Historia

Canaletto młodszy - malarz Warszawy

Ostatnia aktualizacja: 30.01.2024 05:35
Urodzony we Włoszech Bernardo Bellotto zwany Canalettem młodszym, nie spodziewał się tego, że swoją karierę zawodową zwiąże z Warszawą. Na swych obrazach uwiecznił stolicę Polski w momencie jej rozkwitu w XVIII wieku.
Obraz Bernado Bellotta Krakowskie Przedmieście w stronę Placu Zamkowego.
Obraz Bernado Bellotta "Krakowskie Przedmieście w stronę Placu Zamkowego".Foto: Wikipedia/ domena publiczna

303 lata temu, 30 stycznia 1721 roku, urodził się wybitny malarz Bernardo Belotto, zwany Canalettem. W latach 1767-1780 pracował dla króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

W latach młodzieńczych terminował w pracowni swojego wuja Canala, którego zwano zdrobniale Canalettem. To właśnie od niego Bellotto przejął pseudonim. Wenecka pracownia wuja specjalizowała się w produkcji wedut, czyli widoków miasta.

Posłuchaj
10:09 Sylwetkę Canaletta przybliżono w audycji Aldony Kołodziejskiej "Canaletto". (PR, 4.01.1984) Sylwetkę Canaletta przybliżono w audycji Aldony Kołodziejskiej "Canaletto". (PR, 4.01.1984) 

Wędrówka po Europie

Kiedy Bernardo miał 27 lat, opuścił wraz z rodziną Wenecję, by szukać pracy na północy Europy. Było tam mniej malarzy niż we Włoszech, więc Belotto uznał, że być może dzięki temu łatwiej znajdzie pracę w zawodzie. Początkowo mieszkał w Dreźnie, jednak kiedy w wyniku wojny siedmioletniej zostało doszczętnie zniszczone jego mieszkanie, postanowił przenieść się do Petersburga. Po drodze na krótki postój zatrzymał się w Warszawie. Postanowił, że uda się na dwór polskiego monarchy, by poprosić o listy polecające do carycy Katarzyny II. Wtedy jeszcze nie wiedział, że to właśnie z Polską zwiąże resztę swojego życia.

Dzięki innemu artyście - Marcellemu Baciarellemu, który już wtedy był zaufanym malarzem króla Stanisława Poniatowskiego, Canaletto został przedstawiony królowi. Oczarowany malarstwem Włocha władca zaproponował mu 13-letni, hojnie opłacany kontrakt. Canaletto postanowił przyjąć propozycję i osiedlić się z rodziną w Warszawie.

Portrecista Warszawy

Początek jego życia w Polsce był nietypowy. Canaletto otrzymał wprawdzie stałą posadę, ale nie mógł zaaklimatyzować się w nowym kraju. Z zaciekawieniem obserwował gwarne warszawskie ulice, na których kwitł handel, a jej mieszkańcy spacerowali po nich w barwnych strojach. Jego przyjazd zbiegł się w czasie z momentem, w którym Polska wkraczała w oświecenie. Skrupulatnie uwieczniał rozrastające się Krakowskie Przedmieście, na którym pojawiały się nowe budynki, pierwsze kawiarnie i restauracje, a warszawiacy stopniowo zamieniali szlachecki kontusz na francuski frak.

Malował pełne sceny z życia miasta, na których przepych arystokratów kontrastował z uliczną biedotą. Jego obrazy cechowały się zachowaniem wielu, nawet najdrobniejszych detali. Zachował obiektywizm pomimo tego, że jako nadworny malarz miał zajmować się upiększaniem stolicy. Na płótna trafiły sytuacje, które świadczyły o próbach naprawy Rzeczpospolitej.

Posłuchaj
27:03 Artystyczna droga Canaletta została przybliżona w audycji Alicji Seligi pt. "Canaletto. Barwy i słowa". (PR, 7.08.1987) Artystyczna droga Canaletta została przybliżona w audycji Alicji Seligi pt. "Canaletto. Barwy i słowa". (PR, 7.08.1987 

Warsztat pracy

Sławę Canaletta przyniosły weduty. W Warszawie był znany ze swej pracowitości. Kiedy chciał namalować dany obiekt, najpierw wybierał się na miejsce ze szkicownikiem. Najważniejsza część obrazu powstawała w pracowni. W końcowej fazie malarz udawał się w plener i porównywał obraz ze stanem faktycznym. W ten sposób stworzył 70 obrazów, w tym 26 widoków Warszawy i Wilanowa. Ponadto Stanisław August Poniatowski zlecił mu także wykonanie obrazów olejnych i ściennych, jednak nie przetrwały one do współczesności. Cechą charakterystyczną jego malarstwa było to, że nigdy nie uwieczniał protektorów.

Bellotto zmarł nagle na udar serca 17 listopada 1780 roku. Pochowano go w kościele kapucynów przy ulicy Miodowej w Warszawie. Zachowały się zapiski świadczące o tym, że król nie szczędził pieniędzy na utrzymanie jego grobowca. Niestety, miejsce pochówku artysty nie przetrwało.

Wskazówka dla architektów

Weduty Canaletta są zarówno źródłami historycznymi, jak i dziełami sztuki. Nikt wcześniej tak wiernie nie odwzorował stolicy. Po II wojnie światowej wzorowali się na nich architekci pracujący nad odbudową Warszawy.

 Nie ma w Warszawie zabytkowej budowli, która po wojnie nie zostałaby chociażby porównana z obrazami Canaletta. Stanowiły bardzo dobre materiały np. do Zameczka Ostrowskiego, który został wspaniale sportretowany – mówił prof. Andrzej Rottermund w audycji "Canaletto" z 1987 roku.

Posłuchaj
14:23 O tym jak obrazy włoskiego mistrza pomogły w odbudowie Warszawy mówili prof. Piotr Biegański i prof. Andrzej Rotemund w audycji Lidii Nowickiej pt. "Can O tym jak obrazy włoskiego mistrza pomogły w odbudowie Warszawy mówili prof. Piotr Biegański i prof. Andrzej Rottermund w audycji Lidii Nowickiej pt. "Canaletto i inni". (PR, 3.05.1996) 

 Kiedy porównujemy obrazy Canaletta uwieczniające Warszawę XVIII wieku z obrazami innych miast, okazuje się, że ta seria warszawska jest o wiele piękniejsza. To szczytowe osiągnięcie jego malarstwa – dodał prof. Piotr Biegański w audycji "Canaletto".

Jakie stołeczne budynki odbudowano, wspomagając się obrazami Canaletta? Gdzie oprócz Warszawy tworzył ten artysta? Dowiedz się tego, słuchając audycji "Canaletto i inni".

seb/im

Czytaj także

Lucas Cranach starszy. Renesansowy dyrektor artystyczny

Ostatnia aktualizacja: 16.10.2023 05:38
Był nadwornym malarzem saskiego elektora księcia Fryderyka Mądrego. Zajmował się nie tylko malarstwem, ale projektował także ołtarze, dywany, świeczniki, stroje oraz nadzorował malowanie fasad domów i zamków. Lucas Cranach starszy zmarł 16 października 1553 roku w wieku 81 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Chełmoński. Mistrz polskiego pejzażu

Ostatnia aktualizacja: 07.11.2023 05:40
7 listopada 1849 roku urodził się najważniejszy przedstawiciel polskiego realizmu w malarstwie - Józef Chełmoński. Przez całe życie inspirował go głównie rodzimy krajobraz i sceny z życia chłopów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Makowski. "Malowane na obrazach figurki zbudowane z kół, ostrosłupów i sześcioboków, urzekły wielu odbiorców"

Ostatnia aktualizacja: 01.11.2023 05:38
Długo poszukiwał swojej artystycznej drogi. W pamięci wielu zapisał się jako autor oryginalnych portretów dzieci. 1 listopada mija 91. rocznica śmierci Tadeusza Makowskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stryjeńska. 48. rocznica śmierci niepokornej Zochy

Ostatnia aktualizacja: 28.02.2024 05:50
28 lutego 1976 roku zmarła Zofia Stryjeńska, malarka, grafik, ilustrator i scenograf, przedstawicielka stylu art déco, obok Tamary Łempickiej najsłynniejsza polska artystka okresu międzywojennego. Dla przyjaciół: "Zocha". Poza twórczością znana była z bezkompromisowej i niekonwencjonalnej postawy życiowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Teatr Stanisławowski. Dworskie dramaty wśród pomarańczy

Ostatnia aktualizacja: 06.09.2023 06:00
Dokładnie 235 lat temu, 6 września 1788 roku, w Starej Pomarańczarni w warszawskich Łazienkach otwarto teatr dworski króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Ta unikatowa w światowej skali przestrzeń do dziś służy narodowej scenie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Wojtkiewicz – malarz groteskowych klaunów i smutnych dzieci

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2023 05:40
14 czerwca 1909 roku w Warszawie zmarł Witold Wojtkiewicz. Był jednym z najbardziej oryginalnych malarzy Młodej Polski. W swoich groteskowych, przesiąkniętych ironią pracach przedstawiał głównie dzieci oraz... klauny. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Franciszek Smuglewicz. Portrety, ścienne malowidła i etruskie groby

Ostatnia aktualizacja: 06.10.2023 05:40
6 października 1745 roku urodził się Franciszek Smuglewicz. Był jednym z najwybitniejszych artystów epoki stanisławowskiej, autorem licznych rysunków, portretów, dekoracji malarskich oraz obrazów przedstawiających sceny historyczne, a także dydaktykiem, który zasłynął jako twórca tak zwanej wileńskiej szkoły malarstwa. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michał Elwiro Andriolli. Malarz, ilustrator, powstaniec

Ostatnia aktualizacja: 02.11.2023 05:40
Należał do grona najbardziej utalentowanych polskich ilustratorów. Michał Elwiro Andriolli zajmował się jednak nie tylko malarstwem, zasłynął bowiem również jako waleczny patriota, uczestnik powstania styczniowego i twórca tak charakterystycznych dla okolic podwarszawskiego Otwocka "świdermajerów". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

137. urodziny Karola Stryjeńskiego. Miłośnika Zakopanego i męża słynnej Zofii

Ostatnia aktualizacja: 19.01.2024 05:40
Karol Stryjeński urodził się 19 stycznia 1887 roku. Był dydaktykiem, przedstawicielem polskiej sztuki dekoracyjnej, a także utalentowanym architektem, autorem między innymi projektu Wielkiej Krokwi. Zapamiętany został jednak przede wszystkim dzięki swojej burzliwej relacji z żoną, znaną malarką Zofią Stryjeńską. 
rozwiń zwiń