Historia

Przełomowe dni. Bitwa warszawska dzień po dniu

Ostatnia aktualizacja: 14.08.2019 06:00
Od czerwca 1920 roku, kiedy armia konna Siemiona Budionnego przebiła się przez polski front na Ukrainie, Wojsko Polskie znajdowało się w ciągłym odwrocie. Bolszewicka kawaleria nieustannie wdzierała się na tyły polskich jednostek, uniemożliwiając utworzenie nowej linii obrony. Armia Czerwona parła do przodu. Wydawało się, że nic nie może jej powstrzymać. A jednak... Przyjrzyjmy się, co dokładnie wydarzyło się na przedpolu Warszawy latem 1920 roku.
Żołnierze trzymają sztandar jednostki im. generała Tadeusza Kościuszki, Dzierzgowo, pow. Przasnysz, woj. Warszawskie, 1919-1920. Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA, kolekcja Stanisława Kato, udostępnił Wojciech Kato.
Żołnierze trzymają sztandar jednostki im. generała Tadeusza Kościuszki, Dzierzgowo, pow. Przasnysz, woj. Warszawskie, 1919-1920. Fot. NN, zbiory Ośrodka KARTA, kolekcja Stanisława Kato, udostępnił Wojciech Kato.

1 lipca

Sejm powołał Radę Obrony Państwa z Józefem Piłsudskim jako przewodniczącym. ROP był organem najwyższej władzy państwowej II RP podczas wojny polsko-bolszewickiej.

2 lipca

Dowódca Frontu Zachodniego gen. Michaił Tuchaczewski wydał rozkaz ataku na Polskę na całej długości frontu 100-tysięcznej Armii Czerwonej:

"Żołnierze Armii Czerwonej! Nadszedł czas rozrachunku. Armia Czerwonego Sztandaru oraz armia drapieżnego Białego Orła stanęły naprzeciw siebie przed bojem na śmierć i życie. Przez trupa białej Polski prowadzi droga ku ogólnoświatowej pożodze. Na naszych bagnetach przyniesiemy pokój i szczęście masom pracującym. Na Zachód! Wybiła godzina natarcia. Na Wilno, Mińsk i Warszawę! Naprzód marsz!"

3 lipca

Rada Obrony Państwa wystosowała apel:

"Ojczyzna w potrzebie! Wzywa wszystkich zdolnych do noszenia broni, by dobrowolnie zaciągali się do szeregów armii; jak jednolity, niewzruszony mur stanąć musimy do oporu, o pierś całego narodu rozbić się ma nawała bolszewizmu!"

4 lipca

Ruszyła ofensywa bolszewicka na całym Froncie Zachodnim.

24 lipca

By ratować sytuację, utworzono nowy Rząd Obrony Narodowej, z przywódcą Polskiego Stronnictwa Ludowego Wincentym Witosem na czele.

26 lipca

Wódz Naczelny Józef Piłsudski zwolnił ze stanowiska szefa Sztabu Generalnego gen. Stanisława Hallera i powołał na jego miejsce gen. Tadeusza Rozwadowskiego.

6 sierpnia

Generał Tadeusz Rozwadowski wydał "rozkaz nr 8358/III" zawierający plan przyszłej konfrontacji z bolszewikami. Rozkaz zatwierdził Wódz Naczelny.

9 sierpnia

Wydany zostaje przez gen. Rozwadowskiego "rozkaz operacyjny specjalny nr 10 000", który nieznacznie modyfikuje poprzedni dokument. Pod tym dokumentem podpisali się m.in. Józef Piłsudski i Maxime Weygand.

12 sierpnia

Ruszył bolszewicki atak na Warszawę. Impet natarcia spadł na Radzymin. Przez cztery dni trwały zacięte zmagania, miasteczko kilkukrotnie przechodziło z rąk do rąk. Raz po raz w pierścieniu obronnym Warszawy powstawała wyrwa, w mieście szykowano się na najgorsze.

Tego dnia Józef Piłsudski spotkał się z generałami Kazimierzem Sosnkowski, Tadeuszem Rozwadowski  i Maximem Weygandem, szefem francuskiej misji wojskowej. Następnie spotkał się z premierem Witosem, któremu pozostawił na piśmie rezygnację z obu funkcji – Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. Witos zdecydował się nie podawać informacji o tym do wiadomości publicznej.

Maciej Rataj, minister w rządzie Witosa, pisze o Piłsudskim: "Piłsudski stracił pod wpływem klęsk głowę. Opanowała go depresja, bezradność".

12 sierpnia

Piłsudski zjawił się w Sztabie, następnego dnia udał się na spotkanie z abp. Aleksandrem Kakowskim. Wieczorem opuścił Warszawę. W nocy dotarł pod Kraków, gdzie spotkał się z Aleksandrą Piłsudską i córkami. "Gdy żegnał się z nami, przed wyjazdem do Puław, był zmęczony i posępny. Ciężar olbrzymiej odpowiedzialności za losy kraju przygniatał go i sprawiał mękę" - wspominała Aleksandra Piłsudska.

13 sierpnia

O godz. 10 rano Piłsudski rozpoczął inspekcję wojsk pod Dęblinem. Wieczorem bolszewicy stanęli na przedpolach Warszawy, zdobyli Radzymin. Armia Czerwona szykowała szturm na stolicę Polski.

14 sierpnia

Trwały ciężkie walki pod Radzyminem i o wioskę Ossów. Niewielka miejscowość bez przerwy przechodziła z rąk do rąk. Sowieckie natarcia, polskie kontrataki i walki wewnątrz wioski. Tego dnia zginął ks. Ignacy Skorupka podczas udzielania żołnierzowi ostatniego namaszczenia. Ta śmierć stała się jednym z symboli bitwy warszawskiej.

15 sierpnia

Dowództwo obrony odcinka warszawskiego powierzono gen. Lucjanowi Żeligowskiemu. Wieczorem Radzymin został po raz kolejny odbity przez Polaków, którzy przejęli inicjatywę i zmusili Armię Czerwoną do odwrotu.

16 sierpnia

Wczesnym rankiem ruszyła polska ofensywa znad Wieprza. Polacy wprowadzili do boju pięć dywizji, łącznie blisko 28 tysięcy ludzi. Każda dywizja miała działać niezależnie i przeć naprzód bez względu na rozwój wydarzeń na froncie. Uderzenie musiało być silne, szybkie i zaskakujące. I takie właśnie było. Uderzenie znad Wieprza na Mińsk Mazowiecki, Brześć Litewski oraz Siedlce zagroziło tyłom wojsk bolszewickich i spowodowało ich bezwładny odwrót oraz klęskę pod Warszawą.

21 sierpnia

Gen. Maxime Weygand, szef francuskiej misji wojskowej, żegnając się z Warszawą, napisał tak: "To zwycięstwo, które jest powodem wielkiego święta w Warszawie, jest zwycięstwem polskim. Operacje wojskowe zostały wykonane przez generałów polskich podług polskiego planu operacyjnego. To bohaterski naród polski sam siebie uratował".

31 sierpnia

Polska kawaleria pod dowództwem gen. Juliusza Rómmla starła się pod Komarowem z 1. Armią Konną gen. Siemiona Budionnego i odniosła zwycięstwa. Była to największa i jedyna taka bitwa kawaleryjska w XX wieku.

20 września

Rozpoczyna się bitwa nad Niemnem. Walki trwają kilka dni. Plan rozbicia sił gen. Tuchaczewskiego powierzono dwóm grupom operacyjnym: 2. Armii gen. Edwarda Rydza-Śmigłego i 4. Armii gen. Leonarda Skierskiego. Było to drugie decydujące zwycięstwo Wojska Polskiego i ostateczna klęska bolszewików.

18 października

Zawieszenie broni, zakończone podpisaniem traktatu pokojowego 18 marca 1921 roku w Rydze.

bitwa warszawska.jpg
Bitwa Warszawska. Serwis specjalny
Czytaj także

Pius XI. Papież, który podziwiał Polaków

Ostatnia aktualizacja: 06.02.2024 05:40
102 lata temu, 6 lutego 1922 roku, kardynał Achille Ratti, arcybiskup Mediolanu, wybrany został na papieża, przyjmując imię Piusa XI.
rozwiń zwiń
Czytaj także

99. rocznica Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Zobacz serwis specjalny

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2019 06:00
Dziś mija 99. rocznica decydującej bitwy wojny polsko-bolszewickiej. Określana mianem "cudu nad Wisłą" i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata, zadecydowała o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowaniu Europy przed bolszewizmem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa Warszawska. Posłuchaj wspomnień świadków

Ostatnia aktualizacja: 15.08.2023 06:01
"Jest rzeczą prawdopodobną, że bitwa pod Warszawą ocaliła Europę Środkową i część Zachodniej przed fanatyczną tyranią sowiecką" – zapisał brytyjski dyplomata lord Edgar D’Abernon.
rozwiń zwiń