Frank Sinatra (urodzony w 1915 roku) zaczął występować na scenie od połowy lat 30. Były to różne zespoły, w których zwykle wychodził na pozycję lidera najbardziej przyciągającego uwagę publiczności. W ciągu pięciu lat takich prób Sinatra upewnił się w przekonaniu, że może być samodzielnym wokalistą, co zapewne potwierdził w 1941 roku przyznanym przez tygodnik "Billboard" tytuł wokalisty roku. Odszedł więc z zespołu saksofonisty Tommy'ego Dorseya, choć dużo ryzykował, bo nie były to czasy kariery solowej.

Fanatyzm

Od tego czasu nastąpił okres wielkiej popularności Sinatry przeradzający się w istną obsesję szczególnie fanek, które histeryzowały na koncertach, czy wkradały się do jego pokoju hotelowego. Potrafił doskonale śpiewać i czarować swoim aksamitnym głosem, co wynikało z jego naturalnych zdolności, a nie z wykształcenia muzycznego.

- To jest jeden z tych wielkich, których trudno było nie lubić, naprawdę świetnie śpiewał, choć był samoukiem. Nut nie znał, ale był fenomenalnie zdolny - mówił Włodzimierz Nahorny w audycji Ewy Heine w Polskim Radiu. - Każdego utworu uczył się natychmiast. Miał zacięcie jazzowe - dodawał.

Jednocześnie Frank Sinatra zaczął występować w hollywoodzkich, najczęściej kasowych, filmach, niekiedy grając samego siebie - popularnego piosenkarza, na którego widok mdlały kobiety. To także wpływało znacząco na wzrost jego popularności, a wraz z nim także majątku. Za jedną z ról Sinatra został nagrodzony honorowym Oscarem.

Druga fala

Po okresie boomu na Sinatrę jego kariera znacznie zwolniła w połowie lat 40. Ale tylko na chwilę, ponieważ powrócił on jako aktor w 1953 roku z filmem Freda Zinnemanna "Stąd do wieczności". Za rolę w nim otrzymał Oscara i Złoty Glob. Wtedy też zaczął występować w kasynach Las Vegas.

- W pewnym momencie był nawet właścicielem kasyna, w którym występował w Las Vegas. W jego imieniu sprzedawano bilety - mówił Konrad Imiela, reżyser spektaklu "Rat Pack" w audycji Marty Strzeleckiej w Polskim Radiu.

W tamtym czasie Frank Sinatra tworzył nieformalną grupę wsparcia Rat Pack razem z artystami estrady: Humphreyem Bogartem, Judy Garland, Spencerem Tracym czy Deanem Martinem.

Był u szczytu sławy, na występach gromadził tłumy, jego piosenki królowały w radiu, był gwiazdą przyciągającą publiczność do Las Vegas, założył własną wytwórnię płytową. W latach 60. w jednym z kasyn wystąpiła u jego boku Violetta Villas, co bardzo pomogło jej w karierze. Podobno był oczarowany jej głosem.

Polityka

Swoją rozpoznawalność Sinatra zaczął w latach 40. wykorzystywać w celach politycznych, które niekoniecznie wyszły mu na dobre, jak się okazało dopiero później. Poparł oficjalnie kandydata demokratów na prezydenta Franklina Delano Roosevelta i występował na jego wiecach wyborczych. Pojawiły się także - być może właśnie z powodu zaangażowania politycznego - plotki o związkach Sinatry z mafią, do których nigdy się nie przyznał i które nigdy nie zostały potwierdzone oficjalnie.

- Myślę że najpierw była polityka, a co za tym idzie mafia - mówił Witold Mazurkiewicz, reżyser spektaklu o Sinatrze w audycji Ewy Heine w Polskim Radiu. - Bardzo bolał nad tym, że pomagał w kampaniach wyborczych wielu polityków, którzy, gdy tylko dochodzili do tego, na czym im zależało, natychmiast o nim zapominali. Poprzez jego powiązania z mafią zaczynał być niewygodny i bardzo cierpiał z tego powodu - dodawał.

Podejrzenia o związki z mafią znalazły swoje odbicie w książce Mario Puzo, a następnie w filmie Francisa Forda Coppoli "Ojciec Chrzestny", gdzie popularny piosenkarz, Johnny Fontana jest wzorowany na postaci Sinatry.

Akcent polski

Wśród wielu piosenek, które śpiewał Frank Sinatra, do najbardziej znanych należy przede wszystkim "My Way". Jest to utwór francuski Claude'a Francois i Jacques'a Revaux pt. "Jak zwykle" o niewdzięcznej dziewczynie. Paul Anka kompozytor, piosenkarz i tekściarz, odkupił prawa do tego utworu, zmienił jednak tekst i podarował ten utwór Sinatrze. Później "My Way" przetłumaczył na polski Wojciech Młynarski, a wykonywali ten utwór Zbigniew Wodecki, Wojciech Młynarski czy Adam Nowak z zespołem Raz Dwa Trzy.

W 1947 roku Frank Sinatra zaśpiewał w filmie "The Miracle of the Bells" utwór "Ever Homeward". Było to tłumaczenie utworu Kazimierza Lubomirskiego pt. "Powrót". O dziwo, Frank Sinatra zaśpiewał go częściowo w języku polskim. W 1982 roku w czasie stanu wojennego Sinatra jeszcze raz zaśpiewał tę piosenkę, tym razem w telewizji w programie poświęconym trudnej sytuacji w Polsce.

Inne najbardziej znane utwory Franka Sinatry to między innymi "New York, New York", "Night and Day", "Love and Marriage", "I’ve Got You Under My Skin", "Strangers in the Night", "Fly Me to the Moon" oraz "Witchcraft".

az

Urodzony, by grać

Władziu Valentino Liberace był synem muzyka, emigranta z Włoch Salvatore’a Liberace i amerykanki polskiego pochodzenia Franciszki Zuchowskiej. Miał trójkę rodzeństwa - jego najstarszy brat, George, był skrzypkiem.

Liberace już od najmłodszych lat przejawiał ogromny talent muzyczny – mając zaledwie cztery lata, potrafił grać na fortepianie, a będąc trzy lata starszym, był w stanie zapamiętać skomplikowane utwory. Według niektórych plotek w latach 20. Liberace spotkał samego Ignacego Paderewskiego, a zgodnie z innymi pianista nawet udzielał młodemu artyście lekcji gry na fortepianie.

Karierę zawodowego pianisty klasycznego Władziu zaczął rozwijać, będąc jeszcze uczniem liceum. Z powodu braku pieniędzy był zmuszony do grania w nocnych klubach, kinach, na weselach i innych towarzyskich imprezach. Jednocześnie w 1934 roku grał na jazzowym pianinie w szkolnym zespole "The Mixers". Pod koniec lat 30. związał się z Chicagowską Orkiestrą Symfoniczną. Wtedy – na krótko – przyjął pseudonim "Walter Busterkeys" i pod tym nazwiskiem występował w barach ze striptizem.

"Pop z nutą klasyki"

Niedługo po wybuchu II wojny światowej Liberace przeprowadził się Los Angeles. W tamtym okresie zmienił się jego styl muzyczny – coraz rzadziej wykonywał utwory wielkich kompozytorów, a chętniej grał "pop z nutą klasyki" lub "muzykę klasyczną bez tych wszystkich nudnych partii". Podczas występów coraz częściej próbował nawiązać kontakt z publicznością i to właśnie wtedy zaczął stawiać na swoim fortepianie kandelabr, który później stał się jego znakiem rozpoznawczym.

- Dla niego najważniejsze było przedstawienie. To nie przypadek, że muzyka (czyli właściwa treść występu) była u niego na drugim miejscu. Liberace był uzdolnionym pianistą, jak sam mówił: dobrym, ale nie wybitnym. Ponieważ bardzo chciał być w świetle jupiterów i bardzo mocno interesowało go zarabianie pieniędzy, obudował warstwę muzyczną swoich występów dekoracjami, blichtrem i kostiumami. To miało zagwarantować mu sale pełne publiczności - mówił na antenie Polskiego Radia dziennikarz Jan Niebudek. 

Im więcej, tym lepiej

W 1951 roku wyemitowano pierwszy odcinek "Liberace Show". Początkowo można go było obejrzeć jedynie na terenie stanu California – dopiero dwa lata później rozszerzono jego zasięg na cały kraj. Program osiągnął spektakularny sukces – w szczytowym momencie ściągał przed telewizory 35 milionów widzów, a był emitowany przez ponad 200 stacji telewizyjnych.

- Był pierwszą osobą, która podczas występu pianistycznego w telewizji patrzyła prosto w kamerę. Robił to po to, aby widownia czuła się, jakby była z nim na scenie - mówił na antenie Polskiego Radia aktor Michael Douglas, który w 2013 roku zagrał muzyka w filmie "Wielki Liberace" Stevena Soderbergha.

W tym samym czasie muzyk zaczął też nagrywać płyty – jego pierwszy album "Liberace" ukazał się już w 1951 roku, a kolejny "An Evening with Liberace" dwa lata później. W samym 1953 roku artysta sprzedał ponad dwa miliony płyt, a na jego koncerty przychodziły tysiące osób.

W połowie lat 50. Liberace zaczął eksperymentować z wyglądem. Odrzucił czarny, elegancki strój na rzecz różnokolorowych, przyozdobionych kryształkami i brokatem garniturów, do których dobierał wielkie futra i żaboty.

- Wyobraźcie sobie państwo taką scenę: na widowni tysiące spragnionych blichtru i rozrywki przedstawicieli amerykańskiej klasy pracującej. W pierwszych rzędach zasiadają głównie elegancko ubrane kobiety. Można wyczuć rosnące napięcie. Nagle gasną światła, na scenę wjeżdża Rolls-Royce. Z samochodu wysiada szofer (ubrany tak, jak żaden inny na świecie, bo w bogato zdobiony biały mundur) i podchodzi, żeby otworzyć drzwi gwieździe wieczoru. Tak zaczyna się spektakl Liberace – mówił Jan Niebudek w audycji "Do południa".

Taki występ musiał robić wielkie wrażenie. Nic dziwnego, że bilety na jego koncerty w nowojorskim Carnegie Hall i Madison Square Garden kolejno z 1953 i 1954 roku zostały bardzo szybko wyprzedane. 

Las Vegas, muzeum i "Muppety"

Muzyk wielokrotnie pojawiał się w filmach i serialach – w 1950 roku zagrał w "South Sea Sinner" H. Bruce’a Humberstone’a, w 1955 w "Usłyszeć muzykę" Gordona Douglasa i w 1965 w "Nieodżałowanych" Tony’ego Richardsona. Pojawił się także gościnnie między innymi w serialu "Batman" Boba Kane’a (w 1966 roku) i w "Muppetach" (w 1976 roku). Pragnął zrobić karierę jako aktor – tego marzenia nigdy nie udało mu się spełnić.

Liberace najchętniej występował w Las Vegas. W 1956 roku w tamtejszym Hotelu Riviera zagrał nawet koncert z Elvisem Presleyem. W 1979 roku muzyk otworzył w mieście "The Liberace Museum Collection". W budynku znajduje się wiele kultowych strojów artysty, jego ozdobiony kryształkami fortepian ze kandelabrem, a także niezwykłe samochody – jeden z nich jest pomalowany na wzór flagi amerykańskiej, a drugi przypomina kulę dyskotekową.

Muzyk był przez fanów i prasę często posądzany o bycie osobą homoseksualną. Oficjalnie Liberace zaprzeczał tym pogłoskom. Aby odgonić plotki, w 1954 roku nawet ogłosił, że planuje wziąć ślub z tancerką Joanne Rio. W latach 80. wybuchł skandal, gdy wyszło na jaw, że artysta od wielu lat był związany ze Scottem Thorsonem – swoim ochroniarzem i szoferem.

Liberace zmarł 4 lutego 1987 roku w kalifornijskim Palm Springs na AIDS. Jego twórczość wywarła wielki wpływ na kulturę masową - wzorowała się na nim Lady Gaga, Elton John i Michael Jackson. Odniesienia do jego postaci można znaleźć w filmie "Blade Runner 2049" z 2017 roku, jednym z odcinków serialu "Mozart w dżungli" z 2018 roku, czy w grze na telefon "Family Guy: The Quest for Stuff". Ponadto o życiu Liberace powstało wiele biografii, filmów, a nawet książek kucharskich. 

jb

Bibliografia:

1. Ivan Raykoff, Liberace, https://www.encyclopedia.com/media/encyclopedias-almanacs-transcripts-and-maps/liberace-1919-1987.

2. Michael Cragg, Liberace: the 10 things you need to know, https://www.theguardian.com/music/musicblog/2013/jun/07/liberace-10-things-to-know.