Już jako 16-letni chłopiec mjr Bogusław Nizieński walczył z Niemcami w szeregach AK pod pseudonimem "Sokół". Był łącznikiem komendanta obwodu sił zbrojnych Polskiego Państwa Podziemnego. W plutonie kpt. Władysława Koby uczestniczył w bitwach pod Szówskiem i Jarosławiem. Należał również do Narodowej Organizacji Wojskowej.

– Dla każdego z żołnierzy Armii Krajowej organizacja ta była wielką sprawą. Stanowiła symbol boju o wolną i niepodległą Polskę. To w nim ginęli najwspanialsi synowi i córki naszego narodu. To świętość, o której nie można zapomnieć i nikomu, pod żadnym pozorem, nie można brudzić wielkiej Armii Krajowej pomówieniami niezgodnymi z prawdą – podkreślił gość Polskiego Radia 24.

Postacią szczególnie ważną dla mjr. Bogusława Nizieńskiego był jego dowódca kpt. Władysław Koba. Został on zamordowany przez komunistów 31 stycznia 1949 roku w Zamku Lubomirskich w Rzeszowie. Szczątki żołnierza zostały odnalezione przez zespół Instytutu Pamięci Narodowej prof. Krzysztofa Szwagrzyka i spoczęły w na cmentarzu w Przemyślu. W 2008 roku mjr Bogusław Nizieński doprowadził do odsłonięcia pomnika kapitana w jego rodzinnym Jarosławiu.

– Był moim dowódcą i jednocześnie kimś bardzo bliskim. Mogę powiedzieć, że w czasie wojny zastępował mi ojca, który przebywał o obozie jenieckim w Niemczech. Pośmiertnie stopień wojskowy Władysława Koby został podniesiony do rangi majora. Byłem ojcem chrzestnym jego syna, co powodowało, że nasze relacje były bardzo bliskie. Komunistyczny Sąd Rejonowy w Rzeszowie wymierzył mu cztery kary śmierci – przypomniał mjr Nizieński.

Po zakończeniu wojny z Niemcami mjr Bogusław Nizieński nie złożył broni. Przyznał, że to dzięki ojcu dostrzegał sens i konieczność dalszej walki. – Po tym, jak wrócił z obozu w Woldenbergu został pozyskany przez Narodową Organizację Wojskową do służby w konspiracji jako szef sztabu okręgu Rzeszów. Następnie przez krótki czas był jego komendantem. Uznałem, że moim obowiązkiem jest to, by dalej walczyć. Stanąłem u boku mego ojca Kazimierza, którego byłem łącznikiem. To właśnie on nauczył mnie miłości do Ojczyzny – dodał.

Jak mjr Bogusław Nizieński wspomina dramatyczną datę 17 września 1939 roku? Na temat losów gościa Polskiego Radia 24 w czasie II wojny światowej oraz jego walce z sowieckim zaborcą w całej rozmowie. Zapraszamy do jej wysłuchania i obejrzenia.

Audycję "Powroty z Niepamięci" prowadził Tadeusz Płużański.

Polskie Radio 24/db

--------------------------------

Data emisji: 19.01.2019

Godzina emisji: 21.37

Od 1945 roku Hieronim Dekutowski odpowiadał za akcje skierowane przeciwko komunistycznemu aparatowi represji w województwie lubelskim. Należał do grona cichociemnych, czyli wszechstronnie i specjalistycznie przeszkolonych w Wielkiej Brytanii oraz we Włoszech żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, którzy w latach 1941-1944 byli przerzucani do Polski. Specjalizowali się w zakresie sabotażu, dywersji, wywiadu i łączności.

Zdzisław Broński ps. Uskok. Legenda lubelskiej partyzantki

- Po wkroczeniu Armii Czerwonej na tereny Rzeczypospolitej trafiali oni niemal natychmiast na listy proskrypcyjne komunistów. Traktowani byli jak szpiedzy. Dekutowski był ponadto chyba najwybitniejszym dowódcą polowym na Lubelszczyźnie - podkreślił Artur Piekarz, naczelnik lubelskiego Oddziału Poszukiwań i Identyfikacji Instytutu Pamięci Narodowej.

Dekutowski dowodził największym zgrupowaniem działającym do amnestii w 1947 roku. Miał pod sobą ok. 200 żołnierzy. Wiosną 1945 roku oczyścili oni powiaty kraśnicki, część puławskiego i lubelskiego z posterunków Milicji Obywatelskiej.

Nieprzejednany wróg komunistów

Gość Polskiego Radia 24 przyznał, że "Zapora" miał na koncie wiele zwycięskich walk z komunistami, którzy nie mogli mu wybaczyć poniesionych strat i nakładów sił przeznaczonych do zwalczania jego oddziałów.  

Próba ucieczki

"Zaporę" aresztowano w 1947 roku. Trafił do więzienia w Mokotowie, gdzie poddano go brutalnemu śledztwu. Przez sąd wojskowy skazany karę śmierci. Został zamordowany razem z sześcioma podkomendnymi poprzez strzał w tył głowy.

"Historia na dziś". Henryk Dobrzański ps. "Hubal"

- Nie mając nic do stracenia podjęli próbę ucieczki. Planowali wydrążyć w suficie celi otwór, przedostać się na dach budynku, w którym byli przetrzymywani, a następnie po murze zejść na ulicę Rakowiecką. Szanse były niewielkie, bo była ona obstawiona przez patrole KBW. Akcja nie powiodła się, gdyż zostali zadenuncjowani przez jednego ze współwięźniów. Być może był on agentem komunistów. Za swoją próbę Polacy zostali brutalnie pobici - przypomniał Artur Piekarz.

Wyrok wykonany przez "kata Mokotowa"

Wyrok śmierci wykonał Piotr Śmietański zwany "katem Mokotowa", ten sam, który zabił rotmistrza Witolda Pileckiego. Od godz. 19, co pięć minut, mordowano kolejnych "zaporczyków". Pierwszym był sam Hieronim Dekutowski. - Ten spektakl mordu trwał pół godziny - dodał Artur Piekarz.

Żołnierze zostali pogrzebani na "Łączce", czyli w bezimiennej mogile w kwaterze na Wojskowym Cmentarzu na Powązkach. Latem 2012 r. badacze IPN odkryli i zabezpieczyli szczątki Hieronima Dekutowskiego podczas prac ekshumacyjnych. Artur Piekarz podkreślił jednak, że wielu polskich bohaterów wciąż spoczywa w nieznanych miejscach.

***

Audycja: "Historyczne wydarzenie tygodnia"
Prowadzący: Tadeusz Płużański
Gość: Artur Piekarz, IPN
Data emisji: 08.03.2020
Godzina emisji: 07.06

Polskie Radio 24/db