Historia

Obrońcy Helu wytrwali najdłużej

Ostatnia aktualizacja: 02.10.2023 05:55
W trakcie wojny obronnej 1939 roku Hel był broniony najdłużej. Od pierwszego dnia wojny był atakowany z powietrza i morza. Od 12 września również z lądu. Po upadku obrony Oksywia był ostatnim punktem oporu na polskim wybrzeżu. Niemcy wkroczyli na Hel dopiero 2 października.
Okręt niemiecki ostrzeliwuje Półwysep Helski (wrzesień 1939)
Okręt niemiecki ostrzeliwuje Półwysep Helski (wrzesień 1939)Foto: PAP/CAF
Polska marynarka w II wojnie światowej - zobacz serwis specjalny

- Przez pierwsze dni nalot był co 15 minut. Na wioskę, na cypel. Ludzie nie wiedzieli, gdzie się kryć - wspominał jeden z uczestników walk w obronie Helu, które rozpoczęły się 20 września 1939 roku.


Posłuchaj
08:28 Kronika 1939 - wydarzenia z 20.09.1939.mp3 Co wydarzyło się 20 września 1939 roku. Audycja arch. Andrzeja Sowy i Wojciecha Dmochowskiego z cyklu "Kronika 1939"

 

Po kapitulacji Oksywia Niemcy rozpoczęli decydujące natarcie na Hel, ostatnią już enklawę polską na Wybrzeżu. Atak był przytłaczający. - Nasza obrona morska była niewspółmiernie słaba w stosunku do sił, którymi dysponował wróg - mówił w wywiadzie dla Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa dowódca obrony Wybrzeża, admirał Józef Unrug.

Ćwierć wieku po zakończeniu wojny obronnej admirał został poproszony o przypomnienie wydarzeń z 1939 roku. - Przyznam, że to dla mnie trudne - powiedział drżącym ze wzruszenia głosem. - To tragiczny okres mojego życia, to tragedia narodu. - dodał. Według admirała większość z wyższych dowódców zdawała sobie sprawę, że czeka nas klęska. - Ale obowiązek żołnierski nakazywał walkę. Była to obrona skazana na samotność - wspominał Józef Unrug.


Posłuchaj
12:44 Józef Unrug: Dowódca obrony Helu Józef Unrug: Dowódca obrony Helu - wspomnienia w 25. rocznicę wybuchu II wojny światowej. (RWE, 1964)

 

Do uczestników walk o Hel dotarł też w 1979 roku Leszek Tymiński z Polskiego Radia. Jego gośćmi byli: kpt. Edmund Pappelbaum - dowódca baterii nr 34 na Helu, Emil Lisakowski, Czesław Konieczny oraz Teodor Kąkel. Jeden z nich opowiadał: - Ludzie pokazali, jak walczyć o własną Ojczyznę w sytuacjach beznadziejnych, nierealnych. Zastępcą dowódcy twierdzy helskiej był zmarły komandor Kukiełka. Do ostatniej chwili nie tracił ducha i dodawał go walczącym żołnierzom i cywilom.


Posłuchaj
13:03 Wspomnienia obrońców Helu.mp3 Wspomnienia obrońców Helu. (PR, 15.09.1979)

 

Pomimo ogromnej przewagi Niemców żołnierze polscy stawiali zacięty opór. - Pod koniec września dotarła do nas wiadomość o opuszczeniu Polski przez rząd, potem o kapitulacji Warszawy. Pozostaliśmy już tylko wysepką, jedynym terytorium Polskim - wspominał admirał Józef Unrug. - Dalsza walka była beznadziejna, zwłaszcza że zapasy amunicji artyleryjskiej były na ukończeniu. Wtedy zdecydowałem się na kapitulację. 2 października Niemcy wkroczyli na Hel.

Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny

Po kapitulacji admirał razem ze swoimi żołnierzami trafił do oflagu. Józef Unrug pochodził z niemieckiej rodziny i biegle władał tym językiem, ale w obozie jenieckim z Niemcami kontaktował się tylko przez tłumacza. Rodzinie, która go tam odwiedziła, zakomunikował, że 1 września 1939 zapomniał, jak się mówi po niemiecku. Po zakończeniu wojny zamieszkał w Wielkiej Brytanii. Nie chciał wracać do kraju rządzonego przez komunistów. W późniejszych latach pracował w Maroku. Od 1955 roku mieszkał we Francji. Zmarł 5 marca 1973. Miał 88 lat.

Czytaj także

"Schleswig-Holstein" z "przyjacielską" wizytą w Gdańsku

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2023 05:45
Oficjalnie przybył po to, by jego załoga mogła złożyć hołd poległym w sierpniu 1914 roku marynarzom zatopionego krążownika "Magdeburg", pochowanym na cmentarzu w Gdańsku. 25 sierpnia 1939 pancernik "Schleswig-Holstein" zawinął do Zatoki Gdańskiej. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"A więc wojna!". Komunikat Polskiego Radia z 1 września 1939 roku

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2023 04:00
Nad ranem hitlerowskie Niemcy napadły na Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa - największy w historii konflikt zbrojny.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieli walczyć 12 godzin, bronili się przez 7 dni. 81 lat temu skapitulowało Westerplatte

Ostatnia aktualizacja: 07.09.2020 05:42
81 lat temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy Tranzytowej broniło około 200 żołnierzy pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego, a następnie - kapitana Franciszka Dąbrowskiego.
rozwiń zwiń