Historia

Wilhelm Mach. Pisarz rozdarty

Ostatnia aktualizacja: 02.07.2021 05:40
2 lipca 1965 roku zmarł w Warszawie pisarz i krytyk literacki Wilhelm Mach. W swojej twórczości zajmował się głównie problematyką psychologiczną i przemianami moralnymi w życiu i świadomości polskiej wsi.
Zdjęcie ilustracyjne
Zdjęcie ilustracyjneFoto: Pixabay

Wilhelm Mach urodził się we wsi Kamionka koło Ropczyc w rodzinie chłopskiej jako syn Wincentego Macha i Apolonii z Białków. Po ukończeniu szkoły powszechnej i gimnazjum w Ropczycach, kontynuował edukację w Dębicy.

- Wychowałem się na wsi i jest to dla mnie ważne. Lubię się w ten świat zagłębiać, lubię o nim pisać, mimo że stałem się człowiekiem miasta - mówił Wilhelm Mach w audycji Tadeusza Drewnowskiego w Polskim Radiu w 1964 roku.

Posłuchaj
12:29 rozmowa tadeusza drewnowskiego z wilhelmem machem___arch d 26_tr_4-4_9990381194759c5[00].mp3 "Rozmowa Tadeusza Drewnowskiego z Wilhelmem Machem". Audycja z cyklu "Zbiorowa taśma autorów 20 - lecia". (PR, 7.04.1964) 

Po zdaniu matury w 1936 roku przez dwa lata studiował w Państwowym Pedagogium w Krakowie. Następnie po odbyciu rocznej służby wojskowej we wrześniu 1939 roku ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty. W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w 6 Dywizji Piechoty Armii "Kraków". Okres okupacji spędził u siostry Bronisławy na wsi oraz w Krakowie, gdzie wykładał na konspiracyjnych kompletach.

Lata powojenne

W 1945 roku rozpoczął studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ukończył po dwóch latach. Jako prozaik zadebiutował opowiadaniem "Rdza" opublikowanym w 1945 roku w tygodniku "Odrodzenie". Od tego też roku przez kolejnych 5 lat współpracował z redakcją miesięcznika "Twórczość" w Krakowie, w którym publikował opowiadania i recenzje literackie.

W latach 1947 - 1948 przebywał na stypendium rządu francuskiego w Paryżu. W 1950 roku przeniósł się do Warszawy. Tutaj pracował jako redaktor tygodnika "Nowa kultura". Następnie został kierownikiem literackim Zespołu Filmowego "Kamera". Przez cały czas publikował kolejne utwory prozatorskie: "Jaworowy dom" (1954), "Życie duże i małe" (1959), "Góry nad czarnym morzem" (1961) oraz "Agnieszka, córka Kolumba" (1964).

Twórczość Macha

Jego utworom często zarzucano niejednorodność stylistyczną i tematyczną. Autor na przemian poruszał mroczne i jasne strony ludzkiej egzystencji, czy przeplatał losy bohaterów z różnych grup społecznych. Niektórzy krytycy zarzucali jego twórczości pewien ton awangardowy. 

- Nie zgadzam się, że w mojej twórczości są rysy eksperymentalne. To, że pojawiają się różne tematy i różne języki i style wypowiedzi, to jest po prostu wynik tego, że ja znam wielu ludzi z wielu miejsc i z zupełnie różnych grup społecznych - mówił Wilhelm Mach w audycji Polskiego Radia - więc moja różnorodność pisarska to po prostu przejaw demokratyzmu moich kontaktów z ludźmi.

Skrywana natura

Wilhelm Mach miał tendencję do wyczerpujących autoanaliz psychologicznych. W takich chwilach ratunek znajdował w kontakcie z odbiorcami swoich książek.

- Gdy jestem bardzo udręczony swoimi osobistymi problemami, dużą ulgę przynosi mi kontakt z czytelnikami. Wtedy czuję, że nie jestem sam ze sobą i swoimi, dziwnymi może, problemami - mówił Wilhelm Mach w audycji Polskiego Radia.

Wspomniane problemy mogą także dotyczyć homoseksualnej orientacji pisarza, która, jako w tamtych czasach piętnowana, była powodem jego wieloletnich cierpień osobistych. Homoseksualizm Macha, jak twierdził Marek Nowakowski, stanowi też istotny klucz interpretacyjny do jego twórczości. Nowakowski wskazywał na tę tematykę jako ukrytą zwłaszcza w dziele "Góry nad czarnym morzem".

Najprawdopodobniej "nagła śmierć" Wilhelma Macha w 1965 roku, jak oficjalnie określano jego samobójstwo, również jest wynikiem rozdarcia pisarza w życiu osobistym, który pragnąc prawdziwego i odwzajemnionego uczucia ciągle spotykał się jedynie z odrzuceniem, a niekiedy i z cynicznym wykorzystywaniem jego skłonności.

az

Czytaj także

Poczytnik. Twórczość Melchiora Wańkowicza

Ostatnia aktualizacja: 07.10.2018 23:50
W audycji "Poczytnik" na antenie Polskiego Radia 24 Tomasz Zapert i Krzysztof Masłoń rozmawiali o twórczości Melchiora Wańkowicza, mistrza opowieści reportażowej, łączącej relację o faktach z fikcją literacką i gawędą. Twórcy takich dzieł jak "Bitwa o Monte Cassino", czy "Dzieje rodziny Korzeniewskich. Drogą do Urzędowa. Reportaże z Wołynia. Od Stołpców po Kair".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Tadeusz Konwicki. Pisarz i "czuły prześmiewca" [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 07.01.2024 05:45
Znakomity prozaik, scenarzysta i reżyser, autor m.in. książki "Mała Apokalipsa" i filmu "Ostatni dzień lata" - Tadeusz Konwicki - zmarł 9 lat temu, 7 stycznia 2015 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Eksplodujące wiersze. Julian Przyboś, wojna i poezja [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 05.03.2024 06:00
123 lata temu, 5 marca 1901, urodził się Julian Przyboś, awangardowy poeta, eseista, teoretyk literatury, a także członek Polskiej Organizacji Wojskowej, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Do widzenia, do jutra". O miłości w cieniu żelaznej kurtyny

Ostatnia aktualizacja: 25.05.2023 05:45
- Ten film czerpie z moich doświadczeń ze znajomości ze środowiskiem zgromadzonym wokół Bim-Bomu – mówił reżyser Janusz Morgenstern w Polskim Radiu. 25 maja 1960 roku miała miejsce premiera filmu "Do widzenia, do jutra". Ze swoją muzyką zadebiutował na dużym ekranie Krzysztof Komeda. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Andrzej Kijowski. Intelektualny prowokator

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2023 05:40
29 czerwca 1985 roku w Warszawie zmarł Andrzej Kijowski, prozaik, eseista, krytyk literacki i scenarzysta filmowy. Nie zostawił po sobie dzieła, która można by nazwać jego opus magnum, które jest summą jego dokonań twórczych. Należy jednak do tych rzadkich intelektualistów, którzy zdołali odcisnąć swoje piętno w bardzo wielu dziedzinach, jakimi się zajmowali.
rozwiń zwiń