Historia

Jan Zumbach. As myśliwski, przemytnik i najemnik

Ostatnia aktualizacja: 03.01.2024 05:55
As myśliwski Dywizjonu 303, jeden z bohaterów bitwy o Anglię. Po wojnie wiódł niespokojny żywot. Zajmował się przemytem, był najemnikiem w Afryce, prowadził dyskotekę i restaurację. 3 stycznia 1986 roku zmarł Jan Zumbach ps. Kaczor Donald, Johan.
Jan Zumbach
Jan Zumbach Foto: Wikipedia/domena publiczna

Zostać pilotem!

Pochodził z rodziny szwajcarskich emigrantów. Dzieciństwo spędził w majątku ojca w Bobrowie koło Brodnicy. W 1928 roku, w Brodnicy odbyły się pokazy akrobacji lotniczych, które tak zafascynowały trzynastolatka, że postanowił zostać pilotem. Po zdaniu matury w 1935 roku trafił na kurs unitarny do 27. Pułku Piechoty w Częstochowie. Na początku 1936 roku dostał się do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie, którą ukończył w 1938 roku. Wkrótce rozpoczął służbę w 111. eskadrze myśliwskiej. Wiosną 1939 roku został ranny w wypadku lotniczym. Wojna zastała go na leczeniu w Zaleszczykach. Bez wahania wyruszył na poszukiwanie swojej eskadry, której jednak nie zdążył odnaleźć. Po sowieckiej agresji na Polskę udało mu się małym samolotem łącznikowym dotrzeć do Rumunii, a następnie przez Bejrut do Francji.


Posłuchaj
03:59 początki w dywizjonie 303_Zumbach.mp3 - Na początku przez trzy dni uczyli nas: "w lewo", "w prawo" po angielsku, bo oczywiście nikt z nas nie mówił po angielsku – wspominał Jan Zumbach. (PR, 21.10.1969)

Posłuchaj
06:44 Jan Zumbach od Francji do końca wojny.mp3 - W Anglii to szło szalenie szybko, brakowało im pilotów myśliwskich. Pierwszą eskadrę 303 złożyliśmy ze 110 Warszawskiej. Mieliśmy niesamowitą nienawiść do Niemców. Byłem na wojnie od początku do końca – mówił Jan Zumbach. (PR, 29.09.1963)

  

We Francji

Na miejscu, po przejściu przez Centrum Wyszkolenia Lotnictwa Polskiego w bazie Lyon-Bron, został podwładnym mjr Zdzisława Krasnodębskiego, przyszłego dowódcy polskiego dywizjonu myśliwskiego 303. Polscy piloci początkowo bronili lotnisk w Chateaudun i Etampes, jako część francuskiego dywizjonu GCD I/55.


Posłuchaj
08:19 wspomnienia płk_ j_ zumbacha, byłego pilota w obronie anglii___pz 10591_tr_0-0_12134340794243a4[00].mp3 Wspomnienia płk Jana Zumbacha.

Wyspa ostatniej nadziei

Latem 1940 roku Zumbach ewakuował się na statku "Kmicic" do Wielkiej Brytanii, gdzie w Northolt otrzymał przydział do Dywizjonu 303. Był jednym z najlepszych pilotów słynnej bitwy o Anglię. Na jego koncie znalazło się 12 pewnych i 5 prawdopodobnych zestrzeleń. W grudniu 1942 roku został oficerem łącznikowym sztabu 9. Grupy Myśliwskiej. W kolejnych miesiącach przeszedł specjalny kurs w Wyższej Szkole Lotniczej Eddleton w Szkocji. W lutym 1944 roku został dowódcą 3. Skrzydła Myśliwskiego, a w czerwcu tego samego roku 133. Skrzydła Myśliwskiego. Pół roku później został przeniesiony do sztabu 84. Grupy Myśliwskiej. W kwietniu 1945 roku zabłądził w czasie lotu, przeleciał linię frontu. Po przymusowym lądowaniu trafił do niewoli.

Koniec wojny zastał go w obozie Kriegsmarine na holenderskiej wyspie Terschelling. Po kapitulacji Niemiec dotarł do Blackpool. Do czasu rozwiązania Polskich Sił Powietrznych pozostawał bez przydziału.

Kliknij w obrazek i poznaj historię polskich lotników w Bitwie o Anglię:

src="http://static.prsa.pl/2c9cd5d3-53ff-4dee-a5cd-62a56f784a73.file"

Przemytnik

Po zakończeniu II wojny Zumbach wiódł niespokojne życie. W październiku 1946 roku, opuścił szeregi armii i osiedlił się w Szwajcarii. Było to możliwe dzięki temu, że – z racji urodzenia – mógł wykazać się podwójnym obywatelstwem. W 1947 roku założył firmę lotniczo - taksówkarską "Flyaway", która stała się przykrywką dla działalności przemytniczej. Do Anglii przewoził, np. zegarki szwajcarskie. Do Palestyny - złoto, a do Włoch - papierosy. Firma nie przyniosła oczekiwanych zysków, a Zumbach został oszukany przez wspólników.

Najemnik

W 1962 roku Zumbach podjął się utworzenia sił powietrznych Katangi, afrykańskiej prowincji dążącej do secesji od Konga. Jako Johnny "Kamikaze" Brown bezpośrednio uczestniczył w walkach. Po pokonaniu lotnictwa Katangi przez kontyngent szwedzkiego ONZ wrócił do Francji, gdzie zajął się prowadzeniem restauracji. W 1967 roku ponownie przybył do Afryki. Został szefem sił lotniczych Biafry. Brał udział w nalotach podczas konfliktu z rządowymi oddziałami Nigerii. Rok później wrócił do Francji.

mjm/im

Czytaj także

Stanisław Skalski legendą stał się za życia. Mówili o nim "latająca śmierć"

Ostatnia aktualizacja: 12.11.2023 06:00
Stanisław Skalski zasłynął w czasie bitwy o Anglię. Dwa razy cudem uniknął śmierci. Zmarł wiele lat po zakończeniu II wojny światowej, 12 listopada 2004 roku. Był asem lotnictwa i bohaterem Bitwy o Anglię. Koledzy piloci mówili, że ma "ptasi instynkt", Niemcy nazywali go "latająca śmierć". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dywizjon 303. Bohaterzy bitwy o Anglię

Ostatnia aktualizacja: 02.08.2023 05:50
2 sierpnia 1940 roku sformowano Dywizjon 303. Podczas bitwy o Wielką Brytanię zestrzelił on 110 niemieckich samolotów - najwięcej spośród dywizjonów myśliwskich biorących udział w walkach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zdzisław Krasnodębski. Pierwszy dowódca Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2022 05:50
42 lata temu, 3 sierpnia 1980 roku, zmarł w Toronto Zdzisław Krasnodębski, pierwszy dowódca słynnego Dywizjonu 303, bohater bitwy o Anglię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gen. Witold Urbanowicz: "Nie błagamy o wolność, my walczymy o wolność"

Ostatnia aktualizacja: 30.03.2023 06:00
– Nie błagamy o wolność, my walczymy o wolność. Tak miałem napisane na samolocie. W bitwie o Anglię mieliśmy rekord 126 zestrzeleń, przy najmniejszych stratach własnych – wspominał gen. Witold Urbanowicz, dowódca legendarnego Dywizjonu 303.
rozwiń zwiń