Historia

Maorysi – gospodarze Nowej Zelandii

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2019 06:02
6 lutego 1840 rząd brytyjski i plemiona maoryskie podpisały traktat z Waitangi. Porozumienie mówiło o honorowaniu własności ziem Maorysów i ustanowieniu zwierzchnictwa Wielkiej Brytanii na wyspie Nowa Zelandia.
Audio
  • Nowa Zelandia i Maorysi - audycja z cyklu "Szlakiem miejsc niezwykłych". (PR, 14.07.1997)
Maorysi wykonujący Hakę
Maorysi wykonujący Hakę Foto: Wikimedia Commons
Maorysi – gospodarze Nowej Zelandii
175 lat temu, 6 lutego 1840, rząd brytyjski i plemiona maoryskie podpisały traktat z Waitangi. Porozumienie mówiło o honorowaniu własności ziem Maorysów i ustanowieniu zwierzchnictwa Wielkiej Brytanii na wyspie Nowa Zelandia.
Łodzie i plemiona
W niepiśmiennej kulturze Maorysów, przed przybyciem Europejczyków, dominował przekaz ustny. Historię z pokolenia na pokolenie przekazywano w formie pieśni. - Do dzisiaj zachował się przekaz o pierwszym przodku Kupe, który zaskoczony przez burzę wylądował na Nowej Zelandii. Wyspę tak sobie upodobał, że zachęcił swoich współtowarzyszy do przeniesienia się na nową ziemię – mówił na antenie PR Tadeusz Barucki.
Największa fala osadników przybyła na Aotearoa (kraj białej chmury) przybyła na początku XIV wieku. Było to od 7 do 10 wielkich łodzi, których nazwy przejęły potem osiadłe na Nowej Zelandii szczepy.
Przez lata kultura Maorysów kwitł, uzewnętrzniając się szczególnie w sztuce, zdobnictwie i architekturze. Obronne osady budowano na wulkanicznych wzgórzach. Drewniano domy otaczano palisadami . Rdzenni mieszkańcy Nowej Zelandii byli dobrze przygotowani na przybycie białego człowieka.
Zderzenie cywilizacji
Jako pierwsza do wybrzeży Nowej Zelandii dotarła w XVII wieku holenderska wyprawa pod dowództwem Abla Tasmana. Maorysi zaatakowali próbujących dobić do brzegu odkrywców. Po śmierci czterech marynarzy Europejczycy odpłynęli z przekonaniem, że dotarli do wybrzeży Ameryki.
Ponad sto lat później brytyjską flagę na Nowej Zelandii zatknął James Cook. Jednak i on musiał zmierzyć się z przerażającymi wojownikami Maorysów. Tym samym zaczęli oni uchodzić za lud, który najmocniej przeciwstawił się europejskim kolonizatorom.
Bratobójcza rzeź
Podbój Nowej Zelandii ułatwili białym kolonizatorom sami Maorysi. Plemiona osiadłe na północy wyspy, po zakupie broni palnej, postanowiły rozprawić się z sąsiadami. Tym samym wybuchła ponad 20-letnia wojna domowa. Wydarzenie ochrzczone mianem ”wojen muszkietowych” pochłonęło ponad 20 tys. istnień, zanim rozpoczęła się europejska kolonizacja.
Traktat z Waitangi
6 lutego 1840 plemiona Maoryskie podpisały układ z Wielką Brytanią. Do dzisiaj ten dzień jest na Nowej Zelandii oficjalnym świętem. Tubylcy stali się obywatelami Imperium Brytyjskiego, zatrzymali posiadaną ziemię, w zamian uznając zwierzchnictwo Londynu. Jak w większości przypadków, z przestrzeganiem traktatu było różnie, a wiele jego zapisów obowiązywało tylko na papierze. Latami toczyły się wojny Maorysów z białymi osadnikami, nielegalnie kupującymi ziemię należącą do tubylców.
Jednak patrząc na los zamieszkujących sąsiednią Australię Aborygenów, kolonializm odniósł się w stosunku do Maorysów dość łagodnie. Dzisiaj Maorysi stanowią ok. 10% ogółu ludność Nowej Zelandii.

Łodzie i plemiona

W niepiśmiennej kulturze Maorysów, przed przybyciem Europejczyków, dominował przekaz ustny. Historię z pokolenia na pokolenie przekazywano w formie pieśni. - Do dzisiaj zachował się przekaz o pierwszym przodku Kupe, który zaskoczony przez burzę wylądował na Nowej Zelandii. Wyspę tak sobie upodobał, że zachęcił swoich współtowarzyszy do przeniesienia się na nową ziemię – mówił na antenie PR Tadeusz Barucki.

Największa fala osadników przybyła na Aotearoa (kraj białej chmury) na początku XIV wieku. Było to od 7 do 10 wielkich łodzi, których nazwy przejęły potem osiadłe na Nowej Zelandii szczepy. Przez lata kultura Maorysów kwitł, uzewnętrzniając się szczególnie w sztuce, zdobnictwie i architekturze. Obronne osady budowano na wulkanicznych wzgórzach. Drewniane domy otaczano palisadami. Rdzenni mieszkańcy Nowej Zelandii byli dobrze przygotowani na przybycie białego człowieka.

Zderzenie cywilizacji

Jako pierwsza do wybrzeży Nowej Zelandii dotarła w XVII wieku holenderska wyprawa pod dowództwem Abla Tasmana. Maorysi zaatakowali próbujących dobić do brzegu odkrywców. Po śmierci czterech marynarzy Europejczycy odpłynęli z przekonaniem, że dotarli do wybrzeży Ameryki.

Ponad sto lat później brytyjską flagę na Nowej Zelandii zatknął James Cook. Jednak i on musiał zmierzyć się z przerażającymi wojownikami Maorysów. Tym samym zaczęli oni uchodzić za lud, który najmocniej przeciwstawił się europejskim kolonizatorom.

Bratobójcza rzeź

Podbój Nowej Zelandii ułatwili białym kolonizatorom sami Maorysi. Plemiona osiadłe na północy wyspy, po zakupie broni palnej, postanowiły rozprawić się z sąsiadami. Tym samym wybuchła ponad 20-letnia wojna domowa. Wydarzenie ochrzczone mianem "wojen muszkietowych" pochłonęło ponad 20 tys. istnień, zanim rozpoczęła się europejska kolonizacja.

Traktat z Waitangi

6 lutego 1840 plemiona Maoryskie podpisały układ z Wielką Brytanią. Do dzisiaj ten dzień jest na Nowej Zelandii oficjalnym świętem. Tubylcy stali się obywatelami Imperium Brytyjskiego, zatrzymali posiadaną ziemię, w zamian uznając zwierzchnictwo Londynu. Jak w większości przypadków, z przestrzeganiem traktatu było różnie, a wiele jego zapisów obowiązywało tylko na papierze. Latami toczyły się wojny Maorysów z białymi osadnikami, nielegalnie kupującymi ziemię należącą do tubylców.

Jednak patrząc na los zamieszkujących sąsiednią Australię Aborygenów, kolonializm odniósł się w stosunku do Maorysów dość łagodnie. Dzisiaj Maorysi stanowią ok. 10 proc. ogółu ludność Nowej Zelandii.

Na filmie: Haka - wojenny taniec wykonywany przed bitwą przez Maoryskich wojowników miał przestraszyć przeciwników.

Czytaj także

"Krwawa niedziela" - spirala przemocy w Irlandii

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2015 06:20
- Cały rząd uważam za zbrodniarzy wojennych. Jeśli trybunał międzynarodowy nie wyjaśni tej sprawy z pewnością uczynimy to sami - powiedziała Bernadette Devlin, posłanka do Izby Gmin, bojowniczka o prawa ludności katolickiej Ulsteru po tragicznych wydarzeniach z 30 stycznia 1972.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Botany Bay - jak skazańcy odkryli Australię

Ostatnia aktualizacja: 13.05.2017 06:04
- Skazuję Cię, ale nie wiem na co, może na burzę morską i katastrofę okrętową, może na okrutną zarazę, może na głód, a może na to, byś został pożarty przez dzikie zwierzęta. Odejdź i szukaj szczęścia, żyj albo giń, cierp albo bądź szczęśliwy. Precz z moich oczu! – ironicznie pisał Jeremy Bentham, angielski prawnik.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gibraltar - kawałek Brytanii u granic Hiszpanii

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2019 06:00
5 lutego 1985 roku Hiszpania otworzyła granicę z Gibraltarem. Przejście było zamknięte od 6 czerwca 1969 roku, kiedy generał Franco wydał rozkaz w związku z przeprowadzonym na półwyspie referendum konstytucyjnym, w skutek którego potwierdzony został status Gibraltaru jako kolonii brytyjskiej.
rozwiń zwiń