Historia

Wiesław Myśliwski. Na przekór modom literackim

Ostatnia aktualizacja: 25.03.2021 05:30
90 lat temu, 25 marca 1932 roku, urodził się Wiesław Myśliwski - polski pisarz, dramatopisarz i scenarzysta. Jego wielkie powieści - wyrastające z języka mówionego - bazują na kulturze chłopskiej. Nie mają jednak nic wspólnego z chłopomanią czy z założeniami socrealizmu.
Wiesław Myśliwski w studiu Dwójki, 2017 r.
Wiesław Myśliwski w studiu Dwójki, 2017 r.Foto: Grzegorz Śledź/PR2

Domeną Wiesława Myśliwskiego jest umieszczenie akcji oraz zakorzenienie bohatera w świecie wiejskim, który wiąże się z prostym myśleniem, niepozbawionym jednak głębokiego egzystencjalnego spojrzenia. Można powiedzieć wręcz, że bohater dzieł pisarza, doświadczony prosty człowiek, ma mniej zaburzony i zarazem bardziej bezpośredni kontakt ze sobą i z naturą, a co za tym idzie również głębsze wejrzenie w życie.

Żywioł mowy

Tematyka wiejska w prozie Wiesława Myśliwskiego jest jednak odarta z etnologii czy folkloru. Autor wyekstrahował z niej jedynie język, chłopski sposób myślenia i bycia oraz wymiar uniwersalny - jak sam twierdzi - czyli trzeźwe, proste postrzeganie świata, które de facto jest właściwe wszystkim ludziom. Żywiołem Myśliwskiego jest mowa - żywa, nieskrępowana, nawiązująca do techniki strumienia świadomości. Narracja - często prowadzona w pierwszej osobie - jest nieraz rozbuchana, gadatliwa, a w dialogach milkliwa i oszczędna. To właśnie w mowie chłopi - według Myśliwskiego - mieli (i czuli) pełną swobodę.

– On utożsamia literaturę z językiem. Nieważne, o czym się pisze, ważne jak się to robi i jakim językiem – mówił Klemens Górski, redaktor i przyjaciel Myśliwskiego, na antenie Polskiego Radia. – Każde dzieło musi stworzyć, wymyślić swój język, bo jak będzie mówiło cudzym językiem, to będzie fałszywe. Dlatego jego powieści są prawdziwe – dodawał.

Posłuchaj
67:40 przyjaciele myśliwskiego.mp3 "Przyjaciele Wiesława Myśliwskiego". Audycja Bogumiły Prządki z cyklu "Zapiski ze współczesności". (PR 14.03.2012)

Oszczędny w słowach

Myśliwski wydaje mało, ale jego tomy są opasłe, dopracowane, jakby stały za nimi całe lata doświadczeń czy też całe pokolenia ludzi i ich wspomnień. Napisał 7 powieści i 4 dramaty, z czego za największe dzieło uchodzi bez wątpienia jego trzecia powieść: "Kamień na kamieniu" (1996).

– Henryk Bereza w miesięczniku "Twórczość" podniósł książkę "Kamień na kamieniu" do rangi arcydzieła, za co mu się dostało od kolegów pisarzy, od moich przyjaciół... Sądzono, że Bereza oszalał – wspominał Wiesław Myśliwski w audycji Jerzego Kisielewskiego. – Nikt nie wierzył w moją książkę. Myślano, że Bereza napisał to po przyjacielsku. Ale potem ustawiały się po nią kolejki pod PIW-em. Sprzedała się wtedy w około 200 tysiącach egzemplarzy – opowiadał.

Posłuchaj
55:42 kisielewski myśliwski.mp3 "Wiesław Myśliwski". Audycja Jerzego Kisielewskiego z cyklu "Piątek z Kisielem". (PR, 25.04.2014)

Związany z ziemią

Wiesław Myśliwski pochodzi ze wsi Dwikozy w okolicach Sandomierza i region ten często przewija się w jego twórczości. Poza tym motyw ziemi (i w tym węższym rozumieniu małej ojczyzny, i w tym szerszym - kraju) jest dla niego bardzo istotny, ponieważ jego bohaterowie - chłopi - są z ziemią nierozerwalnie i naturalnie związani.

– Pisarz nie istnieje bez swojej ziemi – mówił Wiesław Myśliwski w audycji Grażyny Gronczewskiej z cyklu "Finezje literackie". – Ziemia wędruje za pisarzem. Pisarz może w sensie fizycznym opuścić swoją ziemię, ale ziemia pójdzie za nim. Nie ma pisarza bez ziemi. Ziemia to jest to, gdzie pisarz się urodził i gdzie doświadcza swojego pierwszego świata  tłumaczył Myśliwski.

Posłuchaj
05:57 proza żywa wiesława myśliwskiego (4).mp3 "Proza żywa Wiesława Myśliwskiego". Audycja Grażyny Gronczewskiej z cyklu "Finezje literackie". (PR, 31.12.1996)

Bez Nobla

Po ukończonej polonistyce w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim przez lata pracował jako redaktor w pismach literackich i spółdzielni wydawniczej. Jednocześnie zajmował się również własną twórczością, a nowe dzieła nierzadko tworzył właśnie w godzinach pracy.  

Być może dlatego, że Myśliwski nie płynie z nurtem, nie pasuje do mód literackich, jego nazwisko nie pojawia się nawet wśród kandydatów do literackiej Nagrody Nobla. Dwukrotnie natomiast został uhonorowany Nagrodą Nike za powieści "Widnokrąg" (1997) oraz "Traktat o łuskaniu fasoli" (2007).

az

Czytaj także

Wiesław Myśliwski: nie chce mi się już pisać

Ostatnia aktualizacja: 19.08.2019 10:57
W Szczebrzeszynie w dniach 5-11.08 odbył się Festiwal Stolica Języka Polskiego. To niezwykłe w skali kraju spotkanie miłośników literatury, ponieważ łączy obie perspektywy - twórców i odbiorców, pisarzy i czytelników, oferując jedyne w swoim rodzaju artystyczne doświadczenie. Jednym z gości festiwalu był pisarz Wiesław Myśliwski, dwukrotny laureat Nagrody Literackiej Nike. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mądrość i literatura. 88. urodziny Wiesława Myśliwskiego

Ostatnia aktualizacja: 25.03.2020 18:29
- Sens życiu nadaje sobie człowiek przez samostwarzanie. Sens życia naszego zależy od nas. Od okoliczności również, ale i od tego, jak my w tych okolicznościach potrafimy się samostwarzać - mówił Wiesław Myśliwski w jednym z radiowych wywiadów. 25 marca znakomity pisarz skończył 88 lat.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Wiesław Myśliwski o przemijaniu czasu i nabieraniu doświadczenia

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2020 07:59
W wieczornych "Lekturach Jedynki" od 27 kwietnia Jerzy Radziwiłłowicz czyta fragmenty powieści Wiesława Myśliwskiego "Ucho igielne" , a w "Moich książkach" 29 kwietnia przypomnimy rozmowę z autorem o tej - dotychczas ostatniej - jego powieści, będącej traktatem na temat miłości i spotkania własnej młodości z własną starością. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Wybierz saksofon". Radiowa adaptacja powieści Wiesława Myśliwskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.05.2021 20:00
W audycji wysłuchaliśmy słuchowiska "Wybierz saksofon" według wybranych wątków epickiej powieści Wiesława Myśliwskiego "Traktat o łuskaniu fasoli". Bohater, mający za sobą traumatyczne dzieciństwo (ocalał podczas hitlerowskiej pacyfikacji wsi), sumuje swoje życie w serii monologów-zwierzeń, których słuchacz pozostaje niezidentyfikowany do końca powieści.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jarosław Borowiec: po raz kolejny sięgam po książki Wiesława Myśliwskiego

Ostatnia aktualizacja: 12.01.2021 14:12
- "Nagi sad" Wiesława Myśliwskiego to jest bardzo ważna książka nie tylko ze względu na odniesienie jej do historii literatury, ale to jest bardzo przejmująca opowieść o miłości ojca i syna - mówił w Dwójce krytyk literacki, Jarosław Borowiec.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Jerzy Krzysztoń. Od "Wspomnień indyjskich" po "Obłęd"

Ostatnia aktualizacja: 23.03.2024 05:40
‒ Nie wiem, czy zostałbym pisarzem, gdyby nie moja biografia, gdyby nie to wszystko, co przeżyłem, co musiałem przeżyć ‒ mówił w archiwalnej radiowej audycji Jerzy Krzysztoń. 93 lata temu, 23 marca 1931 roku, urodził się ten ceniony prozaik, dramatopisarz, autor licznych słuchowisk i wieloletni współpracownik Polskiego Radia. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Igor Newerly. "Trzeba pisać o tym, co się zna"

Ostatnia aktualizacja: 24.03.2022 05:40
24 marca 1903 roku urodził się Igor Newerly – pisarz, pedagog, społecznik. Autor m.in. "Chłopca z Salskich Stepów" i "Pamiętnika z celulozy". W swojej prozie opierał na życiowych doświadczeniach - czasami tych, które przyniósł mu los, czasami natomiast specjalnie zaaranżowanych. 
rozwiń zwiń