Historia

Wielka Kolumbia – panamerykańska idea Bolivara

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2014 06:00
17 stycznia 1819 Simón Bolivar proklamował Republikę Kolumbii stając się bohaterem całego kontynentu.
Audio
  • "Simón Bolívar" - wyzwoliciel Ameryki Płd., człowiek, który podjął hasło walki z hiszpańskimi kolonizatorami. Aud. Elizy Bojarskiej z cyklu ”Ludzie, epoki, obyczaje”, z udziałem prof. Tadeusza Łebkowskiego (13.07.1977)
Simón Bolvar. Reprod. fot. obrazu Ricardo Acevedo Bernala (1867 - 1930). Wikimedia Commonsdp
Simón Bolívar. Reprod. fot. obrazu Ricardo Acevedo Bernala (1867 - 1930). Wikimedia Commons/dp

 

- Wszyscy amerykanie powinni miłować Bolivara jak ojca – te słowa z końca XIX wieku najlepiej oddają kult jakim otaczano Wielkiego Libertadora .

Kontynent brzemienny burzą

Druga połowa XVIII wieku i początek wieku XIX to czasy, gdy w Ameryce Łacińskiej narastała burza. Splot najrozmaitszych sprzeczności, konfliktów i animozji społecznych doprowadził do wyzwolenia kontynentu spod panowania hiszpańskich kolonizatorów.

- Najaktywniejsza w rozbudzaniu ducha wolności i niezależności Ameryki Płd. była u progu XIX w. północno-zachodnia część kontynentu – mówił w 1977 roku gość audycji z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje" poświęconej sylwetce Bolivara prof. Tadeusz Łebkowski - W Caracas i Bogocie pojawili się kreolscy rewolucjoniści, prekursorzy niepodległości. Należał do nich Simón Bolivar.

Deklaracja niepodległości Wenezueli, ogłoszona w 1811 roku, pobudziła pozostałe kraje Ameryki Południowej do walki o swą wolność. Tym razem jeszcze się nie udało. Rojaliści byli górą, a Bolivar uciekł na Jamajkę, gdzie opublikował słynny ”List z Jamajki”. Głosił w nim, że nastąpiło nieodwracalne zerwanie więzów między Ameryką, a Hiszpanią.

Gdy na zdobytych terenach powstańcy po raz trzeci utworzyli Republikę Wenezueli, Bolivar został w 1817 roku jej Najwyższym Naczelnikiem, zaś dwa lata później prezydentem.

Pomnik

Nz: Pomnik Wyzwolenia na Placu Simóna Bolívara w Caracas. Wenezuela. Wikimedia Commons/dp. Fot.: Kinori.

Wielka Kolumbia

W 1819 roku na kongresie w Angosturze utworzono federacyjne państwo o ustroju republikańskim – Wielką Kolumbię. Obejmowało ono wyzwolone spod panowania hiszpańskiego kraje stanowiące dotąd wicekrólestwo Nowej Granady: Kolumbię (z Panamą), Wenezuelę i Ekwador.

Bolivar jednak na tym nie poprzestał i nie zrezygnował ze swego programu wyzwolenia całej Ameryki Południowej. Dążył do rozszerzenia Wielkiej Kolumbii o Peru i Boliwię, a następnie zjednoczenie całego kontynentu.

- Miał już wizję Ameryki przyszłości i swojej w niej roli – mówił autor biografii Bolivara, prof. Tadeusz Łebkowski - Czuł się obywatelem państwa Kolumbii i zarazem człowiekiem całej Ameryki iberyjskiej.

W roku 1822 wstępował na szczyty władzy, sławy i potęgi. Współczesnym mu wydawał się jednak człowiekiem wypalonym, znużonym i starym, a przecież dobiegał zaledwie czterdziestki.

Pod koniec lat 20. XIX wieku w kraju zaczęły przeważać tendencje nacjonalistyczne i odśrodkowe, które doprowadziły w 1830 roku do dymisji Bolivara i rozpadu struktur federacyjnych. Z Wielkiej Kolumbii Libertadora uformowało się 30 odrębnych republik.

Zmarł w osamotnieniu, w grudniu 1830 roku, na gruźlicę.

Pomimo ostatecznej klęski Bolivara, mieszkańcy Ameryki Południowej do dziś uznają go za wybitnego męża stanu, który zakończył kolonialne rządy Hiszpanów.

John

Nz: John Quincy Adams, faktyczny autor dotryny Monroe fot. Wikimedia Commons.

Idea panamerykańska

Simón Bolivar był także prekursorem koncepcji panamerykańskiej – powstania jednolitego państwa lub unii państw narodu kreolskiego. W 1816 roku ogłosił projekt powstania Zjednoczonych Prowincji Ameryki Południowej, a dziesięć lat później zwołał Kongres Panamerykański.

Jednak tylko nieliczne państwa przysłały swych delegatów i cały projekt legł w gruzach. Nie uzyskał też poparcia dla pomysłu powołania organizacji międzynarodowej, która ułatwiłaby współpracę między państwami kontynentu.

W następnych latach ideę panamerykanizmu przejęły Stany Zjednoczone, czego wyrazem była ogłoszona w 1823 roku doktryna Monroe.

mjm

Czytaj także

"El Libertador" znaczy wyzwoliciel. Kim był Simón Bolívar?

Ostatnia aktualizacja: 17.12.2019 05:30
- Był człowiekiem bardzo inteligentnym, o nieprawdopodobnej pamięci, natomiast mówienie, że miał jakieś wybitne zdolności wojskowe, jest przesadą - mówił biograf Simóna Bolívara, prof. Tadeusz Łebkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wojna futbolowa, czyli krwawe rozgrywki niepiłkarskie

Ostatnia aktualizacja: 15.06.2023 05:30
"W Ameryce Łacińskiej granica między futbolem a polityką jest niezmiernie wąska. Długa jest lista rządów, które upadły lub zostały obalone przez wojsko, ponieważ drużyna narodowa poniosła porażkę". Tak o wojnie futbolowej pisał Ryszard Kapuściński. Tylko, czy w tym konflikcie rzeczywiście chodziło o piłkę nożną?
rozwiń zwiń
Czytaj także

Potęga i upadek państwa Inków

Ostatnia aktualizacja: 06.01.2015 06:00
Inkowie zbudowali imperium, któremu nie było równych - 12 milionów ludzi zajmowało prawie całe wybrzeże Pacyfiku wzdłuż Andów. Padło ofiarą najazdu z Europy. Francisco Pizarro, aby wywozić z Imperium Inków złoto wybudował nowy port - tak 480 lat temu, 6 stycznia 1535 powstała Lima, nowa stolica państwa.
rozwiń zwiń