Historia

Konstytucja francuska 1791 roku. Rewolucja w połowie kroku

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2022 05:50
Druga w Europie i trzecia na świecie ustawa zasadnicza została uchwalona 231 lat temu, 3 września 1791 roku. Likwidowała absolutyzm i wprowadzała w jego miejsce monarchię konstytucyjną. Nie obowiązywała jednak długo, rewolucjoniści oczekiwali bowiem głębszych zmian.
Proklamacja konstytucji francuskiej 1791 roku
Proklamacja konstytucji francuskiej 1791 rokuFoto: Wikimedia Commons/dp

Konstytucja była dziełem Zgromadzenia Narodowego, które w efekcie wybuchu Wielkiej Rewolucji Francuskiej dwa lata wcześniej przekształciło się w Konstytuantę.

W wyniku jej prac powstał dokument ograniczający królewski absolutyzm i wprowadzający w jego miejsce monarchię konstytucyjną, jako punkt odniesienia biorąc angielskie rozwiązania ustrojowe. W preambule w treść ustawy zasadniczej włączona została uchwalona dwa lata wcześniej Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela. Dokument miał gwarantować realizację zawartych w niej idei suwerenności narodu, trójpodziału władzy i wolności osobistej. Władza ustawodawcza miała spoczywać w rękach parlamentu, wykonawczą mieli sprawować król i ministrowie, a sądowniczą – niezależni, ale wybieralni na kadencje, sędziowie.

Konstytucja 3 maja - zobacz serwis specjalny

Już wówczas nad Sekwaną dostrzegano podobieństwa z aktem polskiej Ustawy Rządowej 3 maja 1791.

- Kiedy analizujemy to, co nazwać można opinią publiczną i propagandą polityczną w pismach i gazetach francuskich, to widzimy, że z największą sympatią mówi  się o tym, co się dzieje w Rzeczpospolitej, a przyjmują jako najpiękniejszą kartę w dziejach ludzkich Konstytucję 3 maja. Stanisława Augusta Poniatowskiego wskazuje się jako kontrast do postawy Ludwika XVI, jako prawdziwie oświeconego monarchę wolnych Polaków - wskazywał prof. Andrzej Zahorski w rozmowie z Jerzym Grumem. 


Posłuchaj
14:23 rewolucja francuska - polskie echa___18821_tr_1-1_103337874bb5cfc6[00].mp3 Polskie echa francuskiej rewolucji - audycja Jerzego Gruma z cyklu "Dialogi historyczne". (PR, 11.06.1989)

 

Rewolucja idzie dalej

Rewolucja francuska miała jednak odmienny charakter od atmosfery, w której przebiegały reformy Sejmu Wielkiego w Polsce. Podczas gdy w Rzeczpospolitej reformy obrały kierunek samoograniczenia władzy stanu panującego, nad Sekwaną zmiany przyjęły postać dążenia stanu trzeciego (a przede wszystkim jego wykształconej i zamożnej części - burżuazji) do obalenia dotychczasowego porządku społeczno-politycznego. W tym kontekście konstytucja z września 1791 roku stanowiła dla rewolucyjnych radykałów zatrzymanie się w pół kroku.

Już w sierpniu 1792 roku, wykorzystując nastroje antymonarchistyczne wzrastające na fali porażek Francji w wojnie z Austrią (żona Ludwika, Maria Antonina była austriacką księżniczką), rewolucjoniści doprowadzili do aresztowania króla. Monarchia przestała istnieć, a wraz z nią konstytucja. Kolejną ustawę zasadniczą, wprowadzającą system republikański, uchwalono w czerwcu 1793 roku, pół roku po zgilotynowaniu króla.

bm

Czytaj także

Maximilien de Robespierre - poszedł o krok za daleko

Ostatnia aktualizacja: 28.07.2023 05:40
"Terror bez cnoty jest zgubny, cnota bez terroru jest bezsilna" - tak tłumaczył swoją działalność w czasie rewolucji francuskiej Maximilien de Robespierre.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wolność, równość, braterstwo. Dla wszystkich!

Ostatnia aktualizacja: 26.08.2022 05:40
Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi wobec prawa - głosił pierwszy artykuł "Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela". To jeden z najważniejszych aktów prawny, w którym zapisano zasady niezmienne i nienaruszalne do dzisiaj.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Georges Danton – rewolucja pożera własne dzieci

Ostatnia aktualizacja: 26.10.2023 05:30
Georges  Danton był jedną z najbardziej kontrowersyjnych postaci Rewolucji Francuskiej. Z jednej strony wybitny polityk i patriota, a z drugiej demagog i skorumpowany człowiek.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bastylia. Znienawidzony symbol absolutyzmu

Ostatnia aktualizacja: 14.07.2023 05:40
Zbudowana przez Karola V twierdza zyskała międzynarodową sławę w czasie Rewolucji Francuskiej. Zdobycie Bastylii 14 lipca 1789 roku przez lud Paryża stało się jednym z symboli rewolucji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Nicolas de Condorcet – filozof rewolucji francuskiej

Ostatnia aktualizacja: 17.09.2016 06:07
- Jako filozof wszedł do świata polityki. Jako polityk przegrał, lecz śmierć zamienił w zwycięstwo swej filozofii – pisał Stanisław Salmonowicz w książce "Sylwetki spod gilotyny".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Konstytucja 3 maja. Pierwsza w Europie i druga na świecie. Czy na pewno?

Ostatnia aktualizacja: 03.05.2023 06:00
Każde dziecko w polskiej szkole uczy się formuły umiejscawiającej Ustawę Rządową 1791 roku na zaszczytnej lokacie w dziejach nowoczesnego prawodawstwa. Co kryje się jednak za tym hasłem i czy faktycznie jest one zgodne z prawdą?
rozwiń zwiń