Historia

Pierwsza zwyciężczyni igrzysk olimpijskich w historii. Kyniska nie mogła być na stadionie w chwili zwycięstwa

Ostatnia aktualizacja: 28.07.2021 05:55
W starożytności panie nie mogły nawet zasiadać na trybunach podczas zawodów w Olimpii, a co dopiero rywalizować na stadionie z mężczyznami. A mimo to już w antyku znalazły się zwyciężczynie. Precedens ustanowiła spartańska księżniczka. 
Rydwan czterokonny. Płaskorzeźba z Aten.
Rydwan czterokonny. Płaskorzeźba z Aten. Foto: Shutterstock/Galina Mikhalishina

Wśród dyscyplin starożytnych igrzysk olimpijskich, poza biegami, zapasami i atletyką, rywalizowano także w dyscyplinach związanych z jazdą konną: powożeniu i wyścigach rydwanów. W przypadku zawodów hippicznych obowiązywała z dzisiejszego punktu widzenia zaskakująca zasada: zwycięzcą ogłaszano nie tego, kto powoził, tylko właściciela stajni, z której pochodził zwycięski koń. 

serwis Tokio grafika 1200x660 - 02.png
Tokio 2020 - SERWIS SPECJALNY

Zwyczaj zabraniał kobietom stawać w szranki z mężczyznami na olimpijskim stadionie, a nawet oglądaniu przez nie igrzysk (wyjątek stanowiła kapłanka Demeter), ale nie mówił nic o wystawianiu przez panie koni. Właśnie tę "lukę w przepisach" wykorzystać miała Kyniska, córka spartańskiego króla Archidamosa II. Kobieta wynajęła woźnicę i wystawiła czterokonny rydwan w dwóch igrzyskach - w 396 i 392 r. p.n.e.. W obu przypadkach jej rydwan zwyciężał. Księżniczka nie mogła zobaczyć triumfu. 

Kobieta, która łamała schematy

Starożytny historyk i geograf Pauzaniasz twierdził, że Kyniska była nieprzeciętnie ambitna. Z jego opisu faktycznie wyłania się obraz osoby, która łamała ustalone reguły: księżniczka miała być nie tylko pierwszą olimpijką, ale również pierwszą kobietą zajmującą się hodowlą koni. Wpływ na te zainteresowania miało zapewne środowisko, w którym wychowywała się Kyniska. W Sparcie, w odróżnieniu od innych greckich polis, kobiety zachęcano do aktywności fizycznej. Wiązało się to z powszechnym przeświadczeniem, że tylko silna kobieta może urodzić silne dziecko - co było podstawą agoge, spartańskiego modelu wychowawczego, którego celem było wychowanie żołnierza. 

Według Ksenofonta i Plutarcha, ambicję sięgnięcia po olimpijski laur zaszczepił w niej w młodości jej brat i późniejszy król Sparty Agesilaos II. Ich zdaniem książę nie miał dobrych intencji. Pragnął wykazać w ten sposób, że wyścigi rydwanów odbiegają od ideału rywalizacji sportowej, bo o powodzeniu nie decyduje cnota,  a pieniądze - zwyciężał ten, kogo stać było na najlepsze konie i najzdolniejszego woźnicę. 

Według innych interpretacji Agesilaos chciał wykorzystać sławę i cześć, jaką otaczani byli olimpijczycy do wzmocnienia dynastii. Za tą hipotezą przemawia kult Kyniski jako heroski, który jej brat pielęgnował po jej śmierci. 

Pierwsze olimpijki 

Precedens, który ustanowiła Kyniska zachęcił do udziału w zawodach inne kobiety. Odtąd panie występowały charakterze właścicielek koni i rydwanów, np. w 386 p.n.e. igrzystka zwyciężyła inna spratiatka Euryleonis. 

W podobnym odstępie czasu, co igrzyska olimpijskie, czyli co cztery lata i w tym samym miejscu, odbywały się żeńskie igrzyska – heraje. Kobiety występowały w trzech kategoriach wiekowych, brały udział w jednej konkurencji – biegu na ok. 160 metrów (2/3 stadionu). Nie była to jedyna różnica między zawodami męskimi i żeńskimi.

W dziejach nowożytnych igrzysk kobiety po raz pierwszy sięgnęły po medale olimpijskie w 1900 roku w Paryżu. Pierwszą medalistką była reprezentantka Szwajcarii w regatach drużynowych Hélène de Pourtalès. Na tych samych igrzyskach złoto zdobyła pierwsza medalistka w konkurencji indywidualnej - Brytyjka Charlotte Cooper. 28 lat później pierwszą polską złotą medalistką została Halina Konopacka.

bm

Czytaj także

Antyczne posągi i greckie stroje, czyli życie Piotra Bieńkowskiego

Ostatnia aktualizacja: 28.04.2023 05:40
Piotr Ignacy Łada Bieńkowski urodził się 28 kwietnia 1865 roku w Romanówce pod Brodami. Jest uznawany za jednego z ojców "polskiej szkoły archeologicznej". To dzięki niemu powstał zakład archeologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Polska badaczka zidentyfikowała nieznane rodzaje starożytnych greckich tekstyliów

Ostatnia aktualizacja: 15.07.2021 05:45
Dzięki analizie odcisków pieczętnych z Grecji epoki brązu dr hab. Agata Ulanowska z Uniwersytetu Warszawskiego zidentyfikowała wiele nieznanych dotąd rodzajów tekstyliów. Według badaczki jej odkrycie wielokrotnie zwiększa wiedzę na temat między innymi tkanin, wyrobów z wikliny i sznurków.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pekin 2022. Czy to "igrzyska", czy – "olimpiada"?

Ostatnia aktualizacja: 03.02.2022 05:51
Gdybyśmy się opierali na "Słowniczku wyrazów obcych" z 1881 roku, o olimpiadzie moglibyśmy mówić jedynie w znaczeniu: "przeciąg między igrzyskami olimpijskiemi". Jednak czasy się zmieniają, język polski też.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Strzelanie do gołębi, wyścigi motorówek i przeciągnie liny. Najdziwniejsze dyscypliny olimpijskie

Ostatnia aktualizacja: 23.07.2021 05:55
W historii igrzysk olimpijskich pojawiały się i znikały różnorakie dyscypliny sportowe. Część z nich należała do wyjątkowo niecodziennych.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Stado golasów na stadionie. Tak wyglądały starożytne igrzyska olimpijskie

Ostatnia aktualizacja: 23.07.2021 05:55
Panhelleńskie zawody sportowe były ucieleśnieniem antycznej idei harmonii piękna i dobra, ale były też areną brutalnej, niejednokrotnie krwawej,  rywalizacji. Stawka była bowiem niezwykle wysoka. 
rozwiń zwiń