Historycy twierdzą, że „obława augustowska” była największą powojenna zbrodnią dokonaną na Polakach. Dlatego często nazywają ją „drugim Katyniem”. Była to akcja NKWD przeciwko żołnierzom Armii Krajowej, w której wyniku życie straciły 592 osoby.

Nowe dokumenty w tej sprawie odnalazł i opublikował między innymi w magazynie „Prawda Gułagu” - dodatku do „Nowej Gaziety” szef „Memoriału” Nikita Pietrow. Publikuje on dokument znaleziony w archiwach KGB jednoznacznie wskazujący, że akcja NKWD na Suwalszczyźnie była oficjalnie planowana przez ówczesne kierownictwo radzieckich służb kontrwywiadowczych. Szef „Memoriału” określa ją jako zbrodnię wojenną i wytyka Głównej Prokuraturze Wojskowej Federacji Rosyjskiej, że próbuje nie zauważać, a wręcz przemilcza masowe mordy dokonywane pod rządami Józefa Stalina.

Z publikacji zamieszczonej w „Prawdzie Gułagu” wynika, że rosyjscy prokuratorzy ukrywali istnienie dokumentu dotyczącego „augustowskiej obławy”. Na prośbę polskiej ambasady z 1994 roku o wyjaśnienie losów osób zatrzymanych podczas akcji na Suwalszczyźnie Główna Prokuratura Wojskowa odpowiedziała, że organizatorzy tej operacji wojskowej zmarli, a w archiwach nie ma żadnych dokumentów. Autor publikacji sugeruje, że rosyjska prokuratura świadomie unika zakwalifikowania wydarzeń z 1945 roku jako zbrodni wojennej, która się nie przedawnia.

Jednocześnie Nikita Pietrow zauważa, że gdy polscy dyplomaci prosili o wyjaśnienie tej zbrodni, jedna z osób odpowiedzialnych za nią jeszcze żyła. - Iwan Gorgonow zmarł w 1994 roku. Dopiero po jego śmierci przygotowano odpowiedź dla Polaków - twierdzi Pietrow. - Prokuratura Wojskowa zna nazwiska osób związanych z tą sprawą i interesowała się ich losami. Może nawet zdążyła przesłuchać Gorgonowa - dodaje.

IAR/tk

 - W bliskim sąsiedztwie grobów żołnierzy AK w białoruskich Surkontach powstaje duże kołchozowe gospodarstwo hodujące krowy. Oburza to mieszkańców , ale dyrekcja zakładu nic sobie z tego nie robi – informuje Andrzej Poczobut w artykule opublikowanym w „Gazecie Wyborczej”.

Dziennikarz pisze, że niedawno cmentarz znajdował się wśród pól, a od sąsiedniego niewielkiego gospodarstwa z jedną oborą dzieliło go 150 m. Jednak w ubiegłym roku kołchoz Boltiszki, do którego ono należy, postanowił stworzyć tam duży ośrodek hodowli krów. Dodaje, że rozkopaną ziemię dzieli obecnie od cmentarza zaledwie 30 m.

Andrzej Poczobut zwrócił się w tej sprawie do urzędników z kołchozu.  - Nie widzę w tym żadnego problemu – powiedziała mu Swietłana Wilkiewicz, zastępczyni przewodniczącego kołchozu Boltiszki ds. ideologii.

Działacz ZPB przypomina, że władze białoruskie negatywnie odnoszą się do żołnierzy AK – według obowiązującej wersji historii są oni uważani za bandytów. Dodaje, że sądy nigdy nie zrehabilitowały żadnego ze skazanych za przynależność do Armii Krajowej.

- Wojskowy cmentarz w Surkontach to jedyne na Białorusi miejsce, gdzie godny pochówek znaleźli Polacy, którzy zginęli w walce z Sowietami w latach 1944-54. Spoczywa tu m.in. 35 akowców i ich dowódca, 38-letni podpułkownik Maciej Kalenkiewicz "Kotwicz". To właśnie on kierował 72-osobowym oddziałem AK, który 21 sierpnia 1944 r. stawił czoła 32. pułkowi wojsk wewnętrznych NKWD – pisze dziennikarz.

Andrzej Poczobut zaznacza, że cmentarz powstał w 1993 roku, gdy po rozpadzie ZSRR krajem rządził Stanisłau Szuszkiewicz. Udało się wtedy uzyskać zgodę na odtworzenie cmentarza, za zgodą ówczesnego przewodniczącego kołchozu, który był Polakiem. Dziennikarz dodaje, że od 1994 roku, kiedy to Aleksander Łukaszenka został prezydentem Białorusi, władze nie udzieliły zgody na podobną inicjatywę.

agkm, na podstawie artykułu Andrzeja Poczobuta w "Gazecie Wyborczej"

Informacje o Białorusi: Raport Białoruś 

Cmentarz w Surkontach, stan z 2011 roku; Flickr/MSZ

Tablica na grobie legendarnego dowódcy Armii Krajowej, Macieja Kalenkiewicza; stan z 2011 roku; Flickr/MSZ

- Znaleźliśmy szczątki kostne, ale są to najprawdopodobniej kości zwierzęce - powiedział PAP szef pionu śledczego IPN w Białymstoku, prokurator Zbigniew Kulikowski. Zostaną przekazane do Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, by specjaliści jednoznacznie orzekli, czy są to szczątki zwierzęce, czy może jednak ludzkie.

Badania archeologiczne związane są ze śledztwem pionu śledczego IPN w Białymstoku, dotyczącym zbrodni komunistycznych popełnionych przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa w Augustowie. Według prokuratorów Instytutu istnieje prawdopodobieństwo, że na terenie budynku lub wokół niego znajdują się szczątki osób pomordowanych w 1945 i 1949 roku.
Zajrzyj na ”moje.polskieradio.pl”>>>

W ocenie miejscowych historyków, na terenie dawnego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Augustowie i w jego pobliżu mogą znajdować się szczątki nawet kilkunastu osób.
W ubiegłym tygodniu dokonano trzech wykopów na zewnątrz - na terenie posesji dawnej siedziby PUBP w Augustowie. Dwa miały ok. 1,5 metra głębokości, trzeci - ok. metra.
Dom Turka w Augustowie został zbudowany ok. 1900 roku. Przed wojną mieściła się w nim popularna kawiarnia "U Turka". Od 1939 roku w budynku siedzibę swoją miało NKWD, potem - do 1956 roku - Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa. W piwnicach był areszt dla ok. 30 więźniów.
pp/PAP

Galeria: dzień na zdjęciach >>>