Posłuchaj

Polskie przeciwnatarcie w rejonie pl. Mirowskiego dowodzone przez Stanisława Steczkowskiego ps. Zagończyk zadaje napastnikom znaczne straty. Ostatecznie zostaje odrzucone w kierunku ul. Grzybowskiej.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Żołnierze zgrupowania ppłk. "Radosława" toczą ciężką walkę o zatrzymanie cmentarza kalwińskiego, gdzie walczy batalion "Parasol" i o utrzymanie terenów dawnego getta, gdzie walczą żołnierze batalionu "Zośka".

Nie ma już naziemnej komunikacji między Starym Miastem a Śródmieściem. Zostaje ona zastąpiona komunikacją kanałami. Obronę Starówki organizuje płk Karol Ziemski ps. Wachnowski. Przybyły tam oddziałki Armii Ludowej z Woli, zorganizowane w dwa bataliony, w skład których wchodzi również grupa ocalałych żołnierzy Żydowskiej Organizacji Bojowej.  

W Śródmieściu powstańcy budują barykadę osłaniającą przejście z północnej na południową stronę Al. Jerozolimskich. Odegra ona ogromną rolę w kontaktach i łączności oddziałów bojowych północy i południa Śródmieścia, jak i możliwości poruszania się ludności cywilnej.

Zobacz film o życiu codziennym w powstańczym Śródmieściu oraz powstańczych kapliczkach - pomniku pamięci tamtych dni:

Na Ochocie trwają zażarte walki o gmach Monopolu Tytoniowego. Żołnierze ppor. "Poboga" odpierają rozpaczliwie ponawiane tutaj ataki. W drugim ośrodku oporu tej dzielnicy powstańcy utrzymują się w domu przy ul. Wawelskiej 60. Okrutna pacyfikacja trwa i przesuwa się w kierunku wschodnim.

Pierwszą dobę funkcjonuje w Śródmieściu Harcerska Poczta Polowa. W ciągu pierwszego dnia harcerze przenoszą około 900 listów, nie pobierając za to żadnych opłat, tylko dobrowolne dary w postaci książek. Naczelnikiem poczty jest harcmistrz Przemek Górecki ps. Kuropatwa.

Tak wspomina Stanisław Broniewski ps. Orsza, dowódca Szarych Szeregów: "Najistotniejsza sprawa to chłopiec, który niósł torbę. To był ten nerw poczty polowej. Oni uczyli się, ci chłopcy, już przez całą okupację, znajomości miasta, wszelkich przejść przez kamienice, przejściowych domów, ulic, połączeń. Znali miasto świetnie i teraz mogli wykorzystać doskonale tę swoją znajomość".

im/bm

Posłuchaj

02:07 A45092 9.08 Powstancze kalendarium_836265.mp3 - Po pięciu latach okupacji usłyszałam polskie słowa, z polskiej stacji. Trudno opisać to wrażenie. (PR, 2014)

Posłuchaj

14:26 Dni Walczącej Stolicy, 8.08.mp3 Fragment audycji powstańczej radiostacji "Błyskawica" oraz wspomnienia Stanisława Zadrożnego, komendanta radiostacji AK "Błyskawica" - o nadawaniu audycji (czyta lektor). Cykl "Dni Walczącej Stolicy" Władysława Bartoszewskiego. (RWE, 1984) 

Nad ranem podjęto nieudaną próbę zniszczenia pociągu pancernego, z którego Niemcy prowadzą ostrzał Woli. Przez cały dzień trwają ciężkie walki z siłami niemieckimi nacierającymi od zachodu i od południa w okolicach ul. Okopowej i cmentarzy. W nocy wycofany zostaje mocno wyczerpany batalion "Czata" ze stanowisk przy ul. Karolkowej i skierowany na ul. Stawki.

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Na Stare Miasto Niemcy nacierają z wielu stron: na Tłomackie, na Bielańską i bezpośrednio ku Ratuszowi, z gmachu Opery poprzez pl. Teatralny, na pl. Bankowym, na ul. Rybaki. Lotnictwo bombarduje całą dzielnicę. Podpalane są domy na Krakowskim Przedmieściu, a ludność cywilna jest rozstrzeliwana bądź używana do budowania barykad i osłaniania atakujących sił niemieckich.

W Śródmieściu nieprzyjaciel mocno naciska, z użyciem jednostek pancernych, na ul. Królewską, na zbieg Grzybowskiej, Granicznej, Skórzanej i Krochmalnej oraz na ul. Ciepłą.

Sytuacja na Ochocie staje się z godziny na godzinę coraz bardziej krytyczna. Wyczerpuje się amunicja i zapasy żywności izolowanych obrońców. W wyniku ran doznanych od pocisku artyleryjskiego umiera wybitny pisarz-prozaik Juliusz Kaden-Bandrowski.

Po raz pierwszy w powstańczej Warszawie rozbrzmiewa polska radiostacja foniczna. To radiostacja Armii Krajowej "Błyskawica" w budynku PKO w Śródmieściu. Pierwsza audycja Błyskawicy: "Halo! Tu Błyskawica, stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie na fali 32,8 i 52,1 metra".

Posłuchaj

02:18 A45062 8.09 Powstancze Kalendarium_836264_1.mp3 - Przez całą okupację zbierałem elementy, części, lampy do budowy radiostacji. (PR, 2014)

Posłuchaj

02:45 8 sierpnia Adam Drzewoski ps. Philips opowiada o audycjach radiostacji AK "Błyskawica". (PR)

 

Posłuchaj

Zdzisław Jeziorański, przebywający wówczas w Warszawie, notuje: "Przed wojną można było mieszkać przez dziesięć lat w tym samym domu, nie wiedząc, kim jest i jak się nazywa sąsiad o piętro wyżej. W czasie Powstania wszyscy mieszkańcy kamienicy stanowili jedną zwartą gromadę. Ta wspólnota stanowiła chyba jedną z najbardziej charakterystycznych cech powstańczego życia".

Oddziały zgrupowania "Radosław" po ciężkich walkach utrzymują się w rejonie Powązek i osłaniają Stare Miasto. Teren Stawek przechodzi z rąk do rąk. Na Starym Mieście powstrzymano natarcie od strony mostu Kierbedzia przez pl. Zamkowy. Również Ratusz i ul. Miodowa są celem silnych ataków Niemców. Wypad AK na Dworzec Gdański w celu zniszczenia niemieckiego pociągu pancernego załamuje się.

Tymczasem w Śródmieściu obok rozgłośni "Błyskawica" odzywa się rozgłośnia Polskiego Radia pod dyrekcją Edmunda Rudnickiego. Pracują tu Edmund Osmańczyk występujący pod pseudonimem "Jan Gor" i Kazimierz Zenon Skierski, przedwojenny pracownik Radia. Pracę spikera podejmuje też Jeremi Przybora. Polskie Radio nadaje z lokalu na pl. Dąbrowskiego 12 razy na dobę wiadomości z walczącej stolicy. W oknach, z racji braku aparatów radiowych, zamontowano głośniki.

Na Ochocie reduta Wawelska mimo dużych strat nadal odpiera ponawiające się ataki. W reducie Kaliskiej po morderczej walce oddział opuszcza ostatecznie płonący gmach Monopolu Tytoniowego i wycofuje się do północnej części obszaru obsadzonego przez powstańców. W nocy oba oddziały opuszczają reduty, aby dotrzeć do Lasów Chojnowskich. Przebicie udało się tylko oddziałowi por. "Gustawa". Grupa "Poboga" błądzi i zostaje na Ochocie.

Niemieckie władze nękane ciągłymi atakami oddziałów powstańczych ponoszą poważne straty. Podczas ewakuacji siedziby gubernatora dystryktu warszawskiego Ludwiga Fischera z pałacu Brühla, ginie jego zastępca Herbert Hummel, a Fischer zostaje ranny.

Jadwiga Rużyłło-Stasiakowa, szyfrantka Delegatury Rządu pisze: "Wiedzieliśmy, że to koniec, a mimo to nikt nie histeryzował. Wywieszono białe prześcieradło, ale karabiny maszynowe nie ustawały… Czekaliśmy bezradni, przerażeni i zrezygnowani".

Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny

Oddziały Armii Krajowej, które udało się szczęśliwie ewakuować, kanałami docierają na Mokotów i do Śródmieścia.

Na Woli zgrupowanie "Radosław" odpiera generalne natarcie niemieckie na ul. Okopową, na rejon cmentarzy i tereny getta. Pod wieczór, poniósłszy ogromne straty, oddziały wycofują się na ul. Stawki. Ginie dowódca batalionu "Miotła" kpt. Władysław Mazurkiewicz ps. Niebora, ranny zostaje ppłk "Radosław". To ostateczny upadek dzielnicy Wola.

Zobacz, jakie walki prowadzili powstańcy na Woli:

Gen. Bór-Komorowski melduje: "Po wczorajszym nękaniu ogniem artyleryjskim dziś w godzinach 3.30-14.00 koncentryczne natarcie na Stare Miasto i Stawki. Natarcie wsparte ogniem artyleryjskim pociągów pancernych, moździerzy, granatników i dział przeciwpancernych. Olbrzymia i druzgocąca przewaga nieprzyjaciela. Nasze przeciwuderzenie odparło nieprzyjaciela i odebrało utracone Stawki. Straty w zabitych i rannych".