Historia

Historia Białorusi. Część 15: Za pierwszego Sowieta

Ostatnia aktualizacja: 18.09.2020 05:45
– Trzeba powiedzieć po prostu. Była to sowietyzacja i rusyfikacja życia publicznego – oceniał sowiecką okupację po 17 września 1939 roku prof. Adam Dobroński w audycji Polskiego Radia z 1999 roku.
Sowiecki plakat propagandowy z 1939 roku - żołnierz Armii Czerwonej przebija szyję polskiemu orłu
Sowiecki plakat propagandowy z 1939 roku - żołnierz Armii Czerwonej przebija szyję polskiemu orłuFoto: Wikimedia Commons/domena publiczna

Po 17 września tereny Białorusi Zachodniej zostały włączone do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Dołączono 110 tys. kilometrów kwadratowych, zamieszkanych przez pięć milionów ludzi, na których Białorusini stanowili nie więcej jak dwa miliony mieszkańców. Ziemie zajęte przez Sowietów sięgały aż za Łomżę, gdzie Białorusini nigdy nie mieszkali.

Posłuchaj
10:01 białoruś zjednoczona w składzie związku radzieckiego ___261_99_iv_tr_0-0_1030803213043644[00].mp3 "Białoruś zjednoczona w składzie Związku Radzieckiego" - audycja Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś" z udziałem prof. Adama Dobrońskiego. (PR, 25.01.1999)

Aneksja do Związku Sowieckiego

Niemal od razu po zajęciu wschodnich województw II RP przystąpiono do organizowania nowej administracji. Radziecką władzę umacniali lokalni komuniści z Komunistycznej Partii Zachodniej Białorusi oraz kadry oddelegowane z Armii Czerwonej i aparatczycy ściągnięci z głąb ZSRR.

Sowieci rozpoczęli masowe aresztowania. W ciągu miesiąca aresztowano ponad 4300 "wrogów ludu". Przypieczętowaniem utrwalania władzy sowieckiej były wybory do Zgromadzenia Ludowego Białorusi Zachodniej, przeprowadzone 22 października 1939 roku.

Spotkanie_Sojuszników 1939.jpg
Historia Białorusi. Część 14: 17 września 1939 roku

– Oczywiście podano, że udział w wyborach i akceptacja dla kandydatów była powszechna. Charakterystyczne, że wśród wybranych 67 proc. stanowili Białorusini, a więc z wyraźną dyskryminacją innych nacji – mówił prof. Adam Dobroński w audycji Agnieszki Steckiej z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś".

28-30 października w Białymstoku zebrali się delegaci do świeżo wybranego Zgromadzenia Ludowego, które wystosowało prośbę o włączenie Zachodniej Białorusi do Związku Sowieckiego. Nastąpiło to 2 listopada i tym samym wschodnie województwa II Rzeczpospolitej zostały anektowane. Ludzie, którzy tam mieszkali znaleźli się w o wiele gorszej sytuacji niż w przypadku okupacji.

– Zgodnie z prawem międzynarodowym okupant musi przestrzegać podstawowych praw ludności i zostawić podstawową strukturę organizacyjną – wyjaśniał prof. Rafał Wnuk w audycji Olgi Barańskiej

Posłuchaj
20:20 polska za pierwszego sowieta___1801_08_i_tr_0-0_9988768205ff058[00].mp3 Rozmowa Olgi Branieckiej z prof. Rafałem Wnukiem o okupacji sowieckiej w 1939 roku w audycji z cyklu "Tajna historia Polski". (PR, 22.06.2008) 

Wszyscy obywatele II Rzeczpospolitej automatycznie zostali obywatelami Związku Sowieckiego. Ułatwiło to przeprowadzenie późniejszych represji, w tym wywózek Polaków do Kazachstanu.

Utrwalanie władzy radzieckiej

Po załatwieniu wszelkich formalności, Sowieci rozpoczęli unifikację zajętych ziem do warunków panujących w komunistycznym państwie. Województwa i powiaty zostały zmienione na obwody i rejony.

– Utworzono pełną strukturę władzy partyjnej, policyjnej i administracji terenowej. Rozpoczęto kampanię antyreligijną, w której główną rolę odegrał Związek Wojujących Bezbożników – mówił prof. Adam Dobroński w audycji Polskiego Radia z 1999 roku Następne przedsięwzięcia to nacjonalizacja przemysłu i lasów. Potem reforma rolna i walka z tak zwanymi kułakami. Tworzono kołchozy, a gospodarstwo nie mogło liczyć więcej niż 12-15 hektarów. Skutek był taki, że od maja 1940 roku do stycznia 1941 pogłowie trzody chlewnej spadło o niemal 30 procent.

PAP Kuropaty dziady.jpg
Historia Białorusi. Część 13: Kuropaty symbolem represji sowieckich

Władze sowieckie uznały język białoruski za urzędowy, ale jednocześnie likwidowały białoruskich działaczy działających na terenie przedwojennej Polski. W październiku 1939 roku w Wilnie zostali aresztowani Antoni Łuckiewicz, Jan Paźniak oraz inni członkowie przedwojennej chadecji. W najlepszym wypadku zostali zesłani do syberyjskich łagrów, a w najgorszym zginęli rozstrzelani w Kuropatach.

Pewnym ukłonem w stronę Białorusinów było początkowe wprowadzenie ich ojczystego języka do szkolnictwa. Później jednak zrezygnowano z niego na rzecz rosyjskiego.

– Gdyby zatem podsumować przedsięwzięcia nowej władzy to trzeba powiedzieć po prostu. Była to sowietyzacja, rusyfikacja życia publicznego – mówił prof. Adam Dobroński w audycji z cyklu "Dźwiękowy przewodnik po historii najnowszej - Białoruś".

***

POLSKIE RADIO dla Bialorusi.jpg
Polskie Radio - Serwisy specjalne dla Białorusi

Zarząd Polskiego Radia podjął decyzję o pilnym zmodyfikowaniu obowiązującej ramówki i wprowadzeniu na antenie Programu 1 Polskiego Radia specjalnych serwisów informacyjnych w języku białoruskim, które będą poświęcone obecnej sytuacji w tym kraju. Dzięki należącym do PR S.A. nadajnikom Radiowego Centrum Nadawczego w Solcu Kujawskim Program 1 jest dostępny z "powietrza" na falach długich o częstotliwości 225 kHz na terenie prawie całej Europy i pokrywa zasięgiem całe terytorium Białorusi.

Specjalne serwisy informacyjne przygotowywane przez Sekcję Białoruską redakcji Polskiego Radia dla Zagranicy są emitowane 3 razy dziennie: rano po godzinie 6.30, w magazynie "W samo południe" po godzinie 12.00 oraz wieczorem po godzinie 22.00 w magazynie "Polska i Świat".

sa

Czytaj także

Polskie Radio o wkroczeniu Sowietów 17 września 1939 roku [POSŁUCHAJ]

Ostatnia aktualizacja: 17.09.2023 05:58
Polskie Radio informowało słuchaczy o wkroczeniu Sowietów, a szef propagandy Dowództwa Obrony Warszawy Wacław Lipiński wypowiedział się na antenie o sytuacji politycznej. – Rosja po prostu uwierzyła, że my jesteśmy już wykończeni przez Niemców.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Przymusowe sowieckie obywatelstwo dla 13 milionów Polaków

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:45
84 lata temu Polacy na terenach zajętych przez Armię Czerwoną zostali zmuszeni do przyjęcia obywatelstwa i paszportów Związku Radzieckiego. Był to jeden z elementów sowietyzacji wschodnich ziem II Rzeczpospolitej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia Białorusi. Część 6: Litbieł

Ostatnia aktualizacja: 03.09.2020 05:55
Bolszewicy natychmiast po pokonaniu Białoruskiej Republiki Ludowej przystąpili do tworzenia marionetkowego komunistycznego państwa. Los pierwszej radzieckiej Białorusi miał się jednak okazać niezwykle krótki.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Historia Białorusi. Część 9: Białoruś sowiecka

Ostatnia aktualizacja: 06.09.2020 05:55
Białoruska Socjalistyczna Republika Radziecka została włączona do Związku Radzieckiego w 1922 roku. Niedługo później stała się ofiarą odgórnych, brutalnie przeprowadzanych projektów społecznych epoki stalinizmu.
rozwiń zwiń