Historia

Luchino Visconti. Filmowe pożegnanie świata arystokracji

Ostatnia aktualizacja: 02.11.2023 05:40
117 lat temu, 2 listopada 1906 roku urodził się Luchino Visconti, wybitny włoski reżyser teatralny, operowy i przede wszystkim filmowy. W swoich filmach pięknie opisywał świat, który w XX wieku odchodził do lamusa historii, czyli świat arystokracji. 
Luchino Visconti na planie filmu Śmierć w Wenecji (1971).
Luchino Visconti na planie filmu "Śmierć w Wenecji" (1971).Foto: Wikimedia Commons/autor nieznany
Pochodzący z arystokratycznej rodziny, Luchino Visconti od dzieciństwa miał kontakt ze sztuką - uczył się gry na wiolonczeli, a jego dom był często salonem artystycznym. Duża w tym zasługa ojca, finansującego operę w Mediolanie i mającego liczne kontakty z artystami. W wieku 20 lat dzięki bliższej znajomości z Coco Chanel Visconti został w Paryżu asystentem reżysera, potomka znanego malarza impresjonisty, Jeana Renoira przy filmie "Wycieczka na wieś" (1936), a następnie przy "Ludziach z zaułka" (1936) oraz "Tosce" (1941). 

- Jako potomek arystokratycznego rodu Viscontich miał przed sobą dwie drogi: albo hodowla rasowych koni - czym się z resztą trochę zajmował, albo sztuka. I wybrał sztukę - mówiła krytyk filmowa, gość Anny Semkowicz w audycji w Polskim Radiu.


Posłuchaj
22:06 Visconti.mp3 "Luchino Visconti", audycja Anny Semkowicz z cyklu "W iluzjonie trójki - Luchino Visconti". (PR, 13.06.1985)

 
Oprócz doświadczenia filmowego Renoir przekazał Viscontiemu również zainteresowanie komunizmem. Visconti sympatyzował z nielegalną Komunistyczną partią Włoch, a w czasie wojny działał w ruchu oporu i ukrywał w swoim domu antyfaszystowskich partyzantów.

Początki neorealizmu

W pierwszym filmie "Opętanie" (1943) Visconti odszedł od dotychczasowej napuszonej stylistyki włoskiego kina i opowiedział historię w realistycznym stylu - który znów wziął od Renoira. 

- Żeby zrobić ten film, Visconti musiał sprzedać klejnoty po swojej ukochanej matce i jakieś obrazy rodzinne - mówiła krytyk filmowa w Polskim Radiu. - Kiedy film wszedł na ekrany, wybuchł niesłychany skandal. Elegancka publiczność zobaczyła nagle Włochy prowincjonalne, smutne, zupełnie niepasujące do tego, co oglądała na ekranach. Vittorio Mussolini, syn Mussoliniego - jak głosi legenda - na jednym z pokazów tego filmu krzyknął: "To nie są Włochy!", ale sam dyktator zażądał pokazania mu tego filmu i jak twierdzi Visconti, najważniejsze, co powiedział to "Puścić ten film". I film puszczono - wspominała.

"Opętanie" to jeden z pierwszych filmów zaliczanych do nurtu włoskiego neorealizmu, który Visconti kontynuował w filmie "Ziemia drży" (1948). Jednak już w 1954 roku jego piąty film, "Zmysły" zaskakiwał rozmachem kina kostiumowego. W ten sposób Visconti zainaugurował najważniejszy okres w swojej karierze, w którym zaliczany będzie do wielkich mistrzów kina autorskiego obok takich twórców jak: Antonioni, Fellini, Bergman, Bunuel czy Bresson.

Kino autorskie

Nie sposób tu opowiedzieć o wszystkich filmach Luchina Viscontiego - cechuje je wyraźny styl oparty na ogromnej dbałości o najdrobniejszy szczegół wizualny oraz swego rodzaju epicki rozmach w historiach, najczęściej opowiadających o odchodzącym świecie arystokracji. 

- W moich filmach opowiadam najczęściej historię jakiejś rodziny, jej autodestrukcji i rozpadu: "Lampart", "Zmierzch bogów" - mówił Luchino Visconti w Polskim Radiu. - Moje filmy są rodzajem requiem, ponieważ czuję większą i uzasadnioną potrzebę wypowiadania się w formie tragedii - tłumaczył reżyser.

Najważniejsze filmy Viscontiego to: "Lampart" (1963), "Zmierzch Bogów" (1969), "Portret rodziny we wnętrzu" (1974) oraz pewnie najbardziej popularna "Śmierć w Wenecji" (1971). Wszystkie one poza nastrojem dekadencji i upadku warstwy arystokratycznej, który nastąpił w XX wieku, ale którego symptomy były widoczne już wcześniej (okres powstania Garibaldiego w XIX-wiecznych Włoszech przywołany w filmie "Lampart") odznaczają się majestatycznym, jakby zwolnionym rytmem narracji, który pozwala widzowi delektować się przejawami świata, który właśnie odchodzi.

Innym istotnym elementem kina Viscontiego jest to, że wprowadza on, dosyć odważnie jak na tamte czasy, wątki homoseksualne, co jest związane z osobistymi predyspozycjami twórcy, do których się otwarcie przyznawał. Tematyka ta znajduje w jego filmach różnorodne emanacje: jest tu miejsce zarówno na opowieść o naturze erotycznej fascynacji, jak i tragizm niespełnienia.

Wybitny artysta zmarł w Rzymie w 1976 roku.

az

Czytaj także

Setka z Fellinim. Sto lat temu urodził się mistrz kreacyjnego kina

Ostatnia aktualizacja: 20.01.2020 05:55
W popularnej w Polsce książce pod tytułem "1001 Filmów, które musisz zobaczyć" znajduje się siedem filmów Federico Felliniego, co jest rekordem. Żaden inny reżyser nie może pochwalić się tak liczną reprezentacją swojej twórczości. Fellini otrzymał od Amerykańskiej Akademii Filmowej 4 Oscary za filmy: "La strada" (1954), "Noce Cabirii" (1957), "Osiem i pół" (1963) oraz "Amarcord" (1973), a także Oscara z całokształt twórczości.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Michelangelo Antonioni - przygoda reżysera

Ostatnia aktualizacja: 29.09.2023 05:35
Swoją przygodę z kinem rozpoczął od pisania artykułów o kinie do gazety, a zakończył zdobyciem kompletu najbardziej prestiżowych nagród filmowych: od Złotego Niedźwiedzia na Berlinale za "Noc" po Oscara za całokształt twórczości. 29 września 1912 roku w Ferrarze urodził się Michelangelo Antonioni, wybitny włoski reżyser, scenarzysta, montażysta, pisarz i malarz. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ennio Morricone - muzyką opisywał XX wiek

Ostatnia aktualizacja: 06.07.2023 05:45
6 lipca 2020 roku zmarł Ennio Morricone, jeden z najwybitniejszych kompozytorów muzyki filmowej. Paradoksem jest, że artysta wyżej cenił swoje znacznie mniej znane kompozycje autonomiczne niż muzykę do filmów.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Giuseppe Tornatore, czyli nowe włoskie kino w dobrej formie

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2023 05:35
67 lat temu, 27 maja 1956 roku urodził się włoski reżyser Giuseppe Tornatore. Jego najwybitniejsze filmy, takie jak "Cinema Paradiso" oraz "Malena", nawiązują do najlepszych tradycji kina włoskiego.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sophia Loren. Włoski Kopciuszek, który stał się amerykańską gwiazdą

Ostatnia aktualizacja: 20.09.2023 05:40
20 września 1934 roku w Rzymie urodziła się Sophia Loren, laureatka dwóch Oskarów. Jest uznawana za ikonę kina lat 50. i 60, a także za jedną z najwybitniejszych aktorek wszechczasów. Szczególnie znana jest jej rola w filmie "Matka i córka" (1960) Vittoria De Siki.
rozwiń zwiń