Historia

Pałac Brühla - wizytówka odrodzonej Rzeczpospolitej

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2022 05:55
Siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych miała wyrażać ambicje odrodzonego państwa na arenie międzynarodowej. Dlatego tuż po odzyskaniu niepodległości MSZ wprowadziło się do Pałacu Brühla, cieszącego się opinią jednego z najpiękniejszych gmachów w kraju.
Pałac Bruhla przed II wojną światową
Pałac Bruhla przed II wojną światową Foto: Polskie Radio na podstawie NAC

Pałac Brühla znajdował się pierwotnie w rękach rodziny Ossolińskich, wzniesiono go w I połowie XVII wieku, w stylu nawiązującym do założeń przełomu renesansu i baroku. Swoją nazwę gmach wziął od nazwiska Henryka Brühla, pierwszego ministra w rządach królów Polski z dynastii Wettynów. To on nakazał przebudowę siedziby w stylu rokokowym i nadał jej - w przybliżeniu - ostateczny kształt. Przez lata pałac uznawano za jeden z najpiękniejszych w stolicy. 

W chwili, gdy Polska powracała na mapę Europy, w sąsiadującym z Pałacem Saskim budynku swoją siedzibę miał Główny Urząd Telegraficzny. Wkrótce jednak Pałac Brühla miał otrzymać nowe, znacznie ważniejsze zadanie. To tutaj przeniesiono w 1922 roku siedzibę Ministerstwa Spraw Zagranicznych, która do tej pory mieściła się w Pałacu Kronenberga, znajdującym się na przeciwległym krańcu placu Saskiego.

Doradca artystyczny 

Reprezentacyjny charakter siedziby MSZ zobowiązywał. Podjęto zatem niekonwencjonalne środki, by nadać wnętrzom pałacu odpowiedni sznyt. Ignacy Matuszewski, w latach 1926-1928 kierownik Departamentu Administracyjnego MSZ, utworzył urząd doradcy artystycznego. Funkcję tę objął znany promotor sztuki Jerzy Warchałowski. 

"Zadaniem jego było doradzanie administracji centrali i placówkom zagranicznym w zakupie mebli, dzieł sztuki, zastawy stołowej, dywanów etc., często do biurowych utensyliów włącznie, jak np. oprawa do paszportów dyplomatycznych, bardzo pięknie wykonana przez artystę-grafika, którego polecił Warchałowski" wskazywał Wacław Jędrzejewicz, dyplomata, polityk, pierwszy przewodniczący Komitetu Budowy Pałacu Brühlowskiego.

Klatka schodowa projektu Bohdana Pniewskiego. Fot.:NAC Klatka schodowa projektu Bohdana Pniewskiego. Fot. NAC

Czarny dąb z dna Prypeci

Na przełomie lat 20. i 30. okazało się, że Ministerstwo Spraw Zagranicznych potrzebuje dodatkowej przestrzeni w swojej siedzibie. Odpowiedzią na to zapotrzebowanie była przebudowa Pałacu Brühla przeprowadzona w latach 1933-1937 według projektu Bohdana Pniewskiego.

Pniewski przebudował całe wnętrze budynku, nadając mu nowoczesną i funkcjonalną formę. Wchodzący do pałacu widzieli najpierw obszerny hall, rozciągający się na szerokość całego piętra i w środkowej części sięgający trzeciej kondygnacji. Posadzki i ściany były wyłożone kamieniem, główny element dekoracyjny stanowiły proste kolumnady – w ten sposób architekt osiągnął efekt monumentalności połączonej z surowym dostojeństwem.

Ściany pokoi i gabinetów pokrywały tkaniny dostarczone przez Spółdzielnię Artystów "ŁAD". Z tego samego zakładu pochodziły najwyższej jakości meble. Przykładem były stoły i krzesła w jadalni wykonane z drewna czarnego dębu wyciągniętego z dna Prypeci. 

Pracownicy MSZ mogli w pałacu korzystać z licznych udogodnień: ze stołówki, z łaźni, usług fryzjera, instruktora gimnastyki, a nawet masażystów. 

Pawilon Pniewskiego, czyli Pałac Becka 

Najbardziej widocznym elementem przebudowy realizowanej przez Pniewskiego było dobudowanie od strony Ogrodu Saskiego modernistycznego pawilonu reprezentacyjnego. W tym nowym skrzydle mieściło się mieszkanie ministra Józefa Becka. Nad nim, na pierwszym piętrze, znajdowała się sala balowa. "Pałac Becka" posiadał obszerny balkon, z którego roztaczał się widok na Ogród Saski.  

Pawilon Pniewskiego. Fot.: NAC Pawilon Pniewskiego. Fot. NAC

***

Polskie Radio we współpracy ze Spółką Celową Pałac Saski przygotowało multimedialną i interaktywną platformę wiedzy na temat utraconych skarbów Warszawy – Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla i kamienic przy ul. Królewskiej. Zobacz stronę odkryjpalacsaski.pl

Odkryjpalacsaski.pl 
bm

 

Czytaj także

Oskar Sosnowski. Architekt na posterunku

Ostatnia aktualizacja: 06.11.2022 05:40
- Sposób jego widzenia historii architektury był niesłychanie pogłębiony, on przeczytał masę rzeczy. Chciał, żeby w obrębie zakładu pracowali ludzie różnych poglądów, różnej specjalności. Tam byli architekci, historycy sztuki, etnografowie i historycy – wspominał swojego mistrza prof. Jan Zachwatowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Marian Lalewicz. Architekt, nauczyciel, komendant

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2023 05:45
147 lat temu w Wyłkowyszach przyszedł na świat Marian Lalewicz, profesor Politechniki Warszawskiej, autor projektów wielu budynków w Polsce i Rosji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Spór o Pałac Saski, czyli jak patrzymy na symbole

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2019 15:32
W publicznym dyskursie powraca temat odbudowy Pałacu Saskiego w Warszawie. Wiceminister kultury Jarosław Sellin, przyznał, że inwestycja, która miała być realizowana głównie przez Senat, teraz może nie spotkać się z zainteresowaniem senatorów. Po tej wypowiedzi wróciły emocje i rozważania. Czy Polacy boją się historii i architektury, która do niej nawiązuje?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pasaż Simonsa. Dom handlowy z tragiczną historią

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2022 05:44
Budynek powstał na początku XX wieku i szybko stał się jedną z najświetniejszych miejsc na mapie handlowej stolicy. Resztki wypalonych murów pasażu Simonsa stały jeszcze przez kilka lat po zakończeniu II wojny światowej niczym ponury pomnik. Jeszcze w 1947 spod jego gruzów ekshumowano 99 ciał.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Odbudowa warszawskiego Starego Miasta. Projekt na miarę listy światowego dziedzictwa UNESCO

Ostatnia aktualizacja: 02.09.2023 05:55
– Skala i przykład odbudowy warszawskiego Starego Miasta i w ogóle całego zespołu zabytkowego jest oczywiście zjawiskiem zupełnie szczególnym – mówił prof. Jan Zachwatowicz w 1982 roku. Owa "szczególność" została doceniona wpisaniem na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dworzec Główny. Niespełniony projekt nowej Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 12.10.2021 05:49
We wrześniu 1939 roku Dworzec Główny został zbombardowany przez Niemców. Infrastruktura kolejowa była jednak potrzebna, więc okupant wykorzystywał ją aż do wybuchu Powstania Warszawskiego. Budynek został zdewastowany w trakcie systematycznego wyburzania miasta w końcu 1944 roku. Dworzec został wtedy wysadzony w powietrze i podpalony
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pałac Saski na początku był rezydencją autora erotyków

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2022 06:00
Zanim okazała barokowa budowla w centrum Warszawy stała się ulubioną rezydencją królów z dynastii Wettynów, gmach należał do słynnego poety, magnata i… francuskiego agenta – Jana Andrzeja Morsztyna.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pałac Saski - tu pracował i... pomieszkiwał Piłsudski

Ostatnia aktualizacja: 13.12.2022 05:55
Marszałkowi, w czasie gdy pełnił funkcję Szefa Sztabu Generalnego, przysługiwało służbowe mieszkanie w gmachu Pałacu Saskiego. Piłsudski spędził tu ponad pół roku życia. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sellin: Pałac Saski był ważnym elementem historii Polski i dlatego powinien zostać odbudowany

Ostatnia aktualizacja: 15.11.2022 09:37
- Plac Piłsudskiego jest rozkopany dlatego, że odkopaliśmy piękne fundamenty Pałacu Saskiego, sięgające aż po XVII w. Chcemy część tych reliktów, fundamentów zachować, pokazać przyszłym pokoleniom - powiedział w Programie 1 Polskiego Radia wiceszef MKiDN Jarosław Sellin.
rozwiń zwiń