Mikołajek bije się z kolegami, jest dumny ze swojego taty i zawsze może liczyć na troskliwą mamę. - Sempé opowiadał Goscinny'emu swoje przygody szkolne, a on dodawał do tego swoją wyobraźnię i tak powstawały historyjki - mówi tłumaczka Barbara Grzegorzewska.

Prof. Remigiusz Farycki zauważa natomiast, że obaj twórcy chodzili do zupełnie innych szkół: - Sempé miał doświadczenia z harcerstwa, z kolonii dziecięcych. A Goscinny mieszkał w Buenos Aires i chodził do szkoły bardziej ekskluzywnej, mowy nie było o żadnych wakacjach ani o koleżankach.

Goście mierzą się także z patriarchalizmem opowieści i odsłaniają kulisy wieloletnich starań o zgodę na pokazanie tej historii w teatrze, a prof. Farycki opowiada o polsko-żydowskich korzeniach Goscinny'ego.

***

Tytuł audycji: "Notatnik Dwójki"

Prowadzi: Monika Pilch

Goście: Barbara Grzegorzewska (tłumaczka książek o Mikołajku), prof. Remigiusz Farycki (romanista) oraz Jakub Krofta (reżyser "Wakacji Mikołajka" w Teatrze Lalka)

Data emisji: 9.02.2016

Godzina emisji: 13.00

mg/mc

Autorka reportaży kulinarnych zwracała uwagę, że w fantastycznej powieści Charlesa Lutwidge'a Dodgsona (pseudonim Lewis Carroll), znalazło odbicie wiele elementów ówczesnej rzeczywistości. - W pierwszych scenach książki Alicja sprawdza, czy na słoiku z napojem nie ma napisu "trucizna". W tamtych czasach jedzenie w Anglii było bardzo złej jakości, łatwo można było się zatruć, więc dorośli uczulali dzieci, by te nie jadły niesprawdzonych produktów.

Z kolei sytuacja, w której Alicja maleje lub rośnie po zjedzeniu ciasteczka jest, zdaniem Małgorzaty Serugi, odbiciem dziecięcego niezrozumienia samego siebie, spowodowanego oceną dorosłych.

W audycji omówiliśmy też słynny podwieczorek u Szalonego Kapelusznika, który można uznać za polemikę z popularną w wiktoriańskiej Anglii książeczką "Zasady savoir vivre i przebywania w towarzystwie".

***

Tytuł audycji: Droga przez mąkę

Prowadzi: Łukasz Modelski

Gość: Małgorzata Seruga (autorka reportaży kulinarnych)

Data emisji: 28.05.2016

Godzina emisji: 12.00

bch/ei

W nowym tłumaczeniu książki Lewisa Carrolla, jak już z samego tytułu można wywnioskować, autor wiele dodaje od siebie. W przekładzie Grzegorza Wasowskiego pojawiają się np. postacie z polskiej historii. Jak jednak przyznaje gość Polskiego Radia 24, nie jest to zabieg wynikający z jego pychy.

– Czasami pewne rzeczy są nudne jak flaki z olejem albo też są prześmieszne w języku oryginału, a po polsku nie. Nieśmieszne jest na przykład to, że "coś jest pewne jak to, że łasice są łasicami". Ja zrobiłem z tego: "to jest pewne jak to, że fretki są tchórzami" – mówił Grzegorz Wasowski. – Kraina natomiast wydaje mi się rozległym terenem, a nora raczej zawężonym obszarem, czyli pewnym terytorium. A skoro tam dzieją się czary, to jest to "czarytorium", a nie "  kraina czarów"  – wyjaśniał tłumacz.

Na czym polega fenomen książek Lewisa Carrolla? O tym w nagraniu audycji.

W audycji również fragmenty prozy Bohumila Hrabala w 20. rocznicę jego śmierci, która mija 2 lutego 2017 roku. Natomiast w kolejnej rozmowie modowej gościem Magdy Mikołajczuk był krytyk sztuki dr Monika Małkowska, która opowiadała o oficerkach, kowbojkach, sztybletach, trampkach i glanach, czyli o butach, które kobiety pożyczyły sobie od mężczyzn.

Zapraszamy do wysłuchania audycji Magdy Mikołajczuk.

Kultura nie całkiem osobista w Polskim Radiu 24 - wszystkie audycje

-------------------

Data emisji: 29.01.2017

Godzina emisji: 22:12

Właściwie nazywał się Charles Lutwidge Dogson - był matematykiem i wykładał w Oxfordzie. Pod własnym nazwiskiem opublikował kilkanaście książek pełne wyrafinowanych pomysłów matematycznych i diagramów logicznych. Amatorsko zajmował się również fotografią. Był też mistrzem epistolografii. Nota bene opublikował podręcznik zawierający kilka pomysłów na pisanie ciekawych listów.

Jego słynne książki o Alicji odwołują się do istniejących już w tradycji literackiej i ustnej tropów (np. Humpty Dumpty). Zaś do "Przygód Alicji w Krainie Czarów" i do "Po drugiej stronie lustra i co Alicja tam znalazła" ("Alice's Adventures in Wonderland" jak i do "Through the Looking-Glass, and What Alice Found There") odwołuje się James Joyce w swym eksperymentalnym utworze "Finneganów Tren".

***

Na "Zagadkowy kwadrans" w niedzielę (14.01) w godz. 11.45-12.00 zaprasza Anna Lisiecka.

Kto stoi za przeprowadzką Alicji do Czarytorium?

Jedna z najsłynniejszych książek dla dzieci miała do tej pory jedenaście przekładów na język polski. Dwunastym tłumaczem, który zmierzył się z prozą Lewisa Carrolla, jest Jacek Drewnowski. - Język oryginału absolutnie mnie zaskoczył. Wcześniej nie czytałem "Alicji w krainie czarów" po angielsku. Myślę, że również ten fakt, iż tak bardzo wiele dzieł kultury i popkultury odwołuje się na różnych poziomach do tej książki, podsyca jej popularność. Uważam, że "Alicję" czyta się świetnie także dzisiaj, ale z drugiej strony przeciętnemu czytelnikowi umyka cała masa odwołań do rzeczywistości wiktoriańskiej Anglii, które Carroll tam umieścił - przekonywał tłumacz.

Przed Jackiem Drewnowskim przekładu "Alicji w krainie czarów" podjęły się takie tuzy jak Antoni Marianowicz, Maciej Słomczyński, Robert Stiller, Jolanta Kozak czy Grzegorz Wasowski. - Może to zabrzmi nieskromnie, ale nie obawiałem się konfrontacji z wcześniejszymi przekładami. Od początku uważałem, że skoro zamierzam się za to zabrać, to chcę zrobić najlepszy polski przekład tej książki, a przynajmniej dążący do tego, żeby być najlepszym - przyznał gość Dwójki.

W audycji pojawiły się także pytania o motywy, które skłaniają tłumaczy do podejmowania się kolejnych przekładów klasyki, o niuanse językowe, o to, jak badania nad słynną powieścią, wciąż nowa wiedza na jej temat, ułatwiają przekład.

***

Tytuł audycji: O wszystkim z kulturą

Prowadził: Wacław Holewiński

Gość: Jacek Drewnowski (tłumacz)

Data emisji: 9.09.2020

Godzina emisji: 17.30

Małgorzata Musierowicz z wykształcenia jest grafikiem - ukończyła Wydział Malarstwa i Grafiki w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu. Pisać zaczęła w 1975 roku i od razu samodzielnie ilustrowała swoje książki. W 1977 roku rozpoczęła cykl "Jeżycjada" (nazwa ukuta przez słynnego teatrologa i czytelnika Musierowicz, Zbigniewa Raszewskiego) powieścią "Szósta klepka". Dwa lata wcześniej wydała jeszcze "Małomównego i rodzinę" i choć formalnie nie wlicza się go do serii, to zapowiada on ją swoim ciepłym stylem i rodzinną atmosferą.

Borejkowie z Poznania

Powieści Musierowicz stanowią zwarty cykl, choć każdą część można czytać niezależnie. Bohaterowie to postaci fikcyjne, przede wszystkim rodzina Borejków - Mila i Ignacy oraz ich cztery córki. Poruszają się w prawdziwej topografii miasta oraz są świadkami rzeczywistych wydarzeń historycznych, niekiedy bardzo dramatycznych.

- Dużą sztuką jest przełożenie na język literatury tego, co się dzieje - opowiadała Małgorzata Musierowicz w audycji Anny Stempniak w Polskim Radiu. - Tak było na przykład ze stanem wojennym w "Opium w rosole". Zajęło mi prawie pięć lat dokonanie takiej syntezy - wspominała autorka.

Obserwatorka młodzieży

Wydarzenia historyczne stanowią jednak nienachalne tło dla akcji koncentrującej się na życiu rodzinnym, a przede wszystkim uczuciowym bohaterów, którymi są w przeważającej części nastoletnie dziewczęta.

- Mam mnóstwo kontaktów z młodzieżą bardzo ciekawych i obserwuję, jak ta młodzież się zmienia - opowiadała Małgorzata Musierowicz w audycji Anny Stempniak w Polskim Radiu. - Daje się zaobserwować takie pęknięcie - brak porozumienia między pokoleniem rodziców a pokoleniem dzieci na zupełnie innej zasadzie. To tak, jakby rodzice nie potrafili wytłumaczyć młodemu pokoleniu, co oni właściwie przeżyli przez te 40 lat, tego się nie da opowiedzieć - mówiła pisarka.

Bohaterowie Musierowicz nie są typowymi bohaterami powieści młodzieżowych, nie są wyobcowaną młodzieżą skupioną wyłącznie na swoim życiu prywatnym. Mają ciepłe relacje z rodziną, szerokie zainteresowania, horyzonty intelektualne. Musierowicz umiejętnie pokazuje problemy młodych ludzi, które z jednej strony są bardzo indywidualne, a z drugiej - uniwersalne - dlatego pewnie jej książki cieszą się tak wielką popularnością od lat.

Ta mnogość barwnych charakterów powieściowych żyjących ze sobą w zgodzie, rozmawiających przy herbacie w kuchni, otoczonych ze wszystkich stron regałami pełnymi książek, tworzy niezwykłą atmosferę domowego ciepła, tak rzadko spotykaną we współczesnej literaturze.

Rozmowy w kuchni

Być może dlatego właśnie tak bardzo dużą rolę w powieściach Musierowicz odgrywa jedzenie - bohaterowie ciągle coś gotują i ciągle coś jedzą. Pisarka wydała wręcz osobne książki z przepisami kucharskimi wymienianymi w powieściach.

- Często posiłki stają się ważnym elementem akcji - nie ma chyba lepszego przykładu niż "Opium w rosole" - mówiła Małgorzata Minta w audycji Łukasza Modelskiego w Polskim Radiu. - Przez to, co jadają bohaterowie, przez to, co się pojawiało na stołach, widać, jak zmieniają się czasy - opowiadała.

Do dziś ukazały się aż 22 tomy cyklu "Jeżycjada".

Małgorzata Musierowicz jest także autorką książek i opowiadań dla dzieci, felietonów publikowanych w "Tygodniku Powszechnym", tłumaczką Beatrix Potter i ilustratorką. Prywatnie to starsza siostra zmarłego wybitnego poety Stanisława Barańczaka.

az