Tatarzy zamieszkiwali Krym od XIII wieku. Od 1783 roku półwysep był integralną częścią Rosji. Szansę na zmianę tej sytuacji Tatarzy dostrzegli dopiero w 1917 roku.
- Po rewolucji październikowej Tatarzy krymscy próbowali utworzyć własne, niezależne państwo – mówił gość audycji Krystyny Bednarz.
14:10 tatarzy krymscy___pr iii 129850_tr_0-0_12167481140fdc08[00].mp3 Audycja Krystyny Bednarz poświęcona Tatarom krymskim. (PR, 6.09.1993)
Kres tym marzeniom przyniosło zajęcie Krymu przez Armię Czerwoną w 1920 roku. Mieszkańców półwyspu, w tym Tatarów, nie ominął żaden z koszmarów wprowadzania komunizmu: masowe mordy, głód, przymusowa kolektywizacja rolnictwa, wynaradawianie i niszczenie kultury, brutalne rozprawy z religią (również z muzułmańskimi duchownymi).
Społeczność krymską podzieliła niemiecka okupacja. Po strasznych doświadczeniach z bolszewizmem, część krymskich Tatarów uznała zajęcie półwyspu przez Wehrmacht w 1941 roku za szansę na normalizację, a nawet uzyskanie niepodległości. Z drugiej strony: wielu Tatarów wstąpiło do sowieckiej partyzantki działającej na półwyspie. Wierność tych ostatnich nie przeszkadzała Stalinowi uznać całej ludności tatarskiej za kolaborantów.
- To była inicjatywa Ławrientija Berii - słyszymy w audycji z 1993 roku. - Tatarzy byli deportowani do Azji Środkowej i na Sybir, a w ich miejsce osiedlano Rosjan i Ukraińców.
Wywożono wszystkich: mężczyzn, kobiety i dzieci. Deportowanych traktowano w nieludzki sposób. Dochodziło do zbrodni, jak ta na Morzu Azowskim, gdzie umyślnie na pełnym morzu zatopione zostały łodzie z tatarskimi wysiedleńcami na pokładzie.
Tatarzy trafiali głównie za Ural oraz do Uzbeckiej i Kazachskiej SRR. Przez długie lata nie mogli wrócić do swojej ojczyzny.
- Jeszcze w czasach Związku Radzieckiego formalnie Tatarom pozwalano wracać, a faktycznie robiono wszystko, by oni nie wracali - słyszymy w audycji.
Możliwość powrotu przyniósł dopiero rozpad ZSRR. Dziś Tatarzy stanowią ok. 12 proc. populacji półwyspu. Po wybuchu protestów na Ukrainie w 2013 roku, Tatarzy jednoznacznie opowiadali się za pozostaniem Krymu w składzie państwa. Najgłośniejsze protesty w związku z tym odbyły się w marcu 2014 roku.
Posłuchaj audycji poświęconej krymskim Tatarom.
bm