Historia

Franciszek Pieczka: postanowiłem zostać aktorem. Posłuchaj radiowych wspomnień

Ostatnia aktualizacja: 23.09.2023 05:52
- Nauczyciel przekonywał mnie, że robię głupstwo, wybierając się na politechnikę. Nie chciałem mu przyznać racji, ale okazało się, że to on ją miał. Po miesiącu studiowania zostawiłem kolegom z akademika na pamiątkę swój indeks i postanowiłem zostać aktorem - opowiadał Franciszek Pieczka w Polskim Radiu w 2018 roku. Znakomity aktor zmarł 23 września 2022 roku.
Franciszek Pieczka zmarł 23 września 2022 roku
Franciszek Pieczka zmarł 23 września 2022 rokuFoto: PAP/Piotr Nowak

Grał w ponad stu filmach, zarówno polskich, jak i zagranicznych. W pamięci widzów zapisał się kreacjami w obrazach: "Ziemia obiecana", "Potop", "Quo vadis", "Konopielka" czy "Jańcio Wodnik". Dużą popularność i sympatię zyskał dzięki roli Gustlika w serialu "Czterej pancerni i pies", a także grając w nowych produkcjach, między innymi jako Stach Japycz w serialu "Ranczo".

Franciszek Pieczka urodził się 18 stycznia 1928 roku w rodzinie górniczej w Godowie na Śląsku. W 1954 roku ukończył warszawską PWST i debiutował w Teatrze w Jeleniej Górze.

- Wszystko zaczęło się w szkole średniej. Tam zetknąłem się z zespołem rapsodycznym, w którym recytowaliśmy wiersze. Nasz nauczyciel przekonywał mnie, że robię głupstwo wybierając się na politechnikę. Nie chciałem mu przyznać racji, ale okazało się, że to on ją miał. Po miesiącu studiowania zostawiłem kolegom z akademika na pamiątkę swój indeks i postanowiłem zostać aktorem  - opowiadał znakomity aktor na antenie Dwójki. 

Posłuchaj
30:11 Pieczka Dwójka Lisiecka.mp3 - Urodziłem się w Godowie i godowianinem nigdy nie przestałem być. Jestem jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Przyjaciół Śląska - mówił Franciszek Pieczka w audycji Anny Lisieckiej z cyklu "Opowieści po zmroku". (PR, 15.01.2018)

 

W latach 1955-1964 występował w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie, a następnie w Starym w Krakowie. Po raz pierwszy wystąpił w filmie "Pokolenie", gdzie zagrał Niemca na patrolu. Grał w wielu filmach niemieckich, kręconych zarówno w dawnej NRD, jak i RFN. W 1967 roku za rolę Matisa w "Żywocie Mateusza" został nagrodzony Srebrnym Hugonem w Chicago na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym. W latach 70. uczestniczył w ekranizacjach dzieł literatury polskiej - "Chłopi", "Wesele", "Potop". Za tytułową kreację w "Jańciu Wodniku" z 1993 roku otrzymał kilka nagród, między innymi w Gdyni na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych oraz w Moskwie na Międzynarodowym Festiwal Filmów Słowiańskich i Prawosławnych. Inne ważne filmy z jego udziałem to "Dwa księżyce", "Szabla od komendanta" czy "Historia kina w Popielawach".

Pracował z najlepszymi reżyserami filmowymi i teatralnymi. Występował między innymi w Starym Teatrze w Krakowie, w Dramatycznym, Narodowym i do 2015 roku w Powszechnym w Warszawie. Grał w spektaklach Konrada Swinarskiego, Jerzego Jarockiego i Zygmunta Huebnera. Od ponad pół wieku jest związany z Teatrem Polskiego Radia, w którym nagrał wiele słuchowisk i adaptacji polskiej literatury. Występował też w powieści radiowej "W Jezioranach". O swoim bohaterze mówił przy okazji nagrania trzytysięcznego odcinka w 2019 roku: 

Stworzył też wybitne kreacje aktorskie w Teatrze Telewizji. W ostatnich latach pojawił się w filmie "Serce, Serduszko i wyprawa na koniec świata", a także w dubbingach, między innymi w "Gwiezdnych Wojnach: Przebudzeniu Mocy". Zagrał też w obrazie "Syn królowej śniegu" z 2017 roku.

Franciszek Pieczka jest laureatem wielu prestiżowych wyróżnień, między innymi Polskiej Nagrody Filmowej Orzeł, nagrody Teatru Polskiego Radia - Wielki Splendor i Wielkiej Nagrody Festiwalu "Dwa Teatry" w Sopocie, a także - Nagrody Kulturalnej Śląska, przyznanej przez rząd Dolnej Saksonii za popularyzację śląskiej kultury. Ma także swoją gwiazdę w Alei Gwiazd w Łodzi. Został uhonorowany Złotym Medalem "Zasłużony Kulturze Gloria Artis". W 2017 roku otrzymał Order Orła Białego nadany przez prezydenta Andrzeja Dudę, w uznaniu zasług dla kultury polskiej oraz za wkład w rozwój sztuki teatralnej i filmowej.

W ostatnich latach Franciszek Pieczka stworzył pamiętną kreację Ala Lewisa w przedstawieniu "Słoneczni chłopcy" Neila Simona w reżyserii Macieja Wojtyszki, na deskach Teatru Powszechnego. Otrzymał za nią Nagrodę im. Cypriana Norwida. Po kilkudziesięciu latach pracy artystycznej, Franciszek Pieczka podkreślał, że czuje coraz większą odpowiedzialność za powierzone mu role.

iAR/bm/im

Czytaj także

Władysław Hańcza. Raz Radziwiłł, trzy razy Kargul

Ostatnia aktualizacja: 19.11.2023 05:40
46 lat temu zmarł Władysław Hańcza, aktor, reżyser teatralny i pedagog, odtwórca m.in. kultowej postaci Kargula w trylogii Sylwestra Chęcińskiego "Sami swoi", "Nie ma mocnych" oraz "Kochaj, albo rzuć".
rozwiń zwiń
Czytaj także

Leon Niemczyk. Amant z charakterem

Ostatnia aktualizacja: 29.11.2023 05:38
17 lat temu, 29 listopada 2006 roku, zmarł wybitny aktor teatralny i filmowy Leon Niemczyk. W swojej intensywnej, trwającej ponad 50 lat karierze zagrał w przeszło 400 filmach.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kazimierz Kaczor: nagle ktoś popchnął mnie na scenę

Ostatnia aktualizacja: 09.02.2024 05:53
Jako aktora zawdzięczamy go dwóm osobom. Pierwsza to Zygmunt Hübner, dyrektor Starego Teatru w Krakowie, druga zaś to bezimienny inspicjent, który niespodziewanie odegrał decydującą rolę w życiu zawodowym młodego Kazimierza Kaczora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gustaw Lutkiewicz. Zagrał ponad 300 ról

Ostatnia aktualizacja: 29.06.2021 05:40
97 lat temu, 29 czerwca 1924 roku, w Kownie na Litwie, urodził się wybitny aktor filmowy, teatralny, telewizyjny, radiowy, znany także z pięknie nastrojowych piosenek, Gustaw Lutkiewicz. Jak mało kto potrafił wczuć się głosem w ballady Bułata Okudżawy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Najbardziej pamiętne role filmowe Wiesława Gołasa. Druga rocznica śmierci aktora

Ostatnia aktualizacja: 09.09.2023 05:45
Wiesław Gołas w trakcie swojej wieloletniej pracy aktorskiej wystąpił w ponad stu rolach filmowych. Wiele z nich było charakterystycznymi postaciami z drugiego planu, nierzadko o komediowym zabarwieniu. Zmarł 9 września 2021 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Witold Pyrkosz. "Miał w sobie dużo odwagi, wdzięku i młodzieńczej bezczelności"

Ostatnia aktualizacja: 22.04.2023 05:39
– Był absolutnym profesjonalistą. Każde spotkanie z Witoldem mogło być lekcją aktorstwa, pokory i cierpliwości. Był wybitnym artystą, który nigdy nie narzekał, w odróżnieniu od wielu młodszych kolegów – mówił reżyser Mariusz Malec. Dziś mija 6. rocznica śmierci aktora.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Roman Kłosowski, wybitny aktor zapamiętany jako Maliniak w "Czterdziestolatku"

Ostatnia aktualizacja: 14.02.2022 05:35
93 lata temu, 14 lutego 1929 roku, przyszedł na świat w Białej Podlaskiej, wybitny aktor, pedagog i reżyser Roman Kłosowski. Wszyscy pamiętamy jego fenomenalną rolę we wszystkich częściach "Czterdziestolatka", gdzie zagrał technika budowlanego z aspiracjami - Romana Maliniaka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jan Kobuszewski. Zmarnowany talent polskiego Charlie'go Chaplina

Ostatnia aktualizacja: 19.04.2023 05:40
Jeden z najwybitniejszych polskich aktorów i komików nie miał jednak łatwego startu. Mało kto wie, że Kobuszewski dwa razy zdawał do szkoły aktorskiej, bo za pierwszym razem nie został przyjęty. Miał na koncie ponad 30 filmach i prawie 60 lat pracy zawodowej. Dziś mija 89. rocznica urodzin aktora.
rozwiń zwiń