Historia

Stefania Grodzieńska – pierwsza dama humoru. Posłuchaj!

Ostatnia aktualizacja: 02.09.2023 05:49
– Szczerze mówiąc, to ja piszę o sobie. Te wszystkie kretynki i idiotki w felietonach to ja. Szczerze mówiąc, kobieta, która ma męski umysł, przestaje być kobietą. Wystarczę, że spojrzę w lustro, by mieć pomysł na felieton – mówiła artystka w wywiadzie dla Polskiego Radia z 1988 roku.
Aktorka, pisarka, satyryczka i tancerka Stefania Grodzieńska podczas tańca - fotografia sytuacyjna wykonana w atelier w 1937 roku.
Aktorka, pisarka, satyryczka i tancerka Stefania Grodzieńska podczas tańca - fotografia sytuacyjna wykonana w atelier w 1937 roku.Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Gwiazda stołecznej sceny

Stefania Grodzieńska urodziła się 2 września 1914 roku w Łodzi. Już jako sześciolatka zaczęła uczęszczać na zajęcia taneczne. W 1933 roku przeniosła się do szkoły baletowej w Warszawie. Rok później została zaangażowana do Teatrzyku Cyganeria, gdzie rozpoczęła karierę sceniczną.

Jako satyryk debiutowała jeszcze przed II wojną światową, kiedy występowała jako tancerka w warszawskim teatrze Cyrulik. Napisała wtedy dla żartu krótki skecz, który pokazała dyrektorowi Fryderykowi Jarosy'emu. Dyrektor postanowił wystawić krótką scenkę, jednak nie informując aktorów o tym, kto jest jej autorem.

Posłuchaj
17:53 monografie - stefania grodzieńska cz.1.mp3 Satyryczka opowiadała o swojej karierze w audycji Andrzeja Wróblewskiego pt. "Monografia. Stefania Grodzieńska, cz. 1". (PR, 8.09.1985)

Za namową przełożonego odważyła się również spróbować swoich sił jako aktorka. Wkrótce przewinęła się przez wszystkie stołeczne teatry i kabarety. W jednym z nich poznała swojego przyszłego męża - obiecującego dramaturga Jerzego Jurandota. Talent sceniczny Grodzieńskiej rozkwitał z każdym dniem. Jarosy zaproponował jej pracę konferansjerki, jednak plany pokrzyżował wybuch II wojny światowej.

Zamknięta w getcie

W 1940 roku wraz z mężem trafiła do warszawskiego getta. Pomimo trudnych warunków bytowych, małżeństwo nie zaprzestało pracy teatralnej i wystawiało konspiracyjne przedstawienia. W 1942 roku, dzięki przyjaciołom, udało im się przejść na aryjską stronę. Do końca wojny ukrywali się w podwarszawskich miejscowościach. Grodzieńska swoje wspomnienia z tego okresu zawarła później w książce pt. "Urodził go niebieski ptak" i w zbiorze wierszy pt. "Dzieci getta" (pod pseudonimem Stefania Ney).

jerzyjurandot1200.jpg
Jerzy Jurandot - przedwojenny mistrz słowa


Przygoda z Polskim Radiem

Po II wojnie światowej została pierwszą spikerką Polskiego Radia Lublin. Wtedy zaczęła rozwijać swój talent satyryczny. Dyrekcja rozgłośni wielokrotnie prosiła ją o przygotowanie krótkich, zabawnych scenek, które mogły być emitowane podczas przerw w nadawaniu programu.

– Współpracę z radiem wspominam wspaniale. Radio lubię do tej pory. Do tej pory z przyjemnością biorę udział w audycjach. Nie wyobrażam sobie życia bez radia  mówiła po latach w wywiadzie dla Polskiego Radia z 1988 roku.

Posłuchaj
16:09 prywatnie u stefanii grodzieńskiej___pr iii 103998_tr_0-0_9956222dbe1d64d[00].mp3 Stefania Grodzieńska podzieliła się szczegółami ze swojego życia zawodowego i prywatnego w wywiadzie Haliny Szopskiej udzielonym dla Polskiego Radia. (PR, 10.01.1988)


"Przekrój" i "Szpilki"


W latach 40. XX wieku przeniosła się do Łodzi, a następnie do Warszawy, gdzie wraz z mężem współtworzyła Teatr Syrena. Występowała na scenie jako tancerka i aktorka, ale przede wszystkim pisała monologi i scenki dla aktorów. Z czasem jej twórczością zainteresowały się czasopisma "Szpilki" i "Przekrój", z którymi nawiązała wieloletnią współpracę.

W felietonach przygotowywanych dla tych magazynów stworzyła postać Alicji - pełnej czaru i wdzięku, ale jednak nieco niezdarnej kobiety, której przytrafiały się różne perypetie. Alicję polubiły rzesze czytelników.

 Szczerze mówiąc, to ja piszę o sobie. Te wszystkie kretynki i idiotki w felietonach to ja. Szczerze mówiąc, kobieta, która ma męski umysł, przestaje być kobietą. Wystarczę, że spojrzę w lustro, by mieć pomysł na felieton  dodała w wywiadzie.

Wzięta satyryczka

Z czasem porzuciła występy sceniczne. Zajęła się pisaniem tekstów i piosenek, które wykonywali m.in. Adolf Dymsza, Hanka BielickaAlina Janowska i Irena Kwiatkowska.

– Nie ma zawodu satyryka. Być satyrykiem to mieć pewien sposób patrzenia na świat  wyjaśniła w wywiadzie. 

Posłuchaj
10:05 stefania grodzieńska monografia cz.2.mp3 Artystka opowiadała o swej karierze w audycji Andrzeja Wróblewskiego pt. "Monografia. Stefania Grodzieńska". (PR, 15.09.1985)

Wydała kilkanaście zbiorów felietonów, powieść "Wspomnienia chałturzustki" i trzy książki biograficzne. Jedną z nich poświęciła dawnemu dyrektorowi Teatru Cyrulik Fryderykowi Jarosy'emu. Został jej przyznany tytuł "Mistrza Mowy Polskiej" oraz odznaczona Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis".

Artystka zmarła 28 kwietnia 2010 roku.

seb


Czytaj także

Kabaret Starszych Panów - bywało ostro

Ostatnia aktualizacja: 16.10.2013 07:00
- Starsi panowie, starsi panowie dwaj, już szron na głowie, już nie to zdrowie, a w sercu ciągle maj - śpiewali Jeremi Przybora i Jerzy Wasowski. To oni stworzyli jeden z najpopularniejszych programów rozrywkowych w historii telewizji. "Kabaret Starszych Panów" zadebiutował 55 lat temu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jeremiego Przybory gawędy o sobie

Ostatnia aktualizacja: 04.03.2020 06:00
Filar literacki Kabaretu Starszych Panów, znakomity poeta, pracował w Polskim Radiu przed wojną jako spiker. Po wojnie Jeremi Przybora pisał teksty do stworzonego przez siebie Radiowego Teatrzyku "Eterek".
rozwiń zwiń
Czytaj także

O życiu kulturalnym w getcie we wspomnieniach Jurandota

Ostatnia aktualizacja: 07.05.2014 13:13
Jak podkreśla dokumentalistka Agnieszka Arnold nie można zapominać, że w getcie warszawskim zamkniętych było wielu pisarzy, malarzy, muzyków i dramaturgów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Wasowski. Dżentelmen wielu talentów

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2023 05:45
– Kulminacją stylu bycia Jerzego Wasowskiego było pokazywanie się na plażach – wspominał w Polskim Radiu Grzegorz Wasowski. – On również na piasku rezydował w garniturze, gdzieś tam pod drzewkiem. Miał letnią wersję garnituru, nieco lżejszą, ale zawsze w garniturze i pod krawatem.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jonasz Kofta. 30. rocznica śmierci

Ostatnia aktualizacja: 19.04.2018 08:00
Mówił o sobie, że jest tekściarzem. Był jednym z największych poetów polskiej piosenki. Kapryśny, trudny, o wielu twarzach, ale przede wszystkim dowcipny i błyskotliwy. Jak sam pisał "Jedni przechodzą do historii, a drudzy na emeryturę". On zmarł młodo, stał się legendą.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Leon Schiller. Artysta pełen sprzeczności

Ostatnia aktualizacja: 14.03.2024 05:45
14 marca 1887 roku urodził się Leon Schiller, reżyser, krytyk i teoretyk teatru, wybitny interpretator twórczości klasyków literatury romantycznej. Przez wielu uważany jest za twórcę współczesnego teatru polskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wincenty Rapacki. "Pierwszy w Polsce prawdziwy wirtuoz charakteryzacji"

Ostatnia aktualizacja: 22.01.2022 05:40
Należał do grona czołowych artystów polskiej sceny teatralnej XIX wieku. Zasłynął przede wszystkim dzięki swoim umiejętnościom charakteryzacji, które umożliwiały mu całkowitą zmianę wyglądu. O jego geniuszu w tej dziedzinie najlepiej świadczą liczne zachowane zdjęcia - na niektórych przypomina zgarbionego staruszka, na innych natomiast korpulentnego szlachcica.  
rozwiń zwiń