Historia

Kryptonim "Peking". Początek najdłuższej misji

Ostatnia aktualizacja: 30.08.2023 06:01
30 sierpnia 1939 roku Polskie Radio nadało trzykrotnie sygnał "Peking". Na ten znak niszczyciele "Burza", "Błyskawica" i "Grom" podniosły kotwice i wyruszyły w rejs do Wielkiej Brytanii. 
Polskie niszczyciele płynące do Wielkiej Brytanii  widok z rufy ORP Błyskawica na ORP Grom i ORP Burza.
Polskie niszczyciele płynące do Wielkiej Brytanii – widok z rufy ORP "Błyskawica" na ORP "Grom" i ORP "Burza".Foto: wikimedia commons/dp

Dla uratowanych w ten sposób przed zniszczeniem w pierwszych dniach września okrętów zaczęła się epopeja sześciu lat walk na morzu.

Zbliża się wojna

Na Wybrzeżu silniej niż w głębi kraju odczuwano klimat nadciągającej wojny. W Wolnym Mieście Gdańsk coraz głośniej słychać było proniemieckie hasła. Wiosną 1939 roku Hitler upojony dotychczasowymi łatwymi sukcesami – wkroczeniem do Nadrenii, Anschlussem Austrii i utworzeniem Protektoratu Czech i Moraw – postanowił zagarnąć Kłajpedę.

Gdy kanclerz Rzeszy wysłał silny zespół Kriegsmarine z pancernikiem "Deutschland" w celu zajęcia litewskiego portu, powstała uzasadniona obawa, że powracająca eskadra zdecyduje się siłą przejąć Gdańsk. 18 marca 1939 roku polska Marynarka Wojenna została postawiona w stan gotowości.

Jednocześnie rozpoczęło się gorączkowe budowanie umocnień na Wybrzeżu. Półwyspu Helskiego strzegła już bateria artylerii nadmorskiej im. Heliodora Laskowskiego, wznoszono naprędce nowe schrony i pozycje obronne.

One musiały przetrwać

Nadejście lata przyniosło wzmożony ruch niemieckich okrętów na trasie do Prus Wschodnich. Napięcie narastało z każdym dniem, dowódcy zarządzali coraz częstsze ćwiczenia. Morska bryza niosła zapowiedź wojny.

Lato przyniosło też ustalenia dotyczące udziału floty w nadchodzącej wojnie. Polskie niszczyciele były stosunkowo dużymi okrętami. Istniało ryzyko, że na niewielkim akwenie, jakim jest Zatoka Gdańska, będą narażone na ostrzał i zatopienie przez niemieckie lotnictwo.

Ponadto przeczuwający zbliżający się konflikt Brytyjczycy mieli świadomość, że do obrony konwojów z kolonii i podjęcia walki z Kriegsmarine będzie im potrzebny każdy okręt. W efekcie, na skutek sojuszniczych ustaleń, opracowano plan ewakuowania dywizjonu niszczycieli do Wielkiej Brytanii.

Rozkaz Nr 1000 wydany przez admirała Józefa Unruga, dowódcy Floty i Obszaru Nadmorskiego, został odczytany w obecności kapitanów niszczycieli na "Błyskawicy". Poza nią, rozkaz przewidywał przedostanie się do Wielkiej Brytanii także "Burzy" i "Gromu". Czwarty niszczyciel, ORP "Wicher", miał pozostać w kraju w celu ochrony stawiacza min "Gryfa".

Chcieli wracać

Rejs trzech okrętów przez Bałtyk i Cieśniny Duńskie przebiegał spokojnie. Był to jednak spokój pozorny. Niszczyciele były pod stałą obserwacją jednostek niemieckich. Członkowie załóg okrętów początkowo myśleli, że płyną na manewry. O wybuchu wojny dowiedzieli się dopiero po godzinie dziewiątej 1 września. Niszczyciele były wtedy na Morzu Północnym. Wojna rozpoczęta przez ostrzał placówki Westerplatte przez pancernik "Schleswik-Holstein" trwała już od pięciu godzin. Po godz. 17 "Błyskawica", "Burza" i "Grom" wpłynęły na redę portu w Edynburgu.

Marynarze nie byli zadowoleni z tego, że przerzucono ich na Zachód. Tam, gdzieś na Wybrzeżu walczyli i ginęli ich koledzy. Brytyjczycy obawiali się buntu załogi i próby przedarcia do Polski. Żeby temu zapobiec, przenieśli polskie okręty do portów na zachodzie Wysp i zarządzili intensywne ćwiczenia.

Gdy opuszczali Zatokę Gdańską, polscy marynarze nie wiedzieli jeszcze, że przyjdzie im walczyć przez kolejne sześć długich lat wojny, a dla niektórych z nich widok znikającego za horyzontem Wybrzeża będzie ostatnim pożegnaniem z ojczyzną.

bm

Czytaj także

Jerzy Świrski. Kontrowersyjny admirał

Ostatnia aktualizacja: 12.06.2023 05:40
Do dziś pozostaje jednym z najbardziej niejednoznacznych polskich dowódców II wojny światowej. Człowiek, który dowodził marynarką w chwilach najcięższej próby, nie cieszył się szacunkiem podwładnych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

[INFOGRAFIKA] ORP "Orzeł" - krótka i barwna historia najsłynniejszego polskiego okrętu podwodnego

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2024 06:00
7 lutego 1939 roku ORP "Orzeł" - okręt, którego niezwykłe dzieje do dziś rozpalają wyobraźnię pasjonatów historii - przybył do portu w Gdyni.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ekspedycja w poszukiwaniu ORP "Orzeł". Rozmawiamy z organizatorami

Ostatnia aktualizacja: 27.07.2019 12:00
- W najbliższych dniach ruszy kolejna – ósma już - ekspedycja, podczas której grupa Polaków zamierza przez dwa tygodnie badać dno Morza Północnego w poszukiwaniu wraku słynnego okrętu podwodnego ORP "Orzeł", którego zaginięcie do dziś pozostaje jedną z największych nierozwikłanych zagadek udziału Polaków w II wojnie światowej. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bronili się najdłużej. Wspomnienia Józefa Unruga, dowódcy Helu

Ostatnia aktualizacja: 02.10.2023 05:50
Hel skapitulował, mimo miażdżącej przewagi przeciwnika, dopiero 2 października. Posłuchaj wspomnień admirała Józefa Unruga, dowódcy polskiej Marynarki Wojennej we wrześniu 1939 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wrzesień '39. Posłuchaj wspomnień uczestników walk o Oksywie

Ostatnia aktualizacja: 19.09.2023 05:58
Walki stoczone o gdyńską Kępę Oksywską były najkrwawszym starciem podczas obrony polskiego wybrzeża w 1939 roku. Lądowa Obrona Wybrzeża nie skapitulowała.
rozwiń zwiń