Historia

John Milton. Umysł i pióro rewolucji angielskiej

Ostatnia aktualizacja: 08.11.2023 05:30
- Człowiek to indywidualność niepowtarzalna. Śmiertelna fizycznie i duchowo. Jedyny sposób uzyskania nieśmiertelności to walka o wysokie ideały - pisał John Milton.
John Milton dyktuje Raj utracony swoim córkom
John Milton dyktuje "Raj utracony" swoim córkomFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

349 lat temu zmarł John Milton, angielski myśliciel i pisarz polityczny, autor "Raju utraconego". 

Purytański idealista

John Milton urodził się w 1608 roku. Było to w tym samym czasie, kiedy William Szekspir zakończył swą twórczą działalność i wyjechał z Londynu do Stratfordu. – Te dwa nazwiska wymienia się jednym tchem, gdy mówi się o największych postaciach literatury angielskiej. Dzieliło ich jedno pokolenie, jednak tak naprawdę cała epoka – mówił na antenie Polskiego Radia Jan Owsiński.

Przełom XVI i XVII wieku to czas narodowej samoidentyfikacji, tworzenia się angielskiego charakteru narodowego. Widać to wyraźnie już w twórczości Szekspira. Antypapieskie sentymenty Anglii znalazły swoją widomą postać w wyłonieniu się silnej, wpływowej i moralnie zwartej grupy purytanów.

- O ile Szekspir nigdy nie opowiadał się za żadnym z tych obozów, o tyle John Milton wyraźnie wypowiadał się jako rzecznik postawy purytańskiej, która w sensie politycznym oznaczała wkraczanie na arenę dziejową klasy średniej – mówiła prof. Stanisława Kumor.


Posłuchaj
20:26 john milton - poeta i myśliciel___15779_tr_3-3_108937152b504887[00].mp3 John Milton - audycja z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje". (PR, 05.11.1979)

 

Rewolucja angielska

Gdy w 1625 roku na tron wstąpił Karol I Stuart, rozpoczął się spór króla z parlamentem. Zdominowana przez purytanów Izba Gmin występowała przeciwko polityce gospodarczej i religijnej monarchy. Ten w odwecie rozwiązał parlament i na 11 lat wprowadził autorytarne rządy.

Wybuchła wojna domowa. Po raz pierwszy w historii Europy przed sądem postawiono koronowaną głowę. Karola I Stuarta osądzono, skazano i stracono. Lud triumfował, zaś Anglia jedyny raz w swojej historii na kilka lat stała się republiką.

Te kilka lat to apogeum życia publicznego i działalności politycznej Johna Miltona. Gdy ważył się kształt przyszłej Anglii, poeta poświęcił się tylko i wyłącznie prozie politycznej. Tak jak Cromwell był ramieniem rewolucji angielskiej, tak Milton był jej umysłem i piórem.

"Raj utracony"

Gdy nastąpiła restauracja władzy królewskiej w 1660 roku, Miltona ścigano jako jednego z królobójców, a jego pisma polityczne spalono. Ostatecznie pisarza oszczędzono.

Odsunięty od wszelkiego udziału w życiu publicznym i zdający sobie sprawę z poniesionej klęski napisał powieść swojego życia. Arcydzieło "Raj utracony", w którym zawarł wszystko, co jego wrażliwy umysł chciał powiedzieć o momencie zwrotnym w historii narodu angielskiego.

Dowiedz się więcej o myśli zawartej w "Raju utraconym" w audycji z cyklu "Ludzie, epoki, obyczaje".

mjm/im

Czytaj także

Jonathan Swift – polityczne podróże Guliwera

Ostatnia aktualizacja: 19.10.2017 06:07
Siła dobrej fantastyki do dziś tkwi w tym, że jest społecznie zaangażowaną alegorią rzeczywistości, która dzięki deformacji i uwypukleniu pokazuje aktualne zjawiska i patologie. Pionierem takiej twórczości był Jonathan Swift.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Moby Dick". Wielka powieść Hermana Melville’a

Ostatnia aktualizacja: 20.11.2021 05:35
Przerażające widowisko kryje w sobie większy sens, który przerasta miarę zwykłego opowiadania o dziejach nieszczęśliwej wyprawy wielorybniczej. Zaciekła walką między kapitanem Ahabem a potwornym wielorybem staje się alegoryczną wykładnią zmagań człowieka z własnym losem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mary Shelley. Ostrzegała przed zabawą w Boga

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2023 05:38
- Powieść o Frankensteinie jest swego rodzaju skumulowaniem tradycji gotyckich. To co było dotąd rozrywką u Shelley urosło do faustowskiego motywu zagarniania kompetencji stwórcy - mówił na antenie Polskiego Radia krytyk literacki Marek Wydmuch.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Henry James. Pisarz, który wchodził do ludzkiej głowy

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2024 05:45
108 lat temu zmarł jeden z najwybitniejszych anglojęzycznych prozaików przełomu XIX i XX wieku. Henry James był mistrzem portretów psychologicznych. Tworzył na pograniczu kultur amerykańskiej i europejskiej oraz na styku literackiego realizmu i modernizmu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Hobbit", czyli początek wielkiej czytelniczej przygody

Ostatnia aktualizacja: 21.09.2023 05:48
86 lat temu w brytyjskich księgarniach ukazało się pierwsze wydanie książki "Hobbit, czyli tam i z powrotem" Johna Ronalda Reuela Tolkiena. Obok trylogii "Władca Pierścieni" tego samego autora to jedna z najsłynniejszych powieści fantasy, dzieło kultowe, które spopularyzowało gatunek i utrwaliło jego czołowe miejsce w kulturze masowej XX i XXI wieku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Ulisses". Arcydzieło, którym James Joyce obraził pół świata

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2024 05:51
2 lutego 1922 roku - w dniu 40. urodzin Jamesa Joyce'a - opublikowano w Paryżu jego najsłynniejszą powieść, jedną z najważniejszych książek XX wieku. O "Ulissesie" głośno było od samego początku, do czego z pewnością przyczyniły się procesy o obsceniczność dzieła i zakazy publikacji.
rozwiń zwiń
Czytaj także

O tym, jak autor "Robinsona Cruzoe" został szpiegiem. Życie Daniela Defoe

Ostatnia aktualizacja: 24.04.2023 05:40
- Podczas ponad siedemdziesięciu lat swojego życia co najmniej trzy razy bankrutował i na nowo się bogacił, pracował jako kupiec i dziennikarz, za rządów torysów był szpiegiem wigów, a za rządu wigów szpiegiem torysów - opowiadała na antenie Polskiego Radia anglistka prof. Wanda Rulewicz. 292 lata temu zmarł wybitny angielski pisarz Daniel Defoe. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Duma i uprzedzenie" Jane Austen. Arcydzieło pisarki, którą porównywano do Szekspira

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2024 05:40
28 stycznia 1813 roku ukazała się drukiem "Duma i uprzedzenie" autorstwa Jane Austen. Jest to najpopularniejsza powieść angielskiej pisarki, po którą chętnie sięgają również współcześni czytelnicy. Historia panien Bennet, ich pierwszych zauroczeń i miłosnych zawodów doczekała się wielu tłumaczeń i dwóch filmowych adaptacji. 
rozwiń zwiń