Historia

80 lat temu powstał 2 Korpus Polski. To oni zdobyli Monte Cassino. Wspomnienia gen. Andersa [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 21.07.2023 05:50
21 lipca 1943 roku, rozkazem Naczelnego Wodza gen. Władysława Sikorskiego z jednostek Armii Polskiej na Wschodzie utworzony został 2 Korpus Polski, którego dowództwo objął gen. Władysław Anders. Włączony w skład Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie jako związek taktyczny w składzie brytyjskiej 8 Armii uczestniczył w kampanii włoskiej.
Generał Władysław Anders wśród polskich żołnierzy
Generał Władysław Anders wśród polskich żołnierzy Foto: Archiwum Fotograficzne Tadeusza Szumańskiego / NAC

Układ Sikorski-Majski

Trzon sił przyszłego Korpusu stanowili obywatele polscy uwolnieni z sowieckich więzień po podpisaniu 30 lipca 1941 r. układu Sikorski-Majski i przywróceniu zerwanych po 17 września 1939 r. stosunków dyplomatycznych między Polską a ZSRS. Dzięki temu stało się również możliwe tworzenie na terenie Związku Sowieckiego Polskich Sił Zbrojnych.

Kliknij w obrazek i wejdź na strony serwisu specjalnego poświęconego Armii Andersa:

src=" //static.prsa.pl/73ef0bf0-3a37-403c-a376-fbf84bfce4b3.file"


Ich organizacją zajął się wypuszczony z moskiewskiego więzienia gen. Anders. Pomimo trudności z aprowizacją i sprzętem oraz utrudnianiem przez stronę sowiecką Polakom dotarcia do punktów werbunkowych, do armii Andersa masowo przybywali zarówno żołnierze, jak i cywile. Łącznie zgłosiło się ok. 115 tys. osób, w tym około 78,5 tys. żołnierzy.


Posłuchaj
03:20 Polscy jeńcy w ZSRR.mp3 - W niewoli sowieckiej znalazło się 12 generałów, 8 tysięcy oficerów i 230 tysięcy 670 szeregowych – wyliczał gen. Władysław Anders. Audycja archiwalna. (RWE, 29.10.1984)

Jednak wraz ze wzrostem liczby żołnierzy oraz powiększającą się liczbą polskich cywilów, którzy przybywali do miejsc tworzenia armii, coraz poważniejsze stawały się problemy aprowizacyjne. Tymczasem Sowieci nie tylko nie zwiększali przydziałów żywnościowych dla polskiego wojska, ale je obniżali. Żołnierze polscy mieszkali w namiotach przy 40-stopniowych mrozach, chodzili w łachmanach, a szmaty zastępowały im buty. Panował coraz dokuczliwszy głód. To zdecydowało, że podjęta została decyzja o ewakuacji armii na wschód.

Z Iranu pod Monte Cassino

Anders zorganizował z polskich żołnierzy 2 Korpus Polski w Iranie, skąd Polacy przenieśli się do Iraku i Palestyny, gdzie odbywali przeszkolenie. Na początku 1944 roku 2 Korpus - w którego skład wchodziły już m.in. 3 Dywizja Strzelców Karpackich, 5 Kresowa Dywizja Piechoty, 2 Samodzielna Brygada Pancerna, 2 Armijna Grupa Artylerii - przerzucono do Włoch.


Posłuchaj
58:16 generał anders i jego armia - nowe spojrzenie___v2012004437_tr_0-0_107165730dfd13ad[00].mp3 O formowaniu Armii Polskiej w ZSRR w latach 1941-42, rekrutacji, uzbrojeniu, kulisach politycznych opowiada historyk prof. Zbigniew Wawer. (PR, 25.08.2012)

Najbardziej spektakularnym sukcesem 2 Korpusu Polskiego podczas kampanii włoskiej było zdobycie 18 maja twierdzy Monte Cassino, broniącej dostępu do centralnej części Półwyspu Apenińskiego. Po niezwykle zaciętych walkach polscy żołnierze polscy zajęli wzgórze Monte Cassino wraz ze znajdującym się na nim klasztorem. W bitwie zginęło 923 polskich żołnierzy, 2931 zostało rannych, a 345 uznano za zaginionych.

"Masyw Cassino, na którym stał klasztor, był kluczowym stanowiskiem w linii Gustawa w systemie połączonych niemieckich linii obronnych, biegnącym przez całą szerokość najwęższej części Włoch między Gaetą i Ortoną. Był to przykład imponującej inżynierii wojskowej, najpotężniejszy system obronny, z jakim podczas wojny zetknęli się Brytyjczycy i Amerykanie" - pisał Matthew Parker, autor książki "Monte Cassino. Opowieść o najbardziej zaciętej bitwie II wojny światowej".

W pierwszych dniach czerwca 1944 roku 2. Korpus Polski otrzymał zadanie jak najszybszego opanowania portu morskiego Ankona. Żołnierze polscy rozpoczęli natarcie 17 czerwca 1944 roku. Cztery dni później dotarli nad rzekę Chienti, za którą znajdowały się niemieckie pozycje obronne. Próba sforsowania rzeki z marszu zakończyła się niepowodzeniem. Dalsze działania ofensywne zostały podjęte 30 czerwca, gdy Niemcy rozpoczęli odwrót.

Bitwa pod Loreto i Ankonę

Na początku lipca 2 Korpus stoczył bitwę pod Loreto. Stąd po przegrupowaniu sił, ruszył na Ankonę. Natarcie rozpoczęło się 17 lipca. Po przygotowaniu artyleryjskim i lotniczym 5 Kresowa Dywizja Piechoty zdobyła wzgórze Monte della Crescia, 2 Brygada Pancerna zaś - Monte Torto. W rezultacie walk przełamana została obrona niemiecka. Opanowanie przez Polaków wzgórz w okolicy miasta przesądziło o wyniku bitwy o Ankonę.

Następnego dnia, 18 lipca 1944 roku jednostki 5 Kresowej Dywizji Piechoty i 2 Brygady Pancernej ponownie zaatakowały pozycje niemieckie. Równocześnie, bez większego oporu, 3. Dywizja Strzelców Karpackich opanowała miasto i port. W bitwie o Ankonę poległo 388 żołnierzy, 1636 zostało rannych, 126 uznano za zaginionych.

Ostatnia bitwa o Bolonię

Jedną z ostatnich bitew stoczonych przez wojska alianckie na froncie włoskim była bitwa o Bolonię, która rozpoczęła się 9 kwietnia 1945 roku. W walkach brali udział żołnierze 2 Korpusu Polskiego, którymi dowodził gen. Zygmunt Bohusz-Szyszko. Przełamanie frontu pod Bolonią i wyzwolenie miasta miało decydujące znaczenie dla ostatecznej klęski Niemiec na froncie włoskim. 21 kwietnia 9. Batalion Strzelców Karpackich wkroczył do Bolonii jako pierwszy i zawiesił nad miastem polską flagę. Kilka godzin później dotarły tam oddziały alianckie.

Oddziały 2 Korpusu Polskiego były owacyjnie witane przez ludność. 9 Batalion Strzelców Karpackich uzyskał miano "bolońskiego", a 17 jego dowódców otrzymało honorowe obywatelstwo miasta. Senat Bolonii wręczył polskim żołnierzom 215 specjalnie wybitych pamiątkowych medali. W bitwie bolońskiej zginęło 300 polskich żołnierzy, a 600 zostało rannych.

Po zakończeniu wojny Korpus pozostawał w składzie wojsk okupacyjnych we Włoszech. W 1946 r. 2 Korpus został zdemobilizowany, a żołnierze przetransportowani do Wielkiej Brytanii, gdzie Brytyjczycy stworzyli dla żołnierzy PSZ Polski Korpus Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po rozwiązaniu tej formacji duża część żołnierzy 2 Korpusu Polskiego pozostała na emigracji z uwagi na sytuację polityczną w kraju.

PAP/im

Czytaj także

Ewakuacja Armii Andersa ze Związku Sowieckiego

Ostatnia aktualizacja: 18.03.2020 06:00
18 marca 1942 roku Władysław Anders na spotkaniu ze Stalinem poruszył kwestię ewakuacji części wojska polskiego do Iranu. Stalin zgodził się bez wahania na wyjazd wszystkich tych żołnierzy polskich, dla których nie wystarczało żywności. ZSRS opuściło 44 tysiące osób.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Komuniści odebrali mu obywatelstwo, ale dla Polaków pozostał bohaterem". 53. rocznica śmierci gen. Władysław Andersa

Ostatnia aktualizacja: 12.05.2023 05:55
Gen. Władysław Anders zapisał się w historii jako dowódca 2. Korpusu Polskiego i współautor sukcesu aliantów we Włoszech w 1944 roku. Po śmierci spoczął - tak jak prosił - obok swoich żołnierzy na Polskim Cmentarzu Wojennym pod Monte Cassino. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Monte Cassino – najbardziej zacięta bitwa II wojny światowej na Zachodzie

Ostatnia aktualizacja: 18.05.2021 06:00
- 18 maja to moment rozpoczęcia natarcia. Moment, którego nie można zapomnieć. Wieczorem, góry przed nami się zapaliły. Przygotowanie artyleryjskie - jak okiem sięgnąć jedna wielka łuna ognia - wspominał żołnierz II Korpusu, uczestnik bitwy pod Monte Cassino.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wyzwolenie Ankony. Pancerne uderzenie Armii Andersa

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2023 06:00
Walki o adriatycki port trwały dokładnie dwa miesiące. O zwycięstwie zadecydowało wkroczenie do walki II Korpusu Polskiego. Działania, które doprowadziły do bitwy o Ankonę, były jedyną samodzielną operacją Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w czasie II wojny światowej. 18 lipca 1944 roku Polacy wyzwolili włoską Ankonę.
rozwiń zwiń