Historia

"Chłopi". Jagna z Boryną wchodzą do telewizji

Ostatnia aktualizacja: 26.11.2023 05:40
51 lat temu miała miejsce premiera serialu telewizyjnego według słynnej powieści Władysława Reymonta. "Chłopi" w reżyserii Jana Rybkowskiego to jedna z najpopularniejszych produkcji w historii Telewizji Polskiej.
Kadr z filmu Chłopi: Emilia Krakowska (Jagna) i Władysław Hańcza (Maciej Boryna)
Kadr z filmu "Chłopi": Emilia Krakowska (Jagna) i Władysław Hańcza (Maciej Boryna)Foto: TVP/PAP/Ireneusz Sobieszczuk

Reymont Wierzchosławice 1200.jpg
Władysław Reymont i nagroda Nobla, która przyszła nie w porę

– To powieść, która zyskała dużą sławę na świecie i jest jedną z najczęściej przekładanych, a szkoła tak ją obrzydziła naszej młodzieży, że jest bardzo mało znana w Polsce – tłumaczył powody zajęcia się "Chłopami" Jan Rybkowski w audycji "Podwieczorek przy mikrofonie" tuż przed premierą serialu.

Pod strzechy

Monumentalne czterotomowe dzieło przyniosło Reymontowi nagrodę Nobla, której przyznanie ogłoszono 13 listopada 1924 roku. 48 lat (i 13 dni) później polscy telewidzowie zobaczyli pierwszą odsłonę złożonego z 13 odcinków serialu "Chłopi" w adaptacji i reżyserii Rybkowskiego, który wcześniej dał się poznać szerszej publiczności m.in. dzięki popularnej serii komedii "Kapelusz pana Anatola", "Pan Anatol szuka miliona" oraz "Inspekcja pana Anatola".

Krzysztof-Gosztyła.jpg
Krzysztof Gosztyła czyta "Chłopów" Reymonta. Posłuchaj!

Zdjęcia do serialu kręcono od wiosny 1971 roku do wiosny 1972 roku. Plenery powstawały w samych Lipcach Reymontowskich, gdzie autor pierwowzoru umieścił akcję "Chłopów", a także w pobliskiej wsi Pszczonów. Obok zawodowych aktorów - m.in. Władysława Hańczy, Emilii Krakowskiej, Ignacego Gogolewskiego i Krystyny Królówny - jako statyści wystąpili mieszkańcy obu miejscowości. Starsi gospodarze chętnie wspierali ekipę telewizyjną radami, opowieściami i rekwizytami z epoki.

Jan Rybkowski przyznał w jednym z wywiadów, że zależało mu na jak najwierniejszym odtworzeniu realiów opisanych wcześniej przez Reymonta: "to już ostatni moment, kiedy można było sfotografować pozostałości ginącego na naszych oczach folkloru".

Jednocześnie z serialem powstawał dwuczęściowy film kinowy pod tym samym tytułem, który swoją premierę miał w 1973 roku.

"Scenograficzny rozmach"

Jan Rybkowski studiował najpierw sztuki plastyczne. W 1930 roku ukończył Wydział Architektury Wnętrz w Szkole Sztuk Zdobniczych w Poznaniu, w 1939 roku zdobył dyplom scenografa na Wydziale Sztuki Reżyserskiej PIST w Warszawie. Studia z reżyserii ukończył dopiero w 1949 roku w Łodzi. Przed wojną pracował jako scenograf i projektant kostiumów teatralnych. Te doświadczenia przydały mu się później w robieniu filmów, widać ich wpływ także w warstwie wizualnej serialu.

Hańcza eastnews 1200.jpg
Władysław Hańcza. Raz Radziwiłł, trzy razy Kargul

– Chłopi mają scenograficzny rozmach – mówił krytyk filmowy Andrzej Kołodyński w 2012 roku. – To film bardzo ładnie umieszczony w plenerze. Czuje się tu przestrzeń wsi, czuje się wnętrza. Wszystkie szczegóły są dopracowane. U Rybkowskiego było tak od samego początku. Widać w jego filmach, że to ktoś, kto osobiście czuwa nad wystrojem, nad tym, jak ten film będzie wyglądał. Wyobraźnia scenografa bardzo mu pomogła – dodał.


Posłuchaj
10:35 Andrzej Kołodyński o twórczości Jana Rybkowskiego 29-12-2012.mp3 Filmoznawca Andrzej Kołodyński o twórczości filmowej Jana Rybkowskiego. (PR, 29.12.2012)

 

Aktorka bardzo chce doić krowę

Na szczegóły zwrócili uwagę również aktorzy. W listopadzie 1972 roku Emilia Krakowska, serialowa Jagna, opowiadała prowadzącemu "Podwieczorek przy mikrofonie" Waldemarowi Śmiałowskiemu, że spędziła na wsi cały rok, studiując chłopskie zajęcia. – Muszę się pochwalić, że nawet nauczyłam się bardzo dobrze doić krowy – mówiła. – Czekałam potem na scenę, w której nareszcie będę mogła zaprezentować swoje umiejętności. Tymczasem okazało się, że, choć zaczęłam już doić, filmowane było coś innego. Reżyser powiedział wtedy: "to nie jest scena o dojeniu! Masz doić, a my filmujemy, co chcemy" – wspominała.


Posłuchaj
04:59 wywiad z emilią krakowską i janem rybkowskim prowadzi śmiałowski.mp3 Wywiad z Emilią Krakowską i Janem Rybkowskim przed premierą serialu "Chłopi". (PR, 18.11.1972)

 

mc

Czytaj także

"Chłopi” śpiewają i tańczą w Gdyni

Ostatnia aktualizacja: 06.09.2013 11:19
- Powieść Reymonta to świetny materiał na musical, już podczas czytania mieszka tam muzyka, kostium, scenografia, konflikt, zamknięta zbiorowość, to wszystko, co jest pożywką dla teatru muzycznego – oceniał reżyser Wojciech Kościelniak.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wielkie czytanie "Chłopów" Władysława Reymonta

Ostatnia aktualizacja: 04.10.2015 19:00
W Domu Pracy Twórczej Reymontówka w Chlewiskach niedaleko Siedlec zakończyło się wielkie czytanie "Chłopów" Władysława Reymonta. W ten sposób w dworze, należącym przed wojną do wdowy po pisarzu Aurelii Reymontowej upamiętniono 90. rocznicę śmierci noblisty.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tajemnice Władysława Reymonta: klasztor, krawiectwo i okultyzm

Ostatnia aktualizacja: 08.05.2017 11:48
- Pisarz pozostawał w kontakcie z okultystami i teozofami. Dzięki nim mógł zaistnieć jako literat - mówi w radiowej Jedynce prof. Maria Olszewska.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Reymontówka. Dworek z duchem pisarza

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2017 08:00
W programie z cyklu "Domy pisarzy" zabraliśmy Słuchaczy do Domu Pracy Twórczej "Reymontówka" w Chlewiskach pod Siedlcami.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Roman Wilhelmi: to nie ja wybrałem aktorstwo, to aktorstwo wybrało mnie

Ostatnia aktualizacja: 03.11.2017 11:00
26 lat temu w Warszawie zmarł Roman Wilhelmi, jeden z najwybitniejszych polskich aktorów, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum oraz Teatrem Nowym. Grał w filmach "Dzieje grzechu", "Wojna światów", "Zaklęte rewiry" i "Ćma". Popularność przyniosły mu role w serialach telewizyjnych - "Kariera Nikodema Dyzmy", "Czterej pancerni i pies" oraz " Alternatywy 4".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Śledź, kotlety wieprzowe i sukcesy Nikodema Dyzmy

Ostatnia aktualizacja: 27.11.2017 14:40
- Dyzma często zajada stres. Gdy chce sobie dogodzić, idzie do bardzo taniej knajpki lub wraca do domu i zjada kawałek zimnej cielęciny – podkreślił Zbigniew Kmieć, opowiadając o bohaterze słynnej książki Tadeusza Dołęgi-Mostowicza.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Emilia Krakowska: sztuka, muzyka i kultura to potrzeby człowieka

Ostatnia aktualizacja: 17.04.2019 11:55
- Od przedszkola mama zabierała mnie do filharmonii. Dzieliła się swoją miłością do muzyki, do sztuki, chciała mi ją przekazać. Sztuka, muzyka i kultura to potrzeby człowieka - mówi aktorka, która w audycji "Muzyka nocą" opowiadała Krzysztofowi Szusterowi o swojej drodze artystycznej od czasów szkolnych do dnia dzisiejszego. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Twórcy "Twojego Vincenta" namalują "Chłopów" Reymonta

Ostatnia aktualizacja: 25.05.2019 09:53
- Chcemy zrobić uniwersalną, kobiecą, a zarazem polską historię. Dlatego zdecydowaliśmy się na ekranizację "Chłopów" Władysława Stanisława Reymonta - mówił w audycji "Weekend kulturalny" producent filmowy Sean Bobbitt.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Roman Wilhelmi. Czarny charakter polskiego kina

Ostatnia aktualizacja: 03.11.2023 05:40
- Nigdy nie byłem aktorem łatwym. Nigdy mnie recenzenci specjalnie nie lubili. Mam coś kontrowersyjnego w sobie, coś niegładkiego, nie to, co się podoba. Zawsze byłem trudny w odbiorze - mówił Roman Wilhelmi w 1979 roku w jednym z nielicznych wywiadów, które udzielił dla Polskiego Radia.
rozwiń zwiń