Historia

Powstanie Warszawskie. 1 października 1944. "Gdy zapadła nad miastem śmiertelna cisza"

Ostatnia aktualizacja: 01.10.2023 06:00
Sześćdziesiąty drugi dzień powstania, niedziela. Trwa zawieszenie broni. Ze Śródmieścia wychodzi 8 tysięcy osób. Według Niemców ewakuacja miała objąć od 200 do 250 tysięcy ludzi.
Oddziały powstańcze opuszczają Warszawę. Ulica Nowowiejska przy Politechnice. Październik 1944
Oddziały powstańcze opuszczają Warszawę. Ulica Nowowiejska przy Politechnice. Październik 1944Foto: PAP/CAF reprodukcja
Powstanie Warszawskie - zobacz serwis specjalny
Posłuchaj
02:21 A48224 1.10 Powstancze kalendarium_1182707_1.mp3 W nocy z 30 września na 1 października doszło do tymczasowego rozejmu. (PR, 2014)

 

Mieszkańcy Warszawy zwlekają z decyzją o opuszczeniu miasta. W "Tygodniku Warszawskim" w 1947 roku tak wspomina ten dzień poeta Jerzy Braun: "Gdy zapadła nad miastem śmiertelna cisza znamionująca początek zawieszenia broni, tłumy wyległy na ulice. Dziwne to było uczucie: iść swobodnie, bez ostrzału przez "pola śmierci", po których dotąd tańczyły kule karabinowe, wzniecały ciemną kurzawę pociski granatników. [...]"


Posłuchaj
01:56 14 1 pazdziernika.mp3 - Wieczorem nie słyszeliśmy już dział i niemieckiej broni maszynowej - wspominał Edmund Baranowski ps. Jur. (PR, 2014)

 

W nocy z 1 na 2 października powstańcy z udziałem gen. Antoniego Chruściela ps. Monter opracowują projekt umowy o zaprzestaniu walk na terenie Warszawy. Do godziny 19 obowiązuje zawieszenie broni, po tym czasie Niemcy zaczynają znowu ostrzał artyleryjski Śródmieścia. Pociski spadają głównie na ulice Złotą, Al. Jerozolimskie, Mokotowską, Nowogrodzką i Żurawią. Tu gnie jedna z ostatnich ofiar powstania, żołnierz AK Stefan Kwaśniewski.


Posłuchaj
14:21 Dni Walczącej Stolicy, 1.10.mp3 Zawieszenie broni, ludzie wychodzą z piwnic i schronów - wrażenia Jerzego Brauna z godzin zawieszenia broni w Śródmieściu; wspomnienia Adama Bienia, członka Krajowej Rady Ministrów. Cykl "Dni Walczącej Stolicy" Władysława Bartoszewskiego. (RWE, 1984)

 

Gen. Tadeusz Bór-Komorowski wysyła wiadomości do Szefa Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie i do dowódców okręgów AK w kraju: "Dalsza walka w Warszawie nie ma już żadnych szans. Zdecydowałem ją skończyć. Warunki kapitulacji gwarantują żołnierzom pełne prawa kombatantów i ludności cywilnej humanitarne traktowanie. Sam iść muszę z żołnierzami do niewoli". […]

Czytaj także

Powstanie Warszawskie. Po ciężkich walkach kapituluje dzielny Mokotów

Ostatnia aktualizacja: 27.09.2022 05:51
27 września 1944 roku. Pięćdziesiąty ósmy dzień powstania. Upada dzielny opór powstańców walczących o Mokotów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Warszawskie. 28 września 1944. Warszawa dogorywała odcięta o jakiejkolwiek pomocy

Ostatnia aktualizacja: 28.09.2023 05:44
Pięćdziesiąty dziewiąty dzień powstania, czwartek. Generał Tadeusz Bór-Komorowski nadaje ostatni telegraf z prośbą o pomoc do dowództwa Armii Czerwonej, która stoi po drugiej stronie Wisły. Nie dostaje odpowiedzi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Warszawskie. "Obrońcy Warszawy są u kresu ludzkiej wytrzymałości"

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2023 05:50
29 września 1944 roku. Sześćdziesiąty dzień powstania, piątek. Od rana Niemcy rozpoczynają generalny szturm na Żoliborz, przeważające siły wroga nacierają na stanowiska powstańcze ze wszystkich stron. Dochodzi do bitwy pod Jaktorowem, podczas której zostaje rozbita grupa "Kampinos".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powstanie Warszawskie. Beznadziejne położenie powstańców. Kapituluje Żoliborz

Ostatnia aktualizacja: 30.09.2023 05:55
30 września 1944 roku. Sześćdziesiąty pierwszy dzień powstania, sobota. Żoliborz kapituluje. Do godz. 23 powstańcy składają broń i przechodzą pod eskortą niemiecką na teren "Pionier-Parku" na Powązkach.
rozwiń zwiń