Historia

Kornel Makuszyński tworzył świat, w którym chciało się mieszkać

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2023 05:40
- Makuszyński bywał ciekawym autorem jako wróż. Przewidywał rozmaite rzeczy, na przykład rozwój telefonii komórkowej - opowiadał w Dwójce Jan Gondowicz. Dziś 70. rocznica śmierci autora "Awantury o Basię" i "Szatana z siódmej klasy".
Karykatura Makuszyńskiego autorstwa Kazimierza Sichulskiego (1910)
Karykatura Makuszyńskiego autorstwa Kazimierza Sichulskiego (1910)Foto: Wikipedia/domena publiczna

"Telefon wygnał na bruk panny pracowite. Jutro telefon bez drutu zgruchoce automat telefoniczny, a potem Lucyfer wymyśli taką maszynę, którą będziemy nosili w kieszonce kamizelki. Kupiec z Gęsiej naciśnie ją, a kupiec z ulicy Piotrkowskiej w Łodzi odpowie: No co jest?"

Tak w jednym z felietonów z roku 1936 Kornel Makuszyński żegnał się z odchodzącym do lamusa fachem pracownicy łącznicy telefonicznej, a zarazem trafnie przewidywał rozwój technologicznych wypadków. O felietonistycznej, ale nie tylko, działalności jednego z najpopularniejszych polskich pisarzy dwudziestolecia międzywojennego rozmawialiśmy w ubiegłym roku w Dwójce.

- Makuszyńskiemu przyszyto łatkę pisarza dla dzieci po to, żeby go pozbawić żądła - zauważał krytyk literacki i edytor Jan Gondowicz. Gość Iwony Malinowskiej podkreślał, że publicystyczne zacięcie pisarza da się wypatrzeć choćby w utworach dla najmłodszych. - Jakże ta twórczość dla dzieci jest podbudowana ówczesną propagandą. W "Przygodach Koziołka Matołka" na środku pustyni ląduje polski lotnik, ponieważ polskie lotnictwo podbija świat. W powieści "Wielka brama" historia emancypacji młodego chłopaka rozgrywa się na tle budowy portu w Gdyni. Z kolei w powieści "Skrzydlaty chłopiec" pojawia się znowu wątek potęgi polskiego lotnictwa - zwracał uwagę Gondowicz.

Posłuchaj
38:23 Dwójka O literaturze nie do końca poważnie 20.07.2013.mp3 Kornel Makuszyński dla dorosłych. Audycja Iwony Malinowskiej. (PR, 20.07.2013)

Z taką interpretacją dzieł Makuszyńskiego nie do końca zgodził się prof. Grzegorz Leszczyński, znawca literatury dziecięco-młodzieżowej. - Te obrazy Polski, które Makuszyński buduje, wiążą się nie do końca z propagandą, ale z jego filozofią aprobaty dla życia. Ten świat, w którym żyje młody człowiek, był po prostu światem pięknym. On go tworzył takim, żeby chciało się w nim zamieszkać - tłumaczył.

Wbrew powierzchownemu sądowi Kornel Makuszyński był autorem nie tylko "Awantury o Basię", "Przygód Koziołka Matołka" i "Szatana z siódmej klasy". Jego humoreski z tomu "Rzeczy wesołe" do dziś wywołują uśmiech poprzez ironiczne potraktowanie w wielu opowiadaniach postępowania jego bohaterów. Nie dziwi zatem fakt, że aktorzy jeszcze w latach 70. chętnie interpretowali te miniaturki przed mikrofonem - i Kazimierz Rudzki w "Kwadransie dla poważnych" i Irena Kwiatkowska w programach "Dziewiątki".

Niestety dziś o Kornelu Makuszyńskim się nie pamięta. Wszystkim, którzy chcieliby posłuchać o nieznanych wątkach w twórczości piewcy Zakopanego, zagorzałego kibica i sympatyka sekcji narciarskiej "Wisły", wytrawnego brydżysty i niezrównanego stylisty polecamy audycję Iwony Malinowskiej.

bch

Czytaj także

Magdalena Samozwaniec - tropicielka nonsensów

Ostatnia aktualizacja: 26.07.2023 05:45
- Gdy ojciec zobaczył, jak nieprawdopodobny sukces osiągnęła moja książka, powiedział do mnie rozkazująco: Pisz! Tego nie trzeba mi było dwa razy powtarzać. Zamiast jeść, jak moje rówieśnice, bawić się i flirtować, ja pisałam. Byle co, byle pisać - mówiła Magdalena Samozwaniec w Polskim Radiu w 1954 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Henryk Sienkiewicz. "My wszyscy z niego"

Ostatnia aktualizacja: 05.05.2022 05:50
5 maja 1846 roku urodził się Henryk Sienkiewicz, noblista, jeden z najpopularniejszych pisarzy przełomu XIX i XX wieku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Maria Konopnicka. Jej talentem zachwycał się Sienkiewicz

Ostatnia aktualizacja: 23.05.2023 05:40
Oddana patriotka, aktywnie działała na rzecz polepszenia losu osób biednych i wykluczonych. Twierdziła, że literatura powinna podejmować aktualne problemy. Swoim trybem życia wzbudzała wiele kontrowersji. Dziś mija 181. rocznica urodzin pisarki.
rozwiń zwiń