Historia

Nie tylko V Symfonia. 197. rocznica śmierci Ludwiga van Beethovena

Ostatnia aktualizacja: 26.03.2024 05:35
Każdy przynajmniej raz słyszał jego muzykę. Może była to miniatura "Dla Elizy", może takty otwierające V Symfonię (słynne "da-da-da-dam"), a może finałowa kantata z IX Symfonii, "Oda do radości". Co jednak poza tym zawiera przebogata twórczość Ludwiga van Beethovena – tego kompozytora wszech czasów?
Ludwig van Beethoven
Ludwig van BeethovenFoto: Polona.pl

1200x660_MSQ_2.jpgMeccore String Quartet - czas uczcić Beethovena [WIDEO]

Urodził się w grudniu 1770 roku. Prawdopodobnie 16 grudnia 1770 roku – prawdopodobnie, bo wiadomo tylko, że 17 grudnia został ochrzczony – a w tamtym czasie chrzczono dzień po narodzinach. W trakcie niespełna 57 lat życia ten genialny kompozytor i pianista, ostatni z tzw. klasyków wiedeńskich, a zarazem prekursor romantyzmu w muzyce, napisał dziewięć symfonii, jedną operę oraz kilkadziesiąt koncertów, uwertur, kantat, sonat i miniatur.

"Drugi Wolfgang Amadeusz"

Pochodził z muzycznej rodziny. Jego dziadek był basistą, potem otrzymał posadę kapelmistrza kapeli dworskiej w Bonn. Ojciec, Johann, był tenorem w kapeli dworskiej i tu i niego młodziutki Ludwig początkowo uczył się muzyki.

Systematyczną edukacje muzyczną Ludwig rozpoczął w wieku 9 lat pod okiem Christiana Gottloba Neefego prowadzącego spektakle operowe w teatrze bońskim.

Tymoteusz Bies 1200 PAP.jpg
Młodzi pianiści na Festiwalu Ludwiga van Beethovena [WIDEO]

Pierwszy publiczny koncert Ludwig dał jednak już w 1778 roku w Kolonii. Z kolei w 1782 roku zastępował już swojego nauczyciela w grze na organach albo przejmował od niego obowiązek akompaniowania na klawesynie w orkiestrze dworskie.

W wieku 14 lat zaczął otrzymywać pensję muzyka dworskiego w Bonn. Dwa lata wcześniej, w 1782 roku, ukazał się pierwszy opublikowany utwór Ludwiga van Beethovena: Wariacje c-moll na temat marsza Dresslera.

"Ten młody geniusz zasługuje na wsparcie, aby mógł podróżować. Gdyby kontynuował tak, jak zaczął, z pewnością zamieniłby się w drugiego Wolfganga Amadeusza Mozarta”, napisał o Ludwigu jego nauczyciel.


Posłuchaj
54:22 2019_09_19 22_01_13_PR2_Beethoven_2020.mp3 Wczesne dzieła Ludwiga van Beethovena. Audycja Marcina Majchrowskiego z cyklu "Beethoven 2020". (PR 2, 2019) 
54:30 Bethoven ok.mp3 Rok 1795 - artystyczny przełom w życiu Beethovena. Audycja Marcina Majchrowskiego z cyklu "Beethoven 2020". (PR 2, 2019)

 

Masecki.jpg
"Portrety kompozytorów". Beethoven według Maseckiego & Markowicza. [WIDEO]

Muzyka spod palców

Tak rozpoczęła się wielka muzyczna kariera Ludwiga van Beethovena, a każdy kolejny rok przynosił nowe znaczące dzieła. Wśród wcześniejszych kompozycji warto wspomnieć III Koncert fortepianowy c-moll op. 37. Nie tylko dlatego, że to jedno z najbardziej charakterystycznych dzieł Beethovena.

Kiedy w końcu doszło do premiery III Koncertu, w kwietniu 1803 roku, dzieło było wciąż nieukończone... Beethoven grał partię solową z własnego rękopisu. Kartki przewracał mu Ignaz von Seyfried i wspominał później: "Nie widziałem prawie nic oprócz pustych stron; co najwyżej, na jednej lub kilku kartach zostało zapisanych zupełnie niezrozumiałych dla mnie kilka egipskich hieroglifów, by służyć mu jako wskazówki; ponieważ grał prawie całą partię solową z pamięci; jak to często bywa, nie miał czasu, by wszystko zapisać na papierze".

shutterstock_beethoven1200.jpg
Beethoven w klubie jako odtrutka na wyścig szczurów?

Dotknięty głuchotą 

- Kiedy pomyślimy, że mimo głuchoty ten geniusz był w stanie tworzyć tak piękną, ale i przełomową muzykę, jest to wprost niepojęte - mówił w radiowej Dwójce włoski dyrygent Evelino Pidò.

Około 30. roku życia Ludwig van Beethoven zaczął bowiem tracić słuch. Choć kompozytor próbował przeciwdziałać postępującej głuchocie, posługując się różnego rodzaju aparatami słuchowymi konstruowanymi specjalnie na jego zlecenie, to w konfrontacji z chorobą okazały się one mało skuteczne.
Mimo to muzyk nie poddał się. - On to wszystko słyszał w swojej głowie – tłumaczył Evelino Pidò.


Posłuchaj
56:48 2020_09_28 22_02_00_PR2_Beethoven_2020.mp3 Muzyczna wizytówka Ludwiga van Beethovena. Audycja Marcina Majchrowskiego z cyklu "Beethoven 2020".(PR 2, 2020)
07:35 Dwójka Beethoven Extreme 27.08.2016 pido.mp3 Dyrygent Evelino Pidò o twórczości Ludwiga van Beethovena. (PR 2, 2016)

 

gdańsk XVIII wiek polona 1200.jpg
Jak dwieście lat temu w Gdańsku grano Beethovena

"Brutalny, cierpiący, radosny"

W stosunku do Mozarta, jak dopowiadał włoski dyrygent, Beethoven był w pewnym stopniu kontynuatorem stylu klasycznego, ale znacznie go rozwinął, wprowadził nowy język, "bardziej gwałtowny, silny i efektowny, wręcz brutalny".

Eivind Gullberg Jensen, norweski dyrygent, zwracał z kolei uwagę na wielką trudność, jaką dzieła Beethovena wciąż sprawiają wykonawcom. Jego zdaniem "każda z symfonii jest jak wielka, skomplikowana budowla" i zawsze istnieje groźna jej zawalenia...

Dla Szymona Nehringa Ludwig van Beethoven to ulubiony kompozytor spośród tzw. klasyków wiedeńskich. – Ta muzyka bardzo dużo zyskuje, gdy zrozumiemy również kontekst, w jakim była napisana – mówił artysta.

Natomiast pianista Bartek Wąsik, podkreślając awangardowy charakter dorobku Beethovena, mówił o pewnym paradoksie. Według muzyka źródła Beethovenowskiej awangardy tkwią w genialnym talencie kompozytora, ale też w jego... głuchocie. - On zagospodarował najniższe i najwyższe rejestry fortepianu po to, by w ogóle usłyszeć swoją muzykę - wyjaśniał Bartek Wąsik.

Przewodnik po wybranych dziełach Beethovena

jp

Czytaj także

Johann Sebastian. Czołowa postać rodu Bachów

Ostatnia aktualizacja: 31.03.2023 05:40
W XVII i XVIII wieku muzyków o nazwisku Bach było tak wielu, że w Turyngii wszystkich zajmujących się muzyką zaczęto nazywać Bachami. Jednak mistrz był jeden, a na imię miał Johann Sebastian.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dorabiał, przygrywając na weselach, później zszokował muzyczny świat. 90 lat temu urodził się Krzysztof Penderecki

Ostatnia aktualizacja: 23.11.2023 06:00
Jest wymieniany jako jeden z największych kompozytorów muzyki poważnej XX wieku.  Wielokrotnie wyróżniany i nagradzany na świecie, jest także kawalerem Orderu Orła Białego, najwyższego odznaczenia w Polsce, przyznawanego za wybitne zasługi.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mieczysław Karłowicz. Mistrz poematu symfonicznego

Ostatnia aktualizacja: 11.12.2023 05:40
- Jego muzyka wyrasta z fascynacji trzema kompozytorami: Czajkowskim, Straussem i Wagnerem - wyliczał w Polskim Radiu Jacek Melchior, krytyk. 157 lat temu, 11 grudnia 1876 roku, urodził się w Wiszniewie na Litwie Mieczysław Karłowicz, kompozytor, dyrygent, fotograf i taternik. W ciągu bardzo krótkiego życia zdążył zapisać się w historii polskiej muzyki wybitnymi utworami. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Grzybek", romantyzm i "Król elfów". 227. rocznica urodzin Franza Schuberta

Ostatnia aktualizacja: 31.01.2024 05:40
Był jednym z najwybitniejszych przedstawicieli romantyzmu w muzyce, autorem wielu symfonii, mszy i miniatur fortepianowych. Zasłynął jednak przede wszystkim jako twórca licznych pieśni, w tym między innymi "Króla elfów" i "Pstrąga". 31 stycznia 1797 roku urodził się kompozytor Franz Schubert. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Lutosławski we wspomnieniach. Czym dla kompozytora była cisza?

Ostatnia aktualizacja: 07.02.2024 09:30
Witold Lutosławski to, obok Krzysztofa Pendereckiego, najbardziej znany na świecie polski kompozytor współczesny. Jego imię nosi studio koncertowe Polskiego Radia. Artysta zmarł trzydzieści lat temu, 7 lutego 1994 roku.
rozwiń zwiń