7 lipca 1930 zmarł Arthur Conan Doyle.

Holmes – detektyw naukowy

Twórca legendarnego Sherlocka, Arthur Conan Doyle urodził się 22 maja 1859. Studiował medycynę w Edynburgu i do 1890 roku prowadził praktykę lekarską. Dopiero później zajął się wyłącznie pisarstwem.

"Myślę, że ludzie w literaturze szukają potwierdzenia zwycięstwa dobra nad złem, bez względu na to kto, to zło unicestwia. Odpowiadając na to zapotrzebowanie, chciałem stworzyć typ detektywa naukowego, rozwiązującego tajemnice danej zbrodni na podstawie faktów, a nie dzięki głupocie zbrodniarza czy siłom nadprzyrodzonym" – pisał w swoich pamiętnikach autor.

Nową postać nazwał Sherlockiem Holmesem. Z racji, że nie mógł on sam opowiadać o swoich przygodach, pisarz wymyślił mu towarzysza, który by opowiadał o poczynaniach detektywa – doktora Watsona.

Pierwowzorem Holmesa był wykładowca Doyle’a z lat studiów – prof. Joseph Bell. "Był to bardzo zdolny chirurg, lecz jego główna siła leżała w diagnozie obejmującej nie tylko chorobę, lecz także zawód pacjenta" – wspominał pisarz. Podobnie jak detektyw, Bell miał zwyczaj wysnuwać daleko idące wnioski z błahych, pozornie, przesłanek.

Początek wielkiej sagi

Pierwsza powieść Arthura Conan Doyle'a ukazała się w 1887 roku i nosiła tytuł "Studium w szkarłacie". Jej życzliwe przyjęcie zachęciło Szkota do napisania następnych przygód detektywa. I tak okazała się ona pierwszym z 56 odcinków jednej z najpopularniejszych sag w historii literatury.
Codziennie poczta dostarczała pisarzowi wiele listów adresowanych do Sherlocka z prośbą o pomoc w rozwiązaniu problemu. – Początkowo wydawało mi się to nawet zabawne, ale w końcu miałem dość. Czytelnicy ciągle domagali się dalszych przygód Holmesa – wspominał.

Nieudana próba zerwania z Holmesem

Po napisaniu dwóch cykli doszedł do wniosku, że grozi mu niebezpieczeństwo nierozerwalnego związku z postacią i dziełem literackim "należącym do niższego gatunku", dlatego w 1893 roku uśmiercił postać Sherlocka w utworze "Ostatnia zagadka".

- Nareszcie byłem wolny. Zgodnie ze swą chęcią mogłem teraz poświęcić swój czas poważniejszym pracom – pisał Doyle. Napisał wtedy powieść fantastyczno-naukową "Zaginiony świat", w której wykreował postać ekscentrycznego naukowca George'a Challengera. Zajął się też spirytyzmem i stworzył dzieło "Nowe objawienie, czyli co to jest spirytyzm".

Holmes nie umiera nigdy

Jednak czytelnicy nie byli zainteresowani nowymi książkami Doyle’a, wszyscy chcieli Holmesa. W listach do autora pisali:
"Ty dzika bestio, jesteś mordercą, dzikim zwierzęciem bez sumienia. Mam nadzieję, że Bóg cię skarze i nie pozwoli, aby tak potworna zbrodnia uszła ci bez kary. Swym czynem straciłeś Pan przyjaciół w Anglii i nie tylko".

"Panie nic nas nie obchodzą pańskie łajdackie sztuczki. Holmes żyje bo nikt przy zdrowych zmysłach nie da wiary, że ktoś taki jak on dał się wykiwać pierwszemu lepszemu przestępcy. Nic nas nie obchodzi jak Pan to załatwi, ale radzimy, żeby najdalej w ciągu roku znalazł pan żywego Sherlocka Holmesa”.

Czytelnicy wierzyli, że stworzony przez Doyle’a bohater jest postacią z krwi i kości, a pisarz jedynie jego mniej lub bardziej wiernym kronikarzem. Gdy do żądań szerokiej publiczności dołączyli się wydawcy, pisarz skapitulował. Stworzył jedną z najpopularniejszych sag w historii literatury.

Muzeum Sherlocka Holmesa znajduje się na Baker Street w Londynie, dokładnie tam, gdzie według książki mieszkał sławny detektyw i jego przyjaciel Watson. Zgromadzono tam wiele rzeczy związanych z przygodami detektywa. Umieszczono też eksponaty związane z samym Arthurem Conan Doyle’em, np. fotel i biurko, przy którym pisał o przygodach Holmesa.

mk

7 lutego 1812 roku urodził się Charles Dickens.

Twórczość Dickensa jest obrazem epoki Anglii wiktoriańskiej, a tysiące postaci zaludniających strony jego powieści stanowią reprezentatywny przegląd społeczeństwa ówczesnej Anglii. Powołał do życia genialnych bohaterów: Olivera Twista, Davida Copperfielda, Małą Dorrit.

Nie był pisarzem bezstronnym. Patrzył na zmiany w swoim kraju, które przynosić zaczęła rewolucja przemysłowa przez pryzmat tych, którym przyniosła ona nędze i cierpienie.

Kiedy jego rodzina przeprowadziła się do Londynu, Dickens miał 6 lat. Niedługo potem ojciec trafił do więzienia za długi, a Charles musiał pójść do pracy w fabryce pasty do butów. Spadek po matce pomógł ojcu wyjść z więzienia, Charles wrócił do domu i został pierwszy raz w życiu wysłany do szkoły. Chodził do niej tylko dwa lata. Kiedy miał 15 lat ponownie poszedł do pracy, tym razem w kancelarii rejentalnej, potem został kopistą w kancelarii adwokackiej, uczył się stenografii i wkrótce notował przebieg posiedzeń sądu cywilnego w sprawach spadkowych, potem został stenografem w parlamencie. Zaczął też pisać sprawozdania polityczne dla londyńskich pism i szybko zdobył zawód i renomę znakomitego reportera.

Miał 21 lat, gdy zaczął drukować pierwsze utwory literackie – krótkie szkice obyczajowe z życia Londynu. Trzy lata później stał się człowiekiem sławnym, autorem najpoczytniejszych powieści angielskich.

W latach pięćdziesiątych XIX wieku powstały najwybitniejsze powieści Dickensa o największej wymowie społecznej – "Samotnia", "Ciężkie czasy", "Wielkie nadzieje" – w których pisarz krytykował cały system społeczny współczesnej mu Anglii.

Posłuchaj audycji i dowiedz się, jakie elementy życia społecznego i publicznego krytykował pisarz oraz w jakich okolicznościach powstała jedna z najbardziej znanych powieści Dickensa "Klub Pickwicka".

Charles Dickens zmarł 9 czerwca 1870 roku w wieku 58 lat. Pochowany został w katedrze westminsterskiej. Przez kilka dni tłumy londyńczyków przechodziły obok trumny, żeby oddać hołd wielkiemu pisarzowi.

im

Data urodzin Becketta miała dla autora znaczenie symboliczne. Irlandczyk przyszedł na świat 13 kwietnia 1906 roku.

- Data urodzenia Becketta została przez niego samego zmitologizowana: urodził się trzynastego w piątek, a był to Wielki Piątek. Co więcej: on się urodził wieczorem o godzinie dziewiątej, a godzina ta w naszej tradycji judeochrześcijańskiej ma co najmniej dwa znaczenia: w Judei dwa tysiące lat temu liczono czas od godziny 6, a zatem godzina trzecia po południu to właśnie godzina dziewiąta. Beckett wykorzystał tę dwuznaczność i potem mówił, że urodził się w godzinie śmierci Chrystusa - mówił pisarz Antoni Libera, tłumacz Becketta w audycji Iwony Malinowskiej z cyklu "Biografie niezwykłe".

Apostoł Joyce'a

Już jako uczeń zdradzał talent do nauki języków. Studiował romanistykę. W Paryżu zaproponowano mu posadę wykładowcy literatury angielskiej. Po dwóch latach pracy we Francji wrócił do rodzinnej Irlandii, gdzie z kolei prowadził zajęcia z literatury francuskiej. Jednak dość szybko zrezygnował z posady akademickiej i zajął się pisaniem.

- Można się domyślać, że bodźcem, który skłonił go do rozpoczęcia kariery pisarza było spotkanie z Jamesem Joycem – wyjaśniał Antoni Libera. - Joyce zaprosił go do uczestnictwa w przedsięwzięciu literackim: stworzył wokół siebie dwunastu apostołów, którzy mieli napisać dwanaście esejów wokół ostatniej wielkiej powieści Joyce’a. Beckett miał wtedy 22 lata.

Chociaż wybuch II wojny światowej zastał go w neutralnej Irlandii, Beckett postanowił udać się do Francji, gdzie zaangażował się w działanie ruchu oporu. - Tłumaczył z francuskiego na angielski materiały wywiadowcze - mówił Antoni Libera.

Sława przyszła, Godot nie

Mimo, iż dziś Beckett jest jednym z najsłynniejszych autorów dwudziestego wieku, musiał długo czekać na sławę. - "Czekając na Godota" zostało odrzucone przez 17 teatrów - powiedział Antoni Libera. - Debiut sceniczny Becketta przyszedł dopiero w 1953 roku. Do tego czasu miał na swoim koncie kilka powieści, dwa tomy opowiadań, wiersze i eseje. To wszystko nie przekraczało nakładu 300-400 egzemplarzy.

"Czekając na Godota" to przypowieść będąca alegorią ludzkiego nastawienia do życia. Sztuka przyniosła Beckettowi sławę na całym świecie. Polska premiera dramatu miała miejsce w Teatrze Współczesnym w Warszawie.

Innymi słynnymi dziełami Becketta są: "Ostatnia taśma Krappa" i "Komedia". Bohaterowie Becketta to ludzie kalecy, biedni, pokrzywdzeni przez los i zdegenerowani. Ludzie, których absurdalna egzystencja prowadzi do nieuchronnego końca.

- Częsty motyw, jaki przewija się w jego powieściach, to śmierć w najciemniejszą noc grudniową - mówił Antoni Libera.

Beckett zmarł właśnie w taką noc, 22 grudnia 1989 roku.

bm

115 lat temu, 25 czerwca 1900 urodził się lord Louis Mountbatten, członek brytyjskiej rodziny królewskiej, naczelny dowództwa alianckich sił zbrojnych w Azji Południowo-Wschodniej podczas II wojny światowej i ostatni wicekról Indii.

Żołnierz do zadań specjalnych

Prawnuk słynnej królowej Wiktorii służbę wojskową rozpoczął w Royal Navy podczas I wojny światowej. W czasie II wojny światowej był jednym z inicjatorów Special Operations Executive, tajnej organizacji odpowiedzialnej za prowadzenie dywersji i wspomaganie ruchu oporu w okupowanej przez nazistów Europie.

Stając w 1942 roku na czele Kwatery Głównej Operacji Połączonych, planował szereg akcji wojsk alianckich na całym świecie. Organizował odwrót jednostek brytyjskich z Krety, rajd na Saint-Nazaire, czy atak na Madagaskar.

Ostatnie lata wojny spędził na Pacyfiku. Jako dowódca sił alianckich w Azji Południowo-Wschodniej odpowiadał za obronę Indii i toczył z Japończykami zacięte walki o okupowaną Birmę.

Ostatni wicekról Indii

Po wojnie Mountbattena mianowano generalnym gubernatorem i wicekrólem Indii. Forsował pogląd, że to maharadżowie winni decydować o losie indyjskiej państwowości, ale zakładał jednocześnie międzynarodową kontrolę procesu emancypacji Indii. Po powrocie do Europy piastował stanowisko dowódcy floty brytyjskiej i przewodniczącego Komitetu Szefów Sztabów.

Zamach na jachcie

Zmarł 27 sierpnia 1979 w wyniku zamachu terrorystycznego dokonanego przez IRA. Bomba wybuchła na wychodzącym w morze jachcie, z Mountbattenem na pokładzie.

Zamach dokonany w Republice Irlandzkiej pociągnął za sobą wzrost napięcia między Dublinem a Londynem. W wyniki energicznej akcji przed specjalnym trybunałem kryminalnym stanęli dwaj członkowie IRA pod zarzutem współudziału w zamachu.

Posłuchaj korespondencji radia brytyjskiego i francuskiego po śmierci Louisa Mountbattena.

mjm