Historia

Jan Piekałkiewicz. Ceniony statystyk i Delegat Rządu RP na Kraj

Ostatnia aktualizacja: 19.06.2023 05:35
80 lat temu, 19 czerwca 1943 roku, zmarł prof. Jan Piekałkiewicz, zakatowany przez Niemców w więzieniu na Pawiaku w Warszawie.
Jan Piekałkiewicz
Jan Piekałkiewicz Foto: źr. Salmonowicz, S., "Polskie Państwo Podziemne", Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Wikimedia Commons/dp

Ceniony statystyk

Przed wojną Jan Piekałkiewicz początkowo zajmował się działalnością naukową. W kręgu zainteresowań urodzonego 19 września 1892 roku Piekałkiewicza znajdowała się głównie statystyka: był autorem pierwszego spisu powszechnego po odzyskaniu niepodległości (1921) oraz członkiem Międzynarodowego Instytutu Statystycznego. Wykładał w Szkole Nauk Politycznych oraz na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.

Działacz ruchu ludowego

Początek działalności politycznej Piekałkiewicza przypada na newralgiczny w dziejach przedwojennej Polski rok 1926. Profesor związał się wówczas z PSL "Piast". Związanie się z ruchem ludowym okazało się trwałe, w 1940 rozpoczął działalność konspiracyjną w podziemnym SL "Roch". Z ramienia tej organizacji został wyznaczony na zastępcę Delegata Rządu na Kraj - Cyryla Ratajskiego. Gdy ten, ze względu na podeszły wiek i pogarszający się stan zdrowia, zrezygnował z piastowania urzędu, 5 sierpnia 1942 prof. Piekałkiewicz zajął jego miejsce.

Problemy z komunistami

- Do problemów wciąż nierozwiązanych, jakie stały przed Ratajskim, i które w dalszym ciągu nie zostały rozwiązane za Piekałkiewicza, doszły nowe, bardzo ciężkie problemy, związane głównie z podstępną, fałszywą akcją komunistów, którzy z końcem 1941 roku i w 1942 zaczęli nagle odkrywać w sobie patriotyzm polski i walczyć propagandowo z Niemcami, zaczęli konspirację - mówił na antenie Radia Wolna Europa Tadeusz Chciuk-Celt. - Komuniści przez cały czas chcieli rozsadzić polskie podziemie niepodległościowe, co Piekałkiewiczowi bardzo utrudniało pracę.

Zasługą Piekałkiewicza była konsolidacja podziemia oraz zatwierdzenie powołania Rady Pomocy Żydom "Żegota".  rofesor Jan Piekałkiewicz został aresztowany przez Niemców 19 lutego 1943. Zakatowany przez gestapo zmarł cztery miesiące później. Na stanowisku Delegata Rządu na Kraj zastąpił go Jan Stanisław Jankowski.

Posłuchaj rozmowy Andrzeja Pomiana z Tadeuszem Chciukiem-Celtem - na temat Delegatów Rządu na Kraj w czasie wojny: Cyryla Ratajskiego, Jana Piekałkiewicza i Jana Stanisława Jankowskiego.


Posłuchaj
39:06 217-k_13350_0.mp3 Rozmowa Andrzeja Pomiana z Tadeuszem Chciukiem-Celtem - na temat delegatów Rządu na Kraj w czasie wojny: Cyryla Ratajskiego; Jana Piekałkiewicza; Jana Stanisława Jankowskiego.(RWE, 14.10.1984)

 

bm

Czytaj także

Michał Tokarzewski-Karaszewicz. Twórca Polskiego Państwa Podziemnego

Ostatnia aktualizacja: 22.05.2021 05:46
22 maja 1964 roku zmarł Michał Tokarzewski-Karaszewicz, jeden z twórców Polskiego Państwa Podziemnego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Stanisław Jankowski - delegat, który zatwierdził Powstanie

Ostatnia aktualizacja: 24.02.2015 06:00
"My tu nie mamy wyboru. "Burza" nie jest w Warszawie czymś odosobnionym, to jest ogniwo łańcucha, który zaczął się we wrześniu 1939 roku" - tak argumentował zatwierdzenie decyzji o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego Jan Stanisław Jankowski, Delegat Rządu na Kraj od 19 lutego 1943.
rozwiń zwiń