Historia

Jan Włodarkiewicz. Pierwszy komendant "Wachlarza"

Ostatnia aktualizacja: 19.03.2024 05:45
19 marca 1942 roku w niewyjaśnionych okolicznosciach zmarł Jan Włodarkiewicz, podpułkownik kawalerii, pierwszy komendant "Wachlarza" – dywersyjnej organizacji zbrojnej, której celem było niszczenie zaplecza wojsk niemieckich walczących w ZSRR.
Jan Włodarkiewicz, źr. Cezary Chlebowski Pod znakiem Wachlarza,
Jan Włodarkiewicz, źr. Cezary Chlebowski "Pod znakiem Wachlarza", Foto: Wikipedia/domena publiczna

"Wachlarz" - dywersja na pograniczu

"Wachlarz" powstał jako odpowiedź Polskiego Państwa Podziemnego na sytuację zaistniałą po agresji Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku.

- Polska będąca do tej pory pod dwiema okupacjami – niemiecką i sowiecką - dostała się w całości pod okupację Niemiec - wyjaśniał gen. Tadeusz Pełczyński, szef sztabu Armii Krajowej w audycji z archiwum Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.


Posłuchaj
26:13 wach.mp3 Audycja poświęcona dziejom "Wachlarza" opracowana przez Józefa Garlińskiego. (RWE, 21.06.1964)

 

WIĘCEJ MATERIAŁÓW DOTYCZĄCYCH "WACHLARZA" W SERWISIE SPECJALNYM RADIA WOLNOŚCI >>>>

Dowództwo Związku Walki Zbrojnej, Delegatura w kraju i Rząd w Londynie zgodnie zakładały, że u schyłku wojny w Polsce musi wybuchnąć ogólnonarodowe powstanie przeciw okupantowi.

- Szybki postęp wojsk niemieckich i zdobycie przez nie olbrzymich terytoriów na wschodzie stworzyły nową sytuację stawiającą przed Armią Krajową nowe zadania – mówił na antenie RWE autor audycji Józef Garliński.

Na czym polegały? Wyjaśniał w audycji z 1964 roku gen. Tadeusz Pełczyński: - Przewidywaliśmy, że konieczność podjęcia powstania w Polsce może przyjść w chwili, gdy jeszcze duże, choć pobite siły niemieckie będą się znajdować na wschód od Polski – powiedział gość Józefa Garlińskiego.

O formowaniu się i działalności "Wachlarza" posłuchaj w audycji Józefa Garlińskiego.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Wymusiło to stworzenie osłony dla wschodniej flanki planowanego powstania za pomocą dywersji na tyłach wroga. Tym właśnie zajął się "Wachlarz". Jednym z pomysłodawców koncepcji sformowania organizacji był właśnie Jan Włodarkiewicz, który został też jej pierwszym komendantem.

Ułan i dywersant

Włodarkiewicz był do tej roli kandydatem idealnym: podczas I wojny światowej należał do Polskiej Organizacji Wojskowej, pod koniec wojny wstąpił do Wojska Polskiego. Z mundurem nie rozstawał się przez całe dwudziestolecie międzywojenne.

Od początku związany z kawalerią, Włodarkiewicz służył najpierw w 27. Pułku Ułanów, 9. Samodzielnej Brygadzie Kawalerii, słynnym przedwojennym Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu, w końcu - w Sztabie Głównym. Już wówczas interesowały go zagadnienia związane z dywersją i walką na tyłach wroga. W czasie wojny obronnej 1939 roku dwukrotnie mobilizował żołnierzy do wysiłku i formował z rozbitków z innych jednostek oddziały kawalerii.

Po klęsce przeszedł do konspiracji. Wraz z Witoldem Pileckim założył organizację o nazwie Tajna Armia Polska, która później została wcielona do ZWZ.


SZLAKIEM PILECKIEGO - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY
Pilecki 1200x660 – 1.png

Śmierć podczas inspekcji

Nie doczekał podporządkowania organizacji Kedywowi pod koniec 1942 roku, a także brzemiennej w skutki akcji "Burza", w której wzięli udział m.in. jego podwładni. Zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach we Lwowie, 19 marca 1942 podczas inspekcji I Okręgu "Wachlarza".

bm

Czytaj także

Ryszard Białous. Dowódca legendarnego batalionu "Zośka"

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2024 05:45
"Ludzie, którymi miałem zaszczyt dowodzić, to nie wyspa oderwana od społeczeństwa, ani cierpiętnicy, dla których było ideałem polec za Ojczyznę, lecz świadomi swych obowiązków młodzi obywatele" – w ten sposób pisał o swoich podopiecznych harcmistrz Ryszard Białous, jeden z najwybitniejszych instruktorów Szarych Szeregów i dowódca harcerskiego batalionu "Zośka".
rozwiń zwiń
Czytaj także

V-2. "Cudowna broń" Hitlera rozgryziona przez Polaków

Ostatnia aktualizacja: 20.05.2023 05:49
- Właściwie pierwszymi ludźmi, którzy mieli w swych rękach tę Wunderwaffe, cudowną broń, byli właśnie, poza Niemcami, Polacy - mówił Michał Wojewódzki, autor książki o akcji przejęcia i badania V-2 przez polski wywiad Armii Krajowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kedyw – komandosi Armii Krajowej

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2021 05:49
Akcja pod Arsenałem, likwidacja znienawidzonego Franza Kutschery, akcja "Góral". Szereg brawurowych akcji przeprowadzonych przez elitarne oddziały AK przynosiły ulgę i dawały nadzieję polskiemu społeczeństwu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Czesław Cywiński – kustosz pamięci AK

Ostatnia aktualizacja: 10.03.2016 06:48
- Człowiek-instytucja. Fundament i spoiwo środowiska kombatanckiego. Jak nikt, potrafił walczyć o jego interesy. Poświęcił swoje życie na szerzenie pamięci o Armii Krajowej i przekazywanie jej etosu młodym ludziom - wspominają przyjaciele.
rozwiń zwiń