Historia

Franciszek Fiszer, czyli człowiek-legenda

Ostatnia aktualizacja: 25.03.2024 05:35
Erudyta, filozof, przyjaciel poetów i smakosz. Znany był z opowiadania anegdot i powiedzonek, które powtarzało towarzystwo artystyczno-literackie. Bywał w najmodniejszych warszawskich kawiarniach i kabaretach, błyszczał w towarzystwie. Był legendą za życia.
Portret Franciszka Fiszera namalowany przez Juliusza Nagórskiego
Portret Franciszka Fiszera namalowany przez Juliusza NagórskiegoFoto: Wikipedia/domena publiczna

164 lata temu, 25 marca 1860 roku, w rodzinnym majątku Ławy pod Ostrołęką urodził się Franciszek Fiszer. 

Posłuchaj
08:17 legenda polskiego falstaffa (2).mp3 "Legenda polskiego Falstaffa" - fragm. archiwalnej audycji. (PR, 1959 i 1998) 
14:41 franciszek fiszer, wspomnienia Romana Rogowskiego, PR 1973.mp3 "Franciszek Fiszer" - lekarz Roman Rogowski wspomina pierwsze spotkanie z Fiszerem w 1921 roku, jego wygląd, sposób bycia, wspólne rozmowy. (PR, 1973)

Jego ojciec pochodził ze spolonizowanej szlachty niemieckiej, matka należała do polskiego ziemiaństwa. Niewiele wiadomo o dzieciństwie Franciszka, poza tym, że przyszedł na świat, kiedy jego rodzice byli już po 40. roku życia, i że dość wcześnie został osierocony. Studiował filozofię w Lipsku, ale nauki nie skończył. Odziedziczył duży majątek, który jednak szybko stracił. Około 1900 roku zamieszkał na stałe w Warszawie. W krótkim czasie stał się znaną postacią życia towarzyskiego stolicy.

– Mieszkał zawsze kątem u przyjaciół z wszelkimi przywilejami i bez obowiązków. Życie spędzał w restauracjach i kawiarniach, na wielkich przyjęciach i proszonych obiadach – opowiadała Maria Sawicka, autorka audycji z cyklu "Wizerunki warszawskich oryginałów". – Próżniacze życie brodatego olbrzyma wypełnione było gorączkową pracą myśli. Wytyczał sobie cel właściwie nieosiągalny: rozwiązanie zagadek istnienia i znalezienie najdoskonalszych form rozumienia świata.

Posłuchaj
20:12 franciszek fiszer. PR 1985.mp3 Posłuchaj audycji o Franciszku Fiszerze z cyklu "Wizerunki warszawskich oryginałów". (PR, 1985)

Franciszek Fiszer był zaprzyjaźniony z większością ówczesnych najsłynniejszych polskich pisarzy, poetów, artystów i polityków. Znany był ze swoich egzystencjalnych monologów i anegdot. W okresie międzywojennym Fiszer stał się najbardziej znaną postacią warszawskiej śmietanki towarzyskiej, ozdobą niezliczonych balów i rautów. Całe dnie spędzał w modnych kawiarniach stolicy - np. u "Ziemiańskiej" czy "Udziałowej" - zaprzyjaźniony był mocno z poetami Skamandra.

Wśród najbliższych przyjaciół Fiszera byli Bolesław Leśmian (sądzi się, że to Fiszer stworzył jego pseudonim artystyczny), Stefan Żeromski, Władysław Reymont oraz Skamandryci: Antoni Słonimski i Julian Tuwim, Jan Lechoń, Zenon Przesmycki, Artur Rubinstein oraz Antoni Lange. Chociaż Fiszer sam nie wydał żadnej książki, jego osoba pojawia się w niemal każdym ze wspomnień polskich artystów okresu międzywojennego. Uważa się, że był on pierwowzorem postaci Pana Kleksa z powieści dla dzieci Jana Brzechwy.

Franciszek Fiszer zmarł 9 kwietnia 1937 roku w Warszawie. 

im

Czytaj także

"Pod Pikadorem". Warszawska kawiarnia poetów

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:45
– Żartem rozpoczęliśmy działalność tej kawiarni, bo o powstaniu jej informowaliśmy plakatami rozwieszonymi w mieście z hasłem "Niech żyje dyktatura poetariatu" – mówił Antoni Słonimski w Redakcji Polskiej BBC w 1970 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Skamander - radość wolności, manifestacja młodości

Ostatnia aktualizacja: 06.12.2023 05:50
- Skamandryci wymietli swoich poprzedników, wymietli starą poezję Młodej Polski, która się już wyczerpała - mówił o grupie poetyckiej, której powstanie zbiegło się z odzyskaniem przez Polskę niepodległości dr Marek Gumkowski.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Cywilizacja i kultura - na śmietnik!". Anatol Stern i bunt futurystów

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2023 05:45
– To była epoka rewolucji poetyckiej. Podjęliśmy tę walkę w imię unowocześnienia naszej poezji, postawienia przed nią wielkich problemów, nurtujących wówczas Europę – mówił o początkach polskiego futuryzmu Anatol Stern w 1956 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jarema Stępowski. Promotor warszawskich piosenek ulicznych

Ostatnia aktualizacja: 11.01.2024 05:45
- Nigdy nie przypuszczałem, że te moje utwory kiedykolwiek wyjdą poza granice stolicy. A tu utwór "Taksówkarz warszawski" został niezwykle ciepło przyjęty przez brać taksówkarską. Do tego stopnia, że kieleccy taksówkarze kiedyś wydali nawet bankiet na moją cześć – wspominał ze śmiechem Jarema Stępowski na antenie Polskiego Radia.
rozwiń zwiń