17 listopada 1887 roku w rodzinie anglikańskiego biskupa przyszedł na świat Bernard Law Montgomery, późniejszy marszałek polny Wielkiej Brytanii, kontrowersyjny bohater II wojny światowej.

Montgomery służbę rozpoczął już na froncie I wojny światowej. Walczył pod Ypres i Sommą. Jednak dopiero drugi z wielkich konfliktów XX wieku przyniósł mu sławę. To on był odpowiedzialny za ewakuację brytyjskiego korpusu ekspedycyjnego z plaż Dunkierki.

Pogromca "Lisa pustyni"

Historia zapamiętała Montgomery’ego przede wszystkim z jego rywalizacji z Erwinem Rommlem, dowódcą Afrika Korps.

- Montgomery dbał o to, żeby mieć wielokrotną przewagę, a następnie, tak jak pod El Alamein, rozstrzygał bitwę w stylu I wojny światowej. Były to ataki frontalne z nieprawdopodobną przewagą materiałową - mówił dr Janusz Osica w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie".

D-Day

Montgomery został wyznaczony na dowódcę sił lądowych podczas lądowania w Normandii. Historycy zarzucają mu zbytnią opieszałość i ostrożność zarówno na francuskich plażach, jak i podczas oblężenia Falaise.

- Plany niemieckie zakładały zniszczenie inwazji na wybrzeżu. To była koncepcja Rommla. Szczęściem się stało dla wojsk alianckich, że one nie poszły tak szybko do przodu - wyjaśniał gość audycji  prof. Janusz Odziemkowski. - To uderzenie niemieckie, ta masa Tygrysów, wpadła pod ogień artylerii okrętowej. Niewykluczone, że gdyby alianci poszli dalej, część sił zostałaby odcięta.

Rywal Pattona

Największym przedsięwzięciem autorstwa Montgomery'ego była operacja "Market Garden", rozpoczęta 17 września 1944. Montgomery ścigał się ze swoim amerykańskim konkurentem George’em Pattonem o to, kto pierwszy wkroczy do Niemiec. Dowódcy nie darzyli się sympatią. Posłuchaj, jak Patton nazywał Montgomery’ego.

O jeden most za daleko

Śmiały plan zakładał opanowanie strategicznych mostów na Renie przez spadochroniarzy i zabezpieczenie ich do czasu dotarcia tam czołgów, które następnie zajęłyby przemysłowe serce III Rzeszy - Zagłębie Ruhry. - Zamysł operacji był jak najbardziej nowoczesny - wyjaśniał prof. Janusz Odziemkowski.

Operacja "Market Garden" okazała się, jak przewidywał biorący w niej udział polski generał Stanisław Sosabowski (został później przez Montgomery'ego obarczony winą za niepowodzenie akcji), porażką. Zawiodło wszystko, co mogło: kryształy w radiach nie działały, plany operacji wpadły w ręce Niemców, mgły spowodowały rozciągnięcie w czasie zrzutu wszystkich sił, a przypadek zrządził, że w rejon mostów przerzucono doborowe jednostki pancerne Wehrmachtu.

Alianci pod Bramą Brandenburską w 1945 roku, w centrum marszałek polny Bernard Montgomery, obok niego marszałek Żukow i marszałek Rokossowski, źr. Imperial War Museum, Wikimedia Commons/dp

Po wojnie Bernard L. Montgomery został brytyjskim przedstawicielem w Sojuszniczej Radzie Kontroli Niemiec, a następnie zastępcą naczelnego dowódcy sił NATO.

Spór o Bernarda Montgomery'ego - posłuchaj audycji "Na historycznej wokandzie" Andrzeja Sowy.

bm/kor