Historia

Antoni Czechow. "Poetyka jego pisania zapewniła mu osobne miejsce w literaturze"

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2024 05:40
Pisarz, uznający się za dokazującego piórem lekarza, zapowiada zupełnie nowy sposób posługiwania się słowem, który sam Tołstoj, nienawidzący sztuki nowoczesnej, nazwał impresjonizmem. 164 lata temu, 29 stycznia 1860 roku, urodził się Anton Czechow, rosyjski pisarz. 
Anton Czechow
Anton Czechow Foto: Wikipedia/dp

Cały okres pisarskiej działalności Czechowa zamyka się w dziewiętnastu latach. W tym czasie wytworzył własny styl, nowy sposób pisania, na który składa się zarówno tematyka, ton opowiadania, jak i piękna metaforyka.

Literacki impresjonizm

Głównym bohaterem opowiadań Czechowa jest dusza. Dusza rozpatrywana w swoim stosunku do świata, sprawiedliwości, zdrowia, honoru. Cierpiąca, ale nie wiadomo dlaczego. Stąd opowiadania rosyjskiego pisarza zdają się nie mieć zakończeń.

Czechow żył w latach 1860-1904, ale jego twórczość należy do wieku XX. Lekkie sugerowanie nastrojów, kształtów, kolorów i stanów ducha Tołstoj nazwał impresjonizmem. Sam autor w swoich listach pisał: "Jeśli można wyrazić się krócej, to nie należy wyrażać się dłużej. Dlaczego? Właściwie nie wiem".

- Poetyka Czechowa, która prowadzi czytelnika w stany psychologiczne, jest największym wehikułem jego magii. Stąd jego osobne miejsce w literaturze, a już zwłaszcza w tradycji scenicznej – mówił na antenie Polskiego Radia Jan Gondowicz.


Posłuchaj
11:23 anton czechow___84_04_iv_tr_0-0_98969360cc0ed2a[00].mp3 Anton Czechow - audycja z cyklu "Biografia dźwiękowa". (PR, 18.01.2004)

 

Mimo że za życia natrafiał na twardy opór przed wprowadzeniem jego sztuk na scenę, przez cały XX wiek był to absolutnie żelazny repertuar wszystkich teatrów na świecie. Nadal nowoczesny, produktywny, dający się modyfikować na różne sposoby.

Lekarz z piórem w dłoni

Na twórczości Czechowa silnie odbija się wykształcenie lekarskie. – Piszący lekarze stanowią osobne zjawisko w literaturze. Z zasady materialiści, nie wierzyli w życie pozagrobowe i wynagrodzenie cierpień po śmierci. Nie wierzyli w nic, co nie da się zważyć i zmierzyć. Materializm lekarzy ożywiał literaturę i dał jej niesłychaną ostrość, zwaną naturalizmem – mówił gość programu z cyklu "Biografia dźwiękowa".

Anus mundi

Od 1888 roku pisał coraz mniej. Coraz dłużej zastanawiał się nad każdym zdaniem. W pewnym momencie podjął decyzję o porzuceniu działalności literackiej i podróży na drugi koniec świata, na wyspę Sachalin, gdzie mieściła się rosyjska kolonia karna. Tam napisał wstrząsającą relację, która wpłynęła na całą literaturę światową XX wieku. Odpowiada na pytanie "jak żyć?". Czechow z Sachalinem żyć nie mógł.

Zmarł na gruźlicę w Niemczech 15 lipca 1904.

mjm

Czytaj także

Lew Tołstoj – myśliciel blisko ludzi

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2015 06:00
– Był ekscentryczny, a ta ekscentryczność brała się z przekonania, że wszystko jest całkiem inaczej niż ludzie sądzą, i że tylko on jeden, hrabia Lew Tołstoj, ma rację – mówił o rosyjskim pisarzu krytyk literacki i filmowy, Jan Gondowicz.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michaił Bułhakow – mistrz niedoceniony za życia

Ostatnia aktualizacja: 15.05.2016 06:12
– Bułhakow potrafił świetnie sportretować krzywo otaczającą go rzeczywistość – podkreślał Andrzej Drawicz. Niestety za życia tego wielkiego pisarza niewielu potrafiło to dostrzec.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Borys Pasternak. Wybitny pisarz zniszczony przez sowieckie władze

Ostatnia aktualizacja: 30.05.2023 05:40
Po wydaniu najsłynniejszego dzieła, "Doktora Żywago", władze ZSRR próbowały zdyskredytować Borysa Pasternaka w oczach opinii publicznej. Krytyka w gazetach i oskarżenia ze strony literatów spowodowały trzeci zawał pisarza i jego śmierć.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Seweryn Pollak. Tłumacz "Doktora Żywago"

Ostatnia aktualizacja: 10.01.2024 05:40
Był jednym z najlepszych tłumaczy literackich. W zachowanym w Archiwum Polskiego Radia wywiadzie z 1958 roku wyjaśniał, dlaczego swoje życie związał z literaturą rosyjską i dlaczego Borys Pasternak jest jego ukochanym pisarzem.
rozwiń zwiń