Historia

Claude Monet. Ambasador impresjonizmu

Ostatnia aktualizacja: 14.11.2023 05:40
183 lata temu urodził się Claude Monet. "Impresja, wschód słońca" – to tytuł najsłynniejszego obrazu francuskiego malarza, od którego pochodzi nazwa jednego z najbardziej znanych i popularnych kierunków w sztuce.
Autoportret Claudea Moneta na tle jego najsłynniejszego obrazu Impresja, wschód słońca
Autoportret Claude'a Moneta na tle jego najsłynniejszego obrazu "Impresja, wschód słońca"Foto: Wikimedia Commons/domena publiczna

Claude Monet urodził się 14 listopada 1840 roku. Młodość spędził w Hawrze, gdzie został odkryty jego talent przez malarza Eugène’a Boudina, który dostrzegł kunszt karykatur malowanych przez młodego Claude’a. Uważa się zresztą, że normandzkie pejzaże Boudina wpłynęły rozwój impresjonizmu i styl późniejszych dzieł Moneta.

Posłuchaj
27:42 claude monet - meteorologiczny esteta___fl 14200_tr_0-0_12085187f406925e[00].mp3 Claude Monet - audycja o życiu i twórczości słynnego malarza (PR, 24.02.1989)

Inspiracja z natury

Wyjechał do Paryża na studia malarskie, gdzie utrzymywał się z malowania karykatur. Już wtedy interesował się obrazami, które przełamywały klasyczne konwencje. Inspiracją dla wykształcenia jego charakterystycznego stylu był pobyt w Maroku w trakcie służby wojskowej w 1861 roku oraz czas spędzony w kolonii malarskiej w Barbizon, nieopodal Paryża. W miejscowości zamieszkała grupa twórców romantycznych pejzaży, przeciwnych akademickim regułom. Monet przypieczętował tam swoją przyjaźń z Auguste’em Renoirem, z którym już wkrótce miał stworzyć styl malarskiego impresjonizmu.

Wraz z nim oraz Camille’m Pissarro, Alfredem Sisley’em i Edgarem Degas stanął w opozycji wobec obowiązującej akademickiej doktryny, która odzwierciedlała na płótnie rzeczywistość według stałych i nieprzekraczalnych zasad. Za obiektywne prawa sztuki uważano piękno, wzniosłość, tragizm i patos. Naturę odwzorowywano przez wyidealizowane schematy, stworzone jeszcze w antyku.

Impresjoniści postanowili z tym zerwać. Ich śmiałość polegała nie tylko na rezygnacji z obowiązującej tematyki i kanonów, ale i na stworzeniu nowych praw rządzących przedstawieniem świata w malarstwie.

"Plaża w Pourville" obraz Claude'a Moneta z 1882 roku. To jedyny obraz artysty, który znajduje się w Polsce, jest przechowywany w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Wikimedia Commons/domena publiczna "Plaża w Pourville" obraz Claude'a Moneta z 1882 roku. To jedyny obraz artysty, który znajduje się w Polsce, jest przechowywany w Muzeum Narodowym w Poznaniu. Wikimedia Commons/domena publiczna

Impresjoniści malowali na łonie natury, stosowali jasne barwy i bawili się kolorem oraz wbrew regułom klasycznego malarstwa zrezygnowali z konturów, nieobecnych w żywej przyrodzie. Dojrzały styl impresjonizmu zapowiadały już pierwsze obrazy Moneta, w szczególności "Śniadanie na trawie" i "Kobiety w ogrodzie".

Doceniony po latach

Claude Monet na przełomie lat 60. i 70. rozpoczął własną działalność artystyczną oraz założył rodzinę wraz z poślubioną w 1870 roku Camille Doncieux. Malarz uczynił żonę modelką i uwiecznił ją na swoich licznych obrazach. W szczęściu rodzinnym przeszkodziły kłopoty finansowe. Twórczość Moneta nie była ceniona z powodu przełamywania tradycyjnych schematów, co utrudniało sprzedaż obrazów.

"Dworzec Saint-Lazare", obraz Claude'a Moneta z 1877 roku. Wikimedia Commons/domena publiczna "Dworzec Saint-Lazare", obraz Claude'a Moneta z 1877 roku. Wikimedia Commons/domena publiczna

Monet widział szansę na przełamanie złej passy w wystawie, którą w 1874 roku zorganizował wraz z innymi impresjonistami – Camille’m Pissaro, Augustem Renoirem oraz Edgarem Degas. Wystawa prac spotkała się krytyką oficjalnych malarzy. Od jednego z obrazów Moneta, zatytułowanego "Impresja, wschód słońca" została jednak zaczerpnięta nazwa dla nowego nurtu.

Następne lata okazały się dla malarza tragiczne z powodu śmierci ukochanej żony w 1879 roku oraz pogłębiających się problemów finansowych. Los uśmiechnął się do niego, kiedy jego twórczość została doceniona w ostatnich latach XIX wieku. Sukces finansowy pozwolił mu na zakup posiadłości we wsi Giverny w Normandii, w której odżył i poświęcił się bez reszty pracy.

– Monet już właściwie od lat 80. pracował obsesyjnie nad jednym motywem. Najpierw było to morze, a właściwie fale morskie obijające się o twarde skały, skaliste wybrzeża. Potem były topole, stogi siana, potem bardzo znany cykl katedry w Rouen, malowanych o różnych porach dnia i roku – mówiła dr Grażyna Bastek w audycji Michała Montowskiego z cyklu "Jest taki obraz".

Posłuchaj
14:58 nenufary.mp3 – Zaszył się w tym ogrodzie i tam świat jakby się dla niego zatrzymał – opowiadała dr Grażyna Bastek w audycji Michała Montowskiego z cyklu "Jest taki obraz" o Monecie i jego cyklu obrazów nenufar. (PR, 12.02.2012)

Ulotny styl Moneta

Chociaż malarstwo Moneta najczęściej kojarzone jest z pejzażami natury, to zazwyczaj była to przyroda dotknięta ręką cywilizacji. W tle natury Moneta funkcjonowali ludzie, wypoczywający na jej łonie. Tematyka jego obrazów często dotyczyła także życia miejskiego, przedmieść lub popularnych kurortów turystycznych.

– Monet często wracał do Londynu. Lubił mgłę i niejednoznaczność miejskiego krajobrazu, rozmytego poprzez nieostrość widzenia. Z tych samych powodów lubił Wenecję – stwierdziła dr Grażyna Bastek w audycji Polskiego Radia z 2012 roku.

Jeden z obrazów Claude'a Moneta z cyklu poświęconego nenufarom w posiadłości w Giverny. Wikimedia Commons/domena publiczna Jeden z obrazów Claude'a Moneta z cyklu poświęconego nenufarom w posiadłości w Giverny. Wikimedia Commons/domena publiczna

W ostatnich 30 latach życia poświęcił się głównie monumentalnemu cyklowi obrazów przedstawiających nenufary pływające na stawie w jego posiadłości w Giverny. Postanowił zmierzyć się z szaleńczą, jak sam pisał, ideą odtworzenia jednego fragmentu przestrzeni. Do momentu swojej śmierci w dniu 5 grudnia 1926 roku namalował około 25 obrazów z cyklu.

sa/mjm/im

Czytaj także

Vincent van Gogh malował słoneczniki, miasteczka, ludzi i… własny obłęd

Ostatnia aktualizacja: 30.03.2023 05:40
"Jeśli chodzi o moją pracę, naraziłem dla niej życie, a rozum mój załamał się" – pisał w liście do brata. 30 marca 1853 roku urodził się Vincent van Gogh, jeden z najbardziej rozpoznawalnych malarzy na świecie. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Auguste Renoir. Jeden z najwybitniejszych impresjonistów

Ostatnia aktualizacja: 03.12.2023 05:35
– Renoir był nie tylko wielkim malarzem – mówiła Anna Burzyńska w aud. "Sztuka bez ram". – Budził podziw nie tylko jako artysta, lecz także jako człowiek pełen zdrowego rozsądku, żywej inteligencji, który zastanawiając się nad swoją sztuką, twórczością, zastanawiał się nad życiem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Henri Matisse - "dzika bestia" malarstwa

Ostatnia aktualizacja: 31.12.2022 05:30
W 1905 roku w czasie prestiżowej wystawy sztuki w Paryżu krytyk sztuki Louis Vauxcelles krzyknął na widok kilku obrazów: "cóż za dzikie bestie". Była to reakcja na prace Henri Matisse'a.
rozwiń zwiń