25 kwietnia 1719 ukazała się powieść Daniela Defoe "Przypadki Robinsona Crusoe". 10 lat wcześniej, 2 lutego 1709 na wyspie, która dziś nazywana jest imieniem Robinsona Crusoe znaleziono Alexandra Selkirka.
Cztery lata samotności
Selkirk na wyspie Más a Tierra u wybrzeży Chile spędził lata 1704-1709. Doświadczony żeglarz podczas podróży uznał, że statek, na którym płynie nie przetrwa zbyt długo. Proponował załodze, aby opuściła okręt i czasowo zatrzymała się na wyspie. Nikt nie posłuchał jego rad i Szkot został pozostawiony sam sobie. Dalsze losy rozbitka, znając historię Robinsona Crusoe, można przewidzieć.

Nz: Daniel Defoe, autor powieści o przygodach Robinsona Crusoe, źr. "Historia literatury angielskiej" (1905), Wikipedia/dp

– Prawdopodobnie na powstanie "Przygód Robinsona Crusoe" olbrzymi wpływ miał fakt, że był taki prawdziwy człowiek Alexander Selkirk, który 4 lata i 4 miesiące spędził na wyspie – słyszymy w aud. Małgorzaty Tułowieckiej z cyklu "Tropy, ludzie, symbole". – Po powrocie opowiadał niestworzone historie. Skrzętnie to spisywano.
Selkirk perfekcyjnie wykorzystywał materiały, które zostawiono mu z okrętu, a także te znalezione na wyspie. Łowił skorupiaki i ryby, jadł dzikie odmiany znanych mu warzyw i owoców, ze skór kóz uszył sobie strój. Aby nie zdziczeć rozmawiał sam ze sobą oraz czytał "Biblię".
Odnaleziony został po 4 latach i 4 miesiącach przez dwa angielskie statki, które zatrzymały się na wyspie w celu uzupełnienia zapasów wody. Alexander Selkirk samotny pobyt na wyspie przypłacił zdrowiem. Po powrocie popadł w alkoholizm. Daniel Defoe chciał pokazać bohatera, który przeżył, w tak trudnych dla psychiki człowieka warunkach, bez uszczerbku na zdrowiu.

Nz: Wyspa Robinsona Crusoe na chilijskim archipelagu Juan Fernández, aut. Serpentus (2005), Wikipedia/CreativeCommons

Dalsze przypadki Robinsona
– Jest taka interpretacja, że jest to utwór dydaktyczny, który pokazuje jak bardzo złe losy mogą nas spotkać, jeśli nie słuchamy rozsądnych rad, zaleceń religii, starszych i zdrowego rozsądku – mówił prof. Stefan Treugutt w aud. "Dialogi o arcydziełach". – Inna wersja jest taka, że jest to wielki pomnik mentalności kupieckiej.
Daniel Defoe na fali popularności swojej przygodowej powieści napisał kolejne części przygód rozbitka. Kiedy książka została wydana, cieszyła się ogromną popularnością, doskonale trafiła w ton epoki.
– Jest to jedyny wypadek w literaturze, że wersja skrócona i w jakiś sposób zniszczona zrobiła karierę światową – mówił krytyk literacki, prof. Stefan Treugutt. – Wersja pełna jest znana jedynie specjalistom, może trochę w Anglii.

Robinson Crusoe, podobnie jak jego pierwowzór, po traumatycznych przeżyciach na bezludnej wyspie nie porzuca żeglarstwa. Alexander Selkirk był sternikiem na statku Duke, a później dowodził okrętem korsarskim Increase i napadał na hiszpańskie posiadłości. Jako 45-latek zmarł na żółtą febrę u zachodnich wybrzeży Afryki. Zgodnie z ostatnią wolą, ciało Alexandra Selkirka zostało po smierci wrzucone do morza. Dzięki Danielowi Defoe przygody Robinsona Crusoe przetrwały, a motyw rozbitka wykorzystywany jest w kulturze po dziś dzień.

mb