Historia

34. rocznica upadku muru berlińskiego. Kim były ofiary muru berlińskiego?

Ostatnia aktualizacja: 09.11.2023 05:44
Ich liczba nie jest ostatecznie ustalona, ale wynosi co najmniej 140 osób zabitych przy próbie przekroczenia granicy. Wśród nich znajduje się dwóch Polaków. 
Symboliczne groby ludzi, którzy zginęli podczas próby przekroczenia muru berlińskiego, styczeń 1990
Symboliczne groby ludzi, którzy zginęli podczas próby przekroczenia muru berlińskiego, styczeń 1990Foto: Wikimedia Commons/domena publiczna

Ida Siekmann - pierwsza ofiara muru

Pierwszą ofiarą muru berlińskiego była 59-letnia pielęgniarka Ida Siekmann. Jej kamienica na Bernauer Strasse znajdowała się na granicy powstającego właśnie muru. Dla tej owdowiałej kobiety najbliższą rodziną była siostra, która mieszkała w zachodniej części Berlina. Postanowiła ją odwiedzić 22 sierpnia 1961 roku i postanowiła dostać na drugą stronę miasta – podobnie jak ówcześnie wielu berlińczyków mieszkających przy granicy – wyskakując z wychodzącego na zachodnią stronę okna swojego mieszkania.

Lokal Idy Siekmann znajdował się na trzecim piętrze. Przed skokiem wyrzuciła na chodnik wszystkie przedmioty, które mogłyby zamortyzować upadek. Nie udało się jej bezpiecznie wylądować i odniosła rozległe obrażenia, które doprowadziły do śmierci w trakcie transportu do szpitala. Śmierć Idy Siekmann wywołała protest zachodnioniemieckiej opinii publicznej. W jej pogrzebie wzięły udział tłumy berlińczyków, a w miejscu skoku powstał symboliczny pomnik upamiętniający pierwszą ofiarę śmiertelną muru.

Rudolf Urban – mógł zginąć jako pierwszy

Jeszcze wcześniej zginąć mógł Rudolf Urban. Podobnie jak Ida Siekmann mieszkał na Berliner Strasse. 18 sierpnia 1961 roku zauważył, że w jego kamienicy drzwi wychodzące w stronę zachodniego Berlina zostały zabite deskami. Wraz z żoną postanowił, że to odpowiedni oraz ostatni moment na ucieczkę.

Berliner Strasse oraz znajdujące się przy niej budynki były patrolowane przez wschodnioniemieckie służby bezpieczeństwa. Państwo Urban postanowili wymknąć się przez okno po linie. Podczas opuszczania się na dół odnieśli obrażenia, które wymagały hospitalizacji, ale udało im się uciec z komunistycznych Niemiec. W trakcie pobytu w szpitalu Rudolf Urban zachorował na zapalenie płuc, które doprowadziło do jego śmierci 17 września 1961 roku.

Chris Gueffroy i Winfried Freudenberg – ostatnie ofiary muru berlińskiego

21-letni Gueffroy był ostatnim uciekinierem zastrzelonym przez wschodnioniemiecką straż graniczną. Próbował sforsować mur, ponieważ nie chciał trafić do wojska, do którego otrzymał wezwanie. W nocy z 5 na 6 lutego 1989 roku wraz ze swoim przyjacielem, Christianem Gaudianem, próbował przedostać się przez zasieki do Berlina Zachodniego. Żołnierze Nationale Volksarmee NRD otworzyli do nich ogień. Chris Gueffroy poniósł śmierć na jego miejscu, zaś jego towarzysz przeżył i został skazany na trzy lata więzienia, z którego wyszedł we wrześniu 1989 roku.

Śmierć Chrisa Gueffroya wywołała międzynarodowe protesty, które zmusiły I Sekretarza Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec, Ericha Honeckera, do odwołania rozkazu strzelania do uciekinierów.

Jeszcze później, 8 marca 1989 roku, zginął Winfried Freudenberg. Wraz z żoną próbował uciec do RFN wykonanym chałupniczo balonem. Postanowili wyruszyć w drogę przy sprzyjających warunkach atmosferycznych 7 marca 1989 roku.

Niestety przypadkowy świadek zaalarmował policję, która dotarła na miejsce przed odlotem małżeństwa. Balon nie był dostatecznie napełniony gazem, aby unieść parę, dlatego w niebezpieczną podróż wyruszył jedynie Winfired. Policjanci go nie ostrzelali z obawy o wybuch gazu w balonie, który dodatkowo wzbijając się w powietrze zerwał znajdujące się w pobliżu linie elektryczne. Winfried Freudenberg po kilku godzinach dotarł do Berlina zachodniego, ale podczas próby lądowania uległ śmiertelnemu w skutkach wypadkowi.

Olga Segler i Holger H. – najstarsza i najmłodsza ofiara muru berlińskiego

80-letnia Olga Segler znalazła się w podobnej sytuacji co Ida Siekmann. Także była mieszkanką Bernauer Strasse, która znalazła się w strefie przygranicznej w 1961. W końcu września władze NRD rozpoczęły wysiedlanie mieszkańcy ulicy, w której miejscu miał stanąć mur.

25 września 1961 roku Olga Segler – podobnie jak wielu jej sąsiadów – postanowiła wyskoczyć z okna mieszkania na zachodnią stronę Berlina. Udało jej się wylądować na płachcie ratowniczej rozłożonej przez strażaków, ale niestety przy lądowaniu uszkodziła rdzeń kręgowy. Trafiła do szpitala, w który zmarła na atak serca w wyniku stresu.

Najmłodsza ofiara muru berlińskiego żyła zaledwie ponad rok. Był to chłopczyk Holger H. Jego rodzice próbowali przekroczyć granicę 22 stycznia 1973 roku ukryci wraz z dzieckiem w przyczepie ciężarówki. Kontrola przeciągała się, gdy tymczasem malutki Holger zaczął płakać. Matka próbowała go uciszyć i zatkała jego usta. Niestety nie zdawała sobie sprawy, że wskutek zapalenia płuc oraz infekcji ucha i dróg oddechowych nie mógł oddychać przez nos.

Uciekinierzy przedostali się niezauważeni do Berlina zachodniego. Radość z dotarcia do wolnej części ojczyzny szybko ustąpiła rozpaczy. Matka Holgera spostrzegła, że jej syn nie oddycha. Próba reanimacji nie powiodła się.

Franciszek Piesik oraz Czesław Kukuczka – Polacy, którzy zginęli podczas próby ucieczki

Wśród ofiar muru berlińskiego znajduje się dwóch Polaków. Jednym z nich jest Franciszek Piesik, który w październiku 1967 roku postanowił uciec na zachód przez NRD 17 października dotarł do Berlina. Próbował przekroczyć granicę przez jezioro Nieder Neuendorfer. Okoliczności śmierci nie są dostatecznie wyjaśnione. Najprawdopodobniej został ostrzelany przez pograniczników kiedy przepływał jezioro i aby uniknąć kul zanurkował pod taflą wody. Niestety był na tyle wyczerpany ucieczką, że utonął z braku sił.

29 marca 1974 w budynku polskiej ambasady w Berlinie wschodnim pojawił się Czesław Kukuczka i zażądał wydania dokumentów uprawniających do przekroczenia granicy z RFN. W razie odmowy zagroził detonacją bomby ukrytej w teczce. Utrzymywał, że ma wspólników w obu częściach miasta, którzy pomogą mu w zamachu na polskie placówki w Berlinie Wschodnim i poinformują o tym zagraniczne media.

Czesław Kukuczka dostał niezbędne dokumenty i został przekazany funkcjonariuszom Stasi, którzy przewieźli go do przejścia granicznego na dworcu kolejowym Friedrichstrasse. W ślad za samochodem niemieckiej bezpieki podążali polscy agenci wywiadu. Kukuczka został wypuszczony i udał się stronę granicy z RFN. Podczas próby przejścia przez kontrolę został zamordowany przez funkcjonariusza Stasi. Czesław Kukuczka został postrzelony w plecy i zmarł po kilku godzinach w szpitalu.

sa

Czytaj także

Chris Gueffroy – ostatnia ofiara muru berlińskiego

Ostatnia aktualizacja: 05.02.2024 05:30
Budując mur, władze NRD chciały zatrzymać narastającą falę ucieczek, które wyludniały kraj. Niemiecko-niemiecka granica była jedną z najlepiej strzeżonych na świecie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Checkpoint Charlie - jedno z najbardziej znanych przejść granicznych

Ostatnia aktualizacja: 22.06.2023 05:40
Checkpoint Charlie – zlikwidowane 22 czerwca 1990 roku – mieściło się w samym sercu Berlina, na skrzyżowaniu ulic Friedrichstraße z Zimmerstraße. Było symbolem zimnej wojny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mur berliński – materialna postać "żelaznej kurtyny"

Ostatnia aktualizacja: 13.08.2017 03:00
- Góra drutu, zasieki, przeszkody z brył betonowych. Fortyfikacja wymierzona przeciw własnemu miastu, przeciw ludności wschodniego Berlina. Tama postawiona na drodze powodzi ucieczek. To mur, za którym zamknięte jest getto wschodnich Niemiec. To mur wstydu - mówił z Berlina Wojciech Trojanowski na falach Radia Wolna Europa w listopadzie 1961 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

John F. Kennedy: Jestem berlińczykiem!

Ostatnia aktualizacja: 26.06.2023 05:55
- Wszyscy wolni ludzie, gdziekolwiek by żyli, są obywatelami Berlina, a zatem jako wolny człowiek czerpię dumę ze słów: Ich bin ein Berliner - mówił prezydent USA 60 lat temu, 26 czerwca 1963 roku, w Berlinie Zachodnim.
rozwiń zwiń