Historia

Tadeusz Rozwadowski. Współautor sukcesu bitwy warszawskiej

Ostatnia aktualizacja: 18.10.2023 05:46
Był jednym z najwybitniejszych dowódców dwudziestolecia. Po zwycięskiej bitwie warszawskiej, drogi jego i Józefa Piłsudskiego rozeszły się. Generał i Marszałek stanęli po przeciwnych stronach barykady podczas zamachu majowego.
Tadeusz Rozwadowski
Tadeusz RozwadowskiFoto: Wikimedia Commons/dp

95 lat temu, 18 października 1928 roku w Warszawie, zmarł gen. Tadeusz Rozwadowski, szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego.

Gdy Rozwadowski obejmował tę funkcję po raz drugi w 1920 roku, na wschodnich połaciach Rzeczpospolitej szalała pożoga wojny polsko-bolszewickiej. Konflikt trwał od lutego 1919 roku, ale to na przełom wiosny i lata 1920 roku dowództwo Armii Czerwonej zaplanowało ostateczną ofensywę. Miała ona otworzyć bolszewickiej rewolucji drogę na Zachód. Jej kulminacyjnym momentem była bitwa o Warszawę. Ta kampania rzuciła cień na współpracę Rozwadowskiego i Piłsudskiego.

Jasna gwiazda odradzającego się Wojska Polskiego

Rozwadowski nadawał się do piastowania powierzonej mu funkcji jak nikt inny: oficer armii austriackiej, bohater bitwy gorlickiej, a później organizator i pierwszy szef Sztabu Generalnego (od 28 października do 15 listopada 1918) Wojska Polskiego był jednym z najlepiej wykształconych i najbardziej doświadczonych dowódców, jakich do dyspozycji miał Piłsudski.

- Jako strateg był najbardziej utalentowany – mówił Wacław Zbyszewski na antenie Rozgłośni Polskiej Radia Wolnej Europy w audycji "Klasa rządząca za sanacji".


Posłuchaj
08:56 116_12766_0.mp3 Felieton Wacława Zbyszewskiego - uwagi na temat m.in. gen. Stanisława Hallera; gen. Tadeusza Rozwadowskiego. (RWE, 3.06.1983)

 

JÓZEF PIŁSUDSKI - ZOBACZ SERWIS SPECJALNY POLSKIEGO RADIA >>>>>

Kto zwyciężył bitwę warszawską?

Zwolennicy Piłsudskiego całą zasługę za zwycięstwo w bitwie warszawskiej przypisywali Marszałkowi, przeciwnicy – Józefowi Hallerowi, Maximowi Weygandowi (szefowi francuskiej misji wojskowej) czy właśnie Rozwadowskiemu. Za tezą o decydującej roli generała przemawia fakt, iż miał on nieporównanie większe doświadczenie w przeprowadzaniu dużych operacji militarnych niż Komendant. Wtedy też, w przeddzień bitwy Piłsudski zrezygnował z funkcji Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego.

Wincenty Witos, który przyjął dymisję, nie upublicznił tej decyzji i zwrócił rezygnację Piłsudskiemu po zwycięstwie. Z drugiej strony - Rozwadowski lojalnie konsultował swoje decyzje z Marszałkiem.

Kliknij w obrazek i dowiedz się o przyczynach i przebiegu wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku:

src=" //static.prsa.pl/18c6af74-3478-4b75-bc41-37b63c3bea80.file"

Po wojnie polsko-bolszewickiej gen. Rozwadowski został Głównym Inspektorem Jazdy i zajął się reformą kawalerii. Postulował modernizację armii i wprowadzenie jednostek pancernych.

- Generał Rozwadowski czuł się zapewne niedoceniony i stąd ten narastający konflikt z Piłsudskim - mówił prof. Piotr Rozwadowski, historyk.


Posłuchaj
14:41 generał tadeusz rozwadowski___2165_02_iv_tr_0-0_1035346332205ca7[00].mp3 Sąd nad gen. Tadeuszem Rozwadowskim przeprowadzają dr Janusz Osica i dr hab. Piotr Rozwadowski w audycji Andrzeja Sowy z cyklu "Na historycznej wokandzie". (PR, 3.07.2002)

 

Zamach, uwięzienie i tajemnicza śmierć

W trakcie zamachu majowego w 1926 roku Rozwadowski stanął na czele wojsk wiernych legalnym władzom. Generał szybko pożałował, że zaufał deklaracjom Piłsudskiego, który zapewniał o niewyciąganiu konsekwencji wobec żołnierzy strony rządowej. Rozwadowski został aresztowany wraz z kilkoma innymi dowódcami. Warunki, w jakich go przetrzymywano, były bardzo ciężkie, przez co podupadł na zdrowiu.

- Są takie opinie, że zaczął chorować, ponieważ karmiono go wolno działającą trucizną - mówił dr Janusz Osica. Generał zmarł podczas operacji wyrostka robaczkowego 18 października 1928. – Były takie opinie, że była to operacja "na rozkaz".

Zwolennicy tezy o zabójstwie generała wskazują na tajemnicze zniknięcie innego dowódcy niewygodnego dla sanacji - gen. Włodzimierza Ostoi-Zagórskiego. Wśród spekulacji na temat śmierci generała znajduje się również taka, że truto go farbą zawierającą arszenik, którą pokryto celę Rozwadowskiego. Władze zabroniły sekcji zwłok.

Posłuchaj audycji poświęconych postaci generała Rozwadowskiego.

bm

Czytaj także

Piłsudskiemu wróżono: będziesz carem!

Ostatnia aktualizacja: 30.11.2014 19:00
Okazuje się, że międzywojenna moda na okultyzm rozpoczęła się tak naprawdę w połowie XIX wieku i związana była z polskim dążeniami niepodległościowymi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Włodzimierz Ostoja-Zagórski – tajemnicze zniknięcie

Ostatnia aktualizacja: 21.01.2024 05:45
Sprawa generała Zagórskiego do dziś pozostaje jedną z największych tajemnic II Rzeczpospolitej. Był zbiegiem i aferzystą czy ofiarą mordu inspirowanego przez Piłsudskiego? Jedno jest pewne: generał wiedział za wiele.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Merian Cooper, producent hitu kinowego "King Kong", walczył o wolność Polski

Ostatnia aktualizacja: 24.10.2023 05:45
24 października 1893 roku urodził się Merian C. Cooper, amerykański pilot, który po zakończeniu I wojny światowej nie wrócił do domu. Późniejszy producent kinowego hitu "King Kong" z 1933 roku, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej z powodu rodzinnego długu zaciągniętego u Tadeusza Kościuszki. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wacław Jędrzejewicz. Polityk, historyk, niepodległościowiec

Ostatnia aktualizacja: 29.01.2024 05:38
29 stycznia 1893 roku urodził się prof. Wacław Jędrzejewicz. Był oficerem polskiego wywiadu, współorganizatorem Polskiej Organizacji Wojskowej, a w okresie międzywojennym pełnił funkcję ministra. Wsławił się również jako założyciel Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce - jednej z najważniejszych polonijnych placówek naukowych. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Rząd Ignacego Paderewskiego. Pierwszy powojenny polski gabinet uznany przez ententę

Ostatnia aktualizacja: 09.12.2023 05:50
9 grudnia 1919 roku Ignacy Jan Paderewski ustąpił z funkcji premiera Polski. Chociaż jego rząd utrzymał się przez zaledwie kilka miesięcy, działania gabinetu budziły wśród ówczesnych polityków zażarte dyskusje. Z jednej strony chwalony był za przeprowadzenie pierwszych w historii Polski wolnych wyborów parlamentarnych, z drugiej krytykowany za złe prowadzenie polityki skarbowej państwa. 
rozwiń zwiń