Historia

Zbigniew Burzyński. Rekordzista w przestworzach

Ostatnia aktualizacja: 30.12.2020 05:40
49 lat temu, 30 grudnia 1971 roku, zmarł w Warszawie kapitan Zbigniew Józef Burzyński - niezwykle odważny pilot i konstruktor balonów, pionier tej dyscypliny wojskowej i sportowej w Polsce
Piloci balonowi kapitan Zbigniew Burzyński (z prawej) i porucznik Władysław Wysocki przed lotem balomem Polonia II, 1935.
Piloci balonowi kapitan Zbigniew Burzyński (z prawej) i porucznik Władysław Wysocki przed lotem balomem "Polonia II", 1935.Foto: NAC

Polski sport balonowy zawdzięcza mu wiele sukcesów, szczególnie tych przedwojennych, wśród których znajdują się dwa zwycięstwa w pucharze Gordona Bennetta oraz rekordy świata, szczególnie w biciu wysokości wzniesienia się.

W korpusie oficerów aeronautyki

Historia jego życia rozpoczyna się w podlwowskiej Żółkwi, w roku 1902, w rodzinie inżyniera leśnictwa. Maturę zdał w 1919 roku w szkole średniej Korpusu kadetów w Łobzowie. Wstąpił do Szkoły Podchorążych Artylerii w Poznaniu, którą ukończył z jedna z najlepszych lokat. Zaliczył nawet służbę w 1 pułku artylerii górskiej w Nowym Targu, skąd wysłano go na kurs aeronautyki do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Toruniu. Burzyński, zawsze starał się osiągać jak najlepsze lokaty - stąd nie dziwi, że kurs ten ukończył jako najlepszy słuchacz. Wynik pozwolił mu pozostać w tej szkole wykładowcą.

W dość szybkim czasie awansował na stopień podporucznika, a później porucznika. Uczestniczył w montażu pierwszego polskiego sterowca "Lech", którego samodzielnie oblatywał. W tym też czasie odbył pierwszy lot balonem wolnym. Zaprojektował i nadzorował budowę balonu na uwięzi, balonu wolnego i balonu zaporowego. W tym czasie, już po stażu we Francji, służył w Jabłonnie, w II batalionie aeronautycznym. Uruchomił także produkcję powłok balonowych w Centralnych Warsztatach Aeronautycznych w Legionowie. W 1934 roku awansował na kapitana w korpusie oficerów aeronautyki.

Rekordy w zawodach baloniarskich

W latach 30. Burzyński brał udział w konstruowaniu i oblatywaniu polskich konstrukcji balonowych. Brał też czynny udział w zawodach baloniarskich, zarówno tych krajowych jak i zagranicznych. Odnosił wiele sukcesów i ustanawiał wiele rekordów. W swoim czasie było o nich bardzo głośno. Sport balonowy charakteryzuje się uczestnictwem dwuosobowych załóg. Burzyński startował z najsłynniejszymi w tej dziedzinie w Polsce - m.in. z Franciszkiem Hynkiem, Władysławem Wysockim czy Konstantym Jodko-Narkiewiczem. Niektóre rekordy pozostawały niepobite latami.

Kazimierz Przybyszewski, w obszernym artykule biograficznym na stronach portalu "e-wietor.pl", tak opisuje osiągnięcia baloniarskie Burzyńskiego: "15 VIII 1929 startował po raz pierwszy w zawodach międzynarodowych w Poznaniu, z okazji Powszechnej Wystawy Krajowej. Na balonie "Wilno" (1200 m3), pilotowanym przez ppłka Jana Sielewicza, lecieli z Poznania, przez Rawicz, Wrocław, Sudety, Drezno do Berlina. W październiku 1930 startował ponownie w zawodach krajowych na balonie o pojemności 750 m3, lecz na skutek lądowania w ZSRR (w pobliżu Bobrzyska) został wyeliminowany z zawodów za sprzeczne z regulaminem przekroczenie granicy".

Zawody Gordon-Bennetta

To niepowodzenie wpłynęło mobilizująco na Burzyńskiego. Następne sukcesy były więc czymś naturalnym w jego sportowej charakterystyce: "Od 1932 Polska brała udział w Międzynarodowych Zawodach Balonowych o nagrodę im. Gordon-Bennetta. Burzyński razem z Hynkiem (pilot odpowiedzialny) startował w Bazylei na balonie "Gdynia" (1200 m3). Zajęli 6 miejsce na 16 startujących balonów. Odległość z Bazylei do Bielan w Warszawie – 1075 km przelecieli w ciągu 17 godzin i otrzymali nagrodę za najlepszą prędkość – 63 km na godzinę".

Muzeum Historyczne w Legionowie tak opisuje te zwycięstwa: "Kapitan Zbigniew Józef Burzyński był dwukrotnym zwycięzcą w Międzynarodowych Zawodach Balonowych o Puchar im. Gordona Bennetta. W 1933 roku wraz Franciszkiem Hynkiem przeleciał balonem SP-ADS "Kościuszko" (2200 m³) odległość 1361 km od miejsca startu w Chicago do Aulmes w Kanadzie, utrzymując się w powietrzu przez 39 godzin i 39 minut. Było to pierwsze zwycięstwo Polski w tych zawodach. W 1935 roku pilotując balon "Polonia II" wraz z Władysławem Wysockim, Burzyński odniósł drugie zwycięstwo, przelatując odległość 1650,47 km w czasie 57 godzin i 54 minuty i lądując w Tiszkino pod Stalingradem. Jednocześnie ustanowili oni rekordy świata odległości i długotrwałości lotu w swojej klasie". (źr. "dlapilota.pl")

Dość powiedzieć, że tym wyczynem kapitan Zbigniew Burzyński zdobył "15 września 1935 r. Puchar Gordona Bennetta na własność Polaków". Na stronach portalu lotniczego "samolotypolskie.pl" możemy znaleźć wiele bardzo dokładnych informacji o jego niebywałych, odważnych wyczynach. Czytamy tam między innymi o tym, że "28.03.1935 r. Burzyński z Wysockim ustanawiają rekord świata wysokości lotu balonem - 9437 m, bijąc poprzedni rekord tej kategorii należący do Amerykanina Seltle (8600 m). W lipcu 1935 r. obaj osiągają na balonie Toruń wysokość 10 002 m". Dalej czytamy: "W następnych z kolei zawodach Gordon-Bennetta (w 1934 r. w Warszawie) Burzyński startuje na balonie Warszawa II z J. Zakrzewskim, w których zajmuje drugie miejsce, lądując pod Riazaniem w ZSRR (1301 km w czasie 36 h i 42 min). W tychże zawodach we wrześniu1935 r. leci z W. Wysockim na balonie Polonia II z Warszawy aż pod Stalingrad (1650 km w czasie 57 h i 54 min) i zdobywa w ten sposób dla Polski na własność nagrodę Gordon-Bennetta, przez trzykrotne kolejne zwycięstwo polskich pilotów balonowych".

Ustanawianie rekordów

Nie dziwi też fakt ustanowienia kolejnego rekordu wysokości: "29.03.1936 r. Burzyński wraz z dr. K. Jodko-Narkiewiczem ustanawia na balonie Warszawa II nowy rekord świata w wysokości - 10 835 m (w klasie A-9 dla balonów o pojemności od 3001 do 4000 m3), Rekord ten utrzymał się w tabeli rekordów świata FAI ponad 26 lat. Ustanowił jeszcze dwa inne rekordy świata: odległości przelotu na balo­nie- 1650,474 km (15-18.09.1935 r.) i długotrwałości lotu na balonie- 57 h 54 min (w kategorii balonów o pojemności od 1601 do 4000 m3)".

Zbigniew Burzyński, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, brał też udział w kampanii wrześniowej... następne lata wojny więziony był jako jeniec w niemieckim oflagu, skąd powrócił do Polski w listopadzie 1945 roku. Podjął studia na Politechnice Warszawskiej, gdzie w następnych latach pracował w Katedrze Budowy Lotnisk.

Portal "lotniczyspacerpowarszawie.pl" w artykule "Grób Zbigniewa Burzyńskiego" tak podsumowuje jego osiągnięcia: "Zbigniew Burzyński wykonał w sumie 138 lotów balonowych z czego ponad połowę przed II wojną światową. Na balonach wolnych i na uwięzi oraz na sterowcach wylatał około 1 500 godzin. Za swoje zasługi na polu sportu balonowego, pracy zawodowej i społecznej został wielokrotnie odznaczany, m.in. Krzyżem Oficerskim oraz Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, dwukrotnie Złotym Krzyżem Zasługi. Także dwukrotnie uhonorowany został Dyplomami nadawanymi przez Międzynarodową Federację Lotniczą FAI: w 1959 roku Dyplomem Paula Tissandiera, a rok później Dyplomem Montgolfiera. Zbigniew Burzyński zmarł 30 grudnia 1971 roku w Warszawie. Jego imię nosi jedna z ulic na terenie osiedla mieszkaniowego na warszawskim Gocławiu".

Bohater nasz został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. Wspomnijmy ciepło tego odważnego Polaka, wojskowego i sportowca.

PP

Zobacz więcej na temat: rekordy zawody
Czytaj także

Franciszek Hynek. Mistrz sportów balonowych

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2023 05:48
8 września 1958 roku, w katastrofie balonu w Szatarpach koło Kościerzyny zginął mjr Franciszek Hynek, dwukrotny zdobywca Pucharu Gordona Bennetta. Posłuchaj mistrza lotów balonowych w archiwalnych nagraniach Polskiego Radia.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Z głową w chmurach - polscy pionierzy baloniarstwa

Ostatnia aktualizacja: 12.02.2024 05:45
Pierwsze pomiary meteorologiczne z kosza balonowego, pierwsza katastrofa lotnicza, z której aeronauta wyszedł cało, wreszcie: pierwszy skok ze spadochronem. Loty balonowe od początku istnienia cieszyły się niezwykłą popularnością nad Wisłą.
rozwiń zwiń