Historia

Tadeusz Sawicz. Ostatni polski bohater Bitwy o Anglię

Ostatnia aktualizacja: 13.02.2024 05:45
Do swojej śmierci w 2011 roku był ostatnim polskim lotnikiem, który brał udział w Bitwie o Anglię i ostatnim członkiem Brygady Pościgowej.
Tadeusz Sawicz
Tadeusz Sawicz Foto: Wikimedia Commons/dp

13 lutego 1914 roku w Warszawie urodził się Tadeusz Sawicz.

Wychowywał się w lekarskiej rodzinie Władysława Sawicza i Heleny z domu Makowskiej. Naukę w dęblińskiej "szkole Orląt" rozpoczął w styczniu 1934 roku, a ukończył dwa lata później. Karierę rozpoczął w 111 Eskadrze Myśliwskiej w 1 Pułku Lotniczym w Warszawie, a następnie został przeniesiony do 114 Eskadry Myśliwskiej.

W obronie Warszawy

1 września 1939 roku wybuchła II wojna światowa. Rozpoczęły się niemieckie naloty na Polskę. Jednostka Tadeusza Sawicza weszła w skład formowanej od maja Brygady Pościgowej, której zadaniem była obrona nieba nad stolicą. Już pierwszego dnia wojny, służąc na przestarzałych maszynach PZL 11.c, zdołał uszkodzić razem z Bogusławem Mierzwą wrogi myśliwiec Messerschmitt Me109. Trzy dni później został mianowany zastępcą dowódcy 114 Eskadry po tym, jak dotychczasowy zastępca por. Jerzy Szałkowski został zestrzelony i ciężko ranny.

5 września zestrzelił bombowiec Dornier Do17. Następnego dnia strącił jeszcze jeden samolot bombowy wroga i uszkodził dwa kolejne. 14 września wystartował pod osłoną złej pogody do oblężonej Warszawy z rozkazami od Naczelnego Wodza. 17 września ewakuował się do Rumunii wraz z resztkami Brygady Pościgowej.

Niedługo potem Sawicz przedostał się przez Jugosławię i Włochy do Francji. Tam, po przeszkoleniu na francuskich maszynach w Centrum Wyszkolenia Lotnictwa w Lyon-Bron, został przydzielony do  Groupe de Chasse (Grupy/Eskadry Myśliwskiej) III/10, gdzie latał m.in. z Aleksandrem Gabszewiczem. Nad francuskim niebem nie miał okazji spotkać się z nieprzyjacielem. Po kapitulacji Francji w czerwcu 1940 roku przedostał się do Algieru, a później do Maroka. Stamtąd przedostał się na pokładzie brytyjskiego statku do Wielkiej Brytanii.

Na brytyjskim niebie

Do Dywizjonu 303 trafił w październiku 1940 roku i zdążył wziąć udział w Bitwie o Anglię.

src="http://static.prsa.pl/2c9cd5d3-53ff-4dee-a5cd-62a56f784a73.file"

W lutym 1941 roku został przeniesiony do Dywizjonu 316 "Warszawskiego". W kwietniu 1941 roku strącił pierwszy samolot nieprzyjaciela na brytyjskim niebie.

- Zdarzyło się to podczas jednego z nudnych patroli, gdzieś nad brzegiem Anglii, w poszukiwaniu Niemców, którzy będą próbowali atakować statki – wyjaśniał historyk Wojciech Matusiak w rozmowie z Radomirem Czarneckim. – W mocnym zamgleniu polscy piloci dostrzegli samolot. Ze względu na złą pogodę, nie byli nawet w stanie ocenić, czy był to samolot niemiecki, czy brytyjski. Dopiero gdy maszyna zrzuciła bombę na brytyjski statek, polscy myśliwcy weszli do akcji. Później jeden z zestrzelonych niemieckich lotników, kiedy trafił do niewoli, odpruł swoje dystynkcje w podzięce za to, że Sawicz nie strzelał do Niemców, którzy wyskoczyli ze spadającej maszyny. Sawicz podziękował przeciwnikowi i powiedział, że ma nadzieję, że nigdy nie otrzyma podobnego prezentu, bo wszyscy, których zestrzeli, będą martwi.


Posłuchaj
03:05 romozwa Sawicz.mp3 Rozmowa Radomira Czarneckiego z Wojciechem Matusiakiem na temat Tadeusza Sawicza. Fragment audycji "Polska i świat". (PR, 26.10.2011)

 

W 1943 roku został zastępcą dowódcy I Skrzydła Myśliwskiego. W marcu 1944 roku przeniósł się do lotnictwa amerykańskiego, gdzie wraz z kilkoma polskimi pilotami tworzył nieoficjalną „polską” eskadrę, powstałą z inicjatywy Francisa Gabreskiego – amerykańskiego asa myśliwskiego polskiego pochodzenia. W październiku tego roku został przeniesiony na stanowisku dowódcy 131 Skrzydła Myśliwskiego, w skład którego wchodził 302 Dywizjon "Poznański", 308 Dywizjon "Krakowski" i  317 Dywizjon "Wileński".

Skrzydłem dowodził do końca wojny. Został zdemobilizowany w 1948 roku. Zdecydował się pozostać na emigracji. Pierwsze powojenne lata spędził w Wielkiej Brytanii, gdzie prowadził małe gospodarstwo rolne. W 1952 roku otrzymał brytyjskie obywatelstwo, pięć lat później wyemigrował do Kanady, gdzie zmarł 19 października 2011 w wieku 97 lat.

bm

Czytaj także

Stanisław Skalski legendą stał się za życia. Mówili o nim "latająca śmierć"

Ostatnia aktualizacja: 12.11.2023 06:00
Stanisław Skalski zasłynął w czasie bitwy o Anglię. Dwa razy cudem uniknął śmierci. Zmarł wiele lat po zakończeniu II wojny światowej, 12 listopada 2004 roku. Był asem lotnictwa i bohaterem Bitwy o Anglię. Koledzy piloci mówili, że ma "ptasi instynkt", Niemcy nazywali go "latająca śmierć". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieczysław Pawlikowski. Jak Zagłoba walczył na niebie Anglii

Ostatnia aktualizacja: 23.12.2023 05:44
Popularność przyniosła mu rola Zagłoby w filmowej wersji "Pana Wołodyjowskiego". Mało kto wie, że był też lotnikiem słynnych polskich Dywizjonów 300 i 301 w służbie brytyjskich Królewskich Linii Lotniczych w czasie II wojny światowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Zdzisław Krasnodębski. Pierwszy dowódca Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 03.08.2022 05:50
42 lata temu, 3 sierpnia 1980 roku, zmarł w Toronto Zdzisław Krasnodębski, pierwszy dowódca słynnego Dywizjonu 303, bohater bitwy o Anglię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Zumbach. As myśliwski, przemytnik i najemnik

Ostatnia aktualizacja: 03.01.2024 05:55
As myśliwski Dywizjonu 303, jeden z bohaterów bitwy o Anglię. Po wojnie wiódł niespokojny żywot. Zajmował się przemytem, był najemnikiem w Afryce, prowadził dyskotekę i restaurację. 3 stycznia 1986 roku zmarł Jan Zumbach ps. Kaczor Donald, Johan.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Antoni Głowacki. As bitwy o Anglię

Ostatnia aktualizacja: 24.08.2023 05:50
Podpułkownik pilot Wojska Polskiego, major Królewskich Sił Powietrznych (RAF), as myśliwski II wojny światowej. Pilot Antoni Głowacki z 501. dywizjonu Hurricane’ów ustanowił rekord zestrzeleń samolotów wroga, który nie został pobity do końca bitwy o Anglię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Łokuciewski. Ostatni dowódca Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 02.02.2024 05:40
107 lat temu, 2 lutego 1917, urodził się Witold Łokuciewski ps. Tolo, pilot i ostatni dowódca legendarnego polskiego Dywizjonu 303. Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku i w bitwie o Anglię w 1940, zyskując miano asa myśliwskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Urbanowicz. Posłuchaj wspomnień dowódcy legendarnego Dywizjonu 303

Ostatnia aktualizacja: 17.08.2023 05:52
– Nie błagamy o wolność, my walczymy o wolność. Tak miałem napisane na samolocie. W bitwie o Anglię mieliśmy rekord 126 zestrzeleń, przy najmniejszych stratach własnych – wspominał gen. Witold Urbanowicz, dowódca Dywizjonu 303.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Koniec Bitwy o Anglię. Zwycięstwo z udziałem bohaterskich polskich pilotów

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2023 05:59
83 lata temu zakończyła się Bitwa o Anglię. Trwająca od lipca batalia miała bezprecedensowy wpływ na przebieg II wojny światowej. Niebagatelną rolę odegrali w niej polscy piloci samolotów myśliwskich.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bitwa o Anglię - wspomnienia polskich lotników [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 31.10.2023 05:58
W bitwie o Anglię walczyły cztery polskie dywizjony - dwa bombowe: 300 i 301, dwa myśliwskie: 302 i 303 oraz 81 polskich pilotów w dywizjonach brytyjskich. W sumie 144 polskich pilotów, których postawa rozsławiła ich imię na cały świat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stefania Wojtulanis-Karpińska - królowa przestworzy

Ostatnia aktualizacja: 22.11.2023 06:00
W dwudziestoleciu międzywojennym należała do ścisłej czołówki polskich pilotów sportowych. To doświadczenie zaprocentowało, gdy w czasie II wojny światowej, jako jedna z trzech Polek, latała w służbie pomocniczej RAF. 22 listopada przypada 111. rocznica jej urodzin.
rozwiń zwiń