Wzbogacił się na handlu tytoniem, inwestycjach w kolei oraz bankowości. Swój wielki majątek wykorzystał do założenia w 1870 roku Banku Handlowego. – Pod koniec życia jego majątek szacowano na bajeczną kwotę dwudziestu milionów rubli – mówił prof. Piotr Szlanta w audycji Polskiego Radia z 2001 roku.

Udzielał się również charytatywnie, ale największym pomnikiem jego bogactwa był okazały pałac, postawiony przy zbiegu placu Ewangelickiego (obecnie plac Małachowskiego) i ulicy Królewskiej, w miejscu często odwiedzanym przez mieszkańców Warszawy.

Świadectwo bogactwa

Budynek powstał w latach 1868-1871. Wcześniej znajdowała się tam pochodząca z XVIII wieku kamienica Augusta Wilhelma Arndta. Pałac Kronenberga był najbardziej wytworną i luksusową budowlą nie tylko w Warszawie, ale również w całym Królestwie Polskim. Przewyższał okazałe pałace łódzkich przemysłowców i dodatkowo, w przeciwieństwie do nich, odznaczał się gustownym wykonaniem.

Pałac Saski jak zamek w Berlinie? Dzieje odbudowy jednego z symboli stolicy Niemiec

Zaprojektował go renomowany berliński architekt, Jan Fryderyk Hitziga. W tym zadaniu pomagali mu Bolesław Podczaszyński i Józef Huss. Monumentalna budowla była utrzymana w stylu eklektycznym, łączyła bowiem w sobie architekturę renesansu, baroku i klasycyzmu. W swoim zamierzeniu miała stać się wizytówką warszawskiego kapitalisty, symbolem jego pozycji społecznej oraz bogactwa i przepychu. Kronenberg już od dłuższego czasu cieszył się dużym szacunkiem i poważaniem wśród kręgów warszawskiej elity, chociaż swoją świetlną karierę zaczynał jako parweniusz.

Wnętrza były zdobione kosztownym marmurem. Na pierwszym piętrze znajdowało się mieszkanie Leopolda Kroneberga oraz część reprezentacyjna, drugie piętro z kolei zajmowały pokoje synów finansisty oraz pokoje gościnne.

Fasada frontowa pałacu Kronenberga na fotografii z początku XX wieku. Foto: Polona

W wydanym w 1893 roku "Ilustrowanym przewodniku po Warszawie" pałac Kronenberga opisywany jako "wielki wspaniały gmach", który "odznacza się nadzwyczaj dokładnym oraz kosztownem wykończeniem szczegółów, całość miała bowiem kosztować milion rubli". Znajdowały się w nim już wówczas "niektóre biura drogi żelaznej Nadwiślańskiej i kantor bankierski Kronenbergów".

Synowie Leopolda Kronenberga niechętnie przebywali w warszawskiej siedzibie i starali się sprzedać pałac lub wynająć część pomieszczeń. Bardziej od wielkiego miasta cenili uroki wsi w rezydencjach w Wieńcu i Brzeziu na Kujawach.

W pałacu mieścił się m.in. zarząd Kolei Nadwiślańskiej oraz Kasa im. Józefa Mianowskiego, która wspierała rozwój polskiej nauki w zaborze rosyjskim. W latach 30. XX wieku przeszedł na własność Banku Polskiego, siedzibę miało w nim do czasu zbudowania własnego wieżowca Towarzystwo Prudential, a następnie znajdowało się w nim biuro armatora Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe.

Pożar pałacu Kronenberga, 18 marca 1939. Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Nie przystawał do nowych czasów

Pałac nie przetrwał II wojny światowej. W marcu 1939 roku został częściowo strawiony przez pożar, następnie zniszczeniu uległ już we wrześniu 1939 roku w wyniku bombardowania niemieckiego lotnictwa.

Po 1945 roku wciąż stały jego wypalone  mury, które nadawały się do odbudowy. Niszczały jednak powoli aż do lat 60., kiedy podjęto decyzję o ich rozbiórce. Budynek nie został odbudowany z powodu jego "burżuazyjnej" proweniencji. W latach 70. na jego miejscu powstał Hotel "Victoria", który istnieje do dzisiaj.

Pusty plac po pałacu Kronenberga, 1970 rok. Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Z pałacu zachowały się jedynie cztery kolumny. Trzy z nich zostały wykorzystane do budowy  zostały wykorzystane w 1965 roku przez Zofię Woźny do budowy rzeźby "Samotność", znajdującej się w parku im. Romualda Traugutta. Czwarta stała się w 1997 roku częścią pomnika Electio Virtim, który upamiętnia pole elekcyjne na Woli, jedno z miejsc wyboru władców Rzeczpospolitej Obojga Narodów.

Mało brakowało, a również one by przepadły. W marcu 1967 roku zostały skradzione z zaplecza Ministerstwa Łączności, gdzie były składowane. Złodziej wykorzystał dwa żurawie samochodowe, które załadowały kolumny na cieżarówkę z przyczepą. Na szczęście zostały odnalezione w prywatnym zakładzie kamieniarskim na Bródnie, a sprawca przestępstwa został aresztowany.

– Właściciel zakładu kamieniarskiego przedstawił rachunek nabycia kolumn, podał także nazwisko człowieka, który mu je sprzedał. Niestety adres jaki zanotował nie istnieje w ogóle w Warszawie, w inny sposób musieli ustalić tożsamość tego człowieka, na podstawie rysopisu – relacjonował oficer dyżurny Komendy Milicji na antenie Polskiego Radia.

sa

Kercelak powstał na rogatkach wolskich w latach 60. XIX wieku w miejscu likwidowanych wówczas wałów Lubomirskiego, które od 1770 roku otaczały miasto. Zostały zaplanowane jako środek mający na celu kontrolę sanitarną na wypadek epidemii, wykorzystano je także do obrony w trakcie oblężenia Warszawy w 1794 roku, a w późniejszym czasie służyły również do pobierania opłat celnych od przywożonych do miasta towarów. Kiedy zniesiono opłaty, postanowiono zlikwidować wały.

Ziemia, na której stanęło targowisko, należała do Józefa Kercelego. Władze miasta postanowiły założyć tam nowy targ w momencie, kiedy trzeba było usunąć handel z placu Grzybowskiego, na którym powstawał kościół pod wezwaniem Wszystkich Świętych.

Sprzedaż pączków na Kercelaku. Foto: NAC

Właściciel ostatecznie zgodził się, ale pod warunkiem, że powstanie tam targowisko na pasze. Tak też się stało, handel ruszył w 1867 roku, a z biegiem czasu zaczęły się pojawiać na nim inne towary. Miejsce to z początku było zwane Placem Wolskim, ale na początku XX wieku przylgnęła już do niego zwyczajowa nazwa Kercelaka.

– Próbowałem dociec kiedy formalnie pojawiła się nazwa Plac Kercelego i przyznam, mamy problem. Przegląd dokumentów miejskich nie doprowadził do dokumentu, który wskazywałby, że od dziś Plac Wolski będzie nazywał się Placem Kercelego – Paweł Weszpiński – Przegląd źródeł kartograficznych wskazuje, że mniej więcej od 1907 roku pojawia się podwójna nazwa.

Największe warszawskie targowisko

– Kercelak to był przede wszystkim handel nabierania klientów. Tam można było kupić po południu swój własny rower, który rano został skradziony – wspominał varsavianista Bohdan Grzymała-Siedlecki w audycji Polskiego Radia z 1978 roku.

Sprzedawano artykuły spożywcze, mięso i żywy drób. Starocie i wszystko czego można było zapragnąć, a handel umilali uliczni grajkowie.

– Kercelak był dosyć obszernym placem, zapełniały go solidne drewniane budy, ustawione w rzędy. Były poprzecinane bardzo wąskimi uliczkami. We wspomnieniach bardzo często powraca to, że można było się w nich łatwo zgubić i spotkać niechcianą osobę – opowiadała Magdalena Staroszczyk z Muzeum Woli.

Stragan z rowerami i częściami zamiennymi na Kercelaku. Foto: NAC

W dwudziestoleciu międzywojennym na Kercelaku działał gang Łukasza Siemiątkowskiego, zwanego Tatą Tasiemką, który wspólnie z kilkunastoma podobnymi sobie typami spod ciemnej gwiazdy trząsł targowiskiem.

– Temu, kto haraczu nie zapłacił, przydarzały się różne dziwne rzeczy. Zdarzało się, że ktoś miał, jak to się mówiło przed wojną, przefasowaną facjatę, ewentualnie w gliniankach albo Wiśle znajdowano zwłoki kupca, który zaginął – mówiłJarosław Zieliński w audycji Polskiego Radia z 2019 roku.

Tata Tasiemka i gang z Kercelaka. Poznaj historię, która była inspiracją dla "Króla"

Kres Kercelaka

Wybuch II wojny światowej okazał się początkiem końca targowiska. Już we wrześniu 1939 roku spadły na niego niemieckie bomby zapalające, przez które handel na pewien czas zniknął z Placu Kercelego.

– Wojna wpłynęła znacznie na rozproszenie kupców, ale handel szybko wrócił na plac i Kercelak rozkwitał. Stał się miejscem aprowizacji dla ludności okupowanej Warszawy. Można tam było kupić podrobione kenkarty. Był też miejscem, z którego szmuglowano żywność do getta, którego granica przebiegała bardzo blisko – powiedziała Magdalena Staroszczyk w audycji z cyklu "Kwadrans bez muzyki".

Budki na Kecelaku. Foto: NAC

Podczas okupacji kwitł handel bronią oraz innymi nielegalnymi towarami. W marcu 1942 roku Kercelak ponownie został zbombardowany, tym razem przez Sowietów.

W trakcie Powstania Warszawskiego w rejonie targowiska walczyło Zgrupowanie Armii Krajowej "Radosław", dowodzone przez ppłk. Jana Mazurkiewicza ps. Radosław. Atak na Kercelak nastąpił 6 sierpnia 1944 roku. – Dopiero trzeciego ciosu Kercelak nie przeżył, czyli pacyfikacji Woli – mówił Jarosław Zieliński.

Po zakończeniu II wojny światowej handel już nie powrócił na teren Plac Kercelego. – Obszar dawnego Kercelaka został przecięty trasą W-Z. Gdyby jej nie tworzono w tym miejscu, ta przestrzeń bazarowa by pewnie funkcjonowała po czasy niemal współcześnie i może dzisiaj obserwowalibyśmy przemianę dawnej formy handlowej w to co widzimy dzisiaj na bazarze Różyckiego – stwierdził dr Paweł Weszpiński w audycji Polskiego Radia z 2019 roku.

– Dziś przestrzeń Kercelaka jest martwa, to jest przestrzeń przesiadkowa. Jedna z białych plam w przestrzeni Warszawy – podsumowywał dr Paweł Weszpiński.

sa

Początek historii Wielkiej Synagogi na ulicy Tłomackie sięga połowy XIX wieku. Została założona przez wyznawców judaizmu reformowanego, który uznawał, że Żydzi powinni asymilować się z miejscową ludnością. Dotychczas użytkowana przez to środowisko synagoga na ulicy Daniłowiczowskiej zaczęła być za mała dla powiększającej się gminy wiernych.

Długa droga do budowy synagogi

Pierwsze plany na nową synagogę pojawiły się już w 1860 roku. Długo musiały czekać na realizację, bowiem na przeszkodzie stawały względy proceduralne. Każda z hipotetycznych działek stała zbyt blisko świątyń chrześcijańskich, a prawo zabraniało stawiania synagogi w pobliżu co najmniej 170 metrów od cerkwi.

Odpowiednią lokalizację udało się odnaleźć dopiero w 1872 roku. Była nią parcel przy ulicy Tłomackie, która swą nazwą wzięła od jednej z jurydyk otaczających przedrozbiorową Warszawę. Przeprowadzono dwa konkursy architektoniczne na budowę synagogi, ale żaden z nich nie wyłonił ostatecznego projektu świątyni. Niezależnie od jego wyników jako architekta synagogi wybrano Leandro Marconiego.

Budowa rozpoczęła się 14 maja 1876 roku, a uroczyste otwarcie nastąpiło nieco ponad dwa lata później. Rabin Izaak Cylkow wygłosił wtedy w języku polskim okolicznościową mowę, w której nawoływał do tolerancji religijnej. Wśród przywitanych gości był generał-gubernator warszawski Paweł Kotzebue, przez co przemowa w języku polskim nabrała charakteru manifestu.

Zobacz: o Wielkiej Synagodze na Tłomackiem mówi prof. Dariusz Stola:

Imponująca świątynia

Składki na budowę świątyni zbierała nawet ludność chrześcijańska. Inicjatorzy przedsięwzięcia byli w końcu znani ze swojego asymilacyjnego podejścia i uczestnictwa we współtworzeniu polskiej kultury narodowej. Koszt budowy przekroczył zakładane szacunki o 50 tysięcy rubli.

Fasada budynku przypominała nieco Pałac na Wodzie w Łazienkach Królewskich. Synagoga miała trzy nawy, a w jej konstrukcji zastosowano nowatorską konstrukcję żeliwną. Przed wejściem dominował klasycystyczny portyk kolumny, charakterystyczny dla polskich dworków szlacheckich. Sama budowla łączyła w sobie styl renesansu i klasycyzmu. Budynek górował nad okolicą i był widoczny nawet z oddali, a zwłaszcza jego kopuła, która wyglądem przypominała koronę.

Świątynia była kunsztownie wykończona i nie obyła się bez nowoczesnych instalacji, takich jak centralne ogrzewanie oraz oświetlenie gazowe. W środku znajdowała się kopia Arki Przymierza, wykonana z drzewa cedrowego sprowadzonego z Libanu. Ufundowała ją wpływowa bankierska rodzina Natansonów.

Ważne miejsce dla polskich Żydów

Wielka Synagoga była najbardziej reprezentacyjną z synagog w Warszawie. Mogła pomieścić 2200 osób, po 1150 na dole oraz 1050 na galerii, przeznaczonej dla kobiet. Nabożeństwa uświetniał śpiew chóru i gra organów.

W ciągu zaledwie 65 lat istnienia Wielkiej Synagogi powstały wokół niej skwery oraz gmach Głównej Biblioteki Judaistycznej. Była ważnym miejscem dla Żydów, którzy utożsamiali się z polskością.

W dwudziestoleciu międzywojennym w synagodze na Tłomackiem były odprawiane nabożeństwa z okazji polskich rocznic narodowych, takich jak 3 maja, rocznica powstania styczniowego czy 11 listopada. Świątynia była kojarzona z reformowanym odłamem judaizmu, a wielu z ortodoksyjnych Żydów omijało ją szerokim łukiem i uważało za niekoszerną.

Wysadzona przez Stroopa

Wybuch II wojny światowej przyniósł zniszczenia, dokonane przez niemieckich żołnierzy. Synagoga została zdewastowana, a w 1942 roku zamieniono ją na skład mebli, które systematycznie rabowano z getta warszawskiego. 13 maja 1943 roku nastąpił ostatni dzień jej istnienia. Została wysadzona osobiście przez Jurgena Stroopa, co miało symbolizować stłumienie powstania w getcie warszawskim i ostateczną eksterminację Żydów w Warszawie.

Obecnie na miejscu Wielkiej Synagogi stoi tak zwany Błękitny Wieżowiec. Znajduje się w nim niewielka żydowska sala modlitwy, która upamiętnia stojącą tam wcześniej świątynię.

Z budynku przetrwały jednak pewne drobne fragmenty. To między innymi pozostałości po dwóch kolumnach, które są przechowywane w Żydowskim Instytucie Historycznym oraz drobne elementy wyposażenia synagogi.

sa

31 sierpnia 1944 roku, w czasie walk Powstania Warszawskiego, całkowitemu zniszczeniu uległ pasaż Simonsa.

Budowa pasażu Simonsa, anonsowanego jeszcze w warszawskiej prasie jako "bazar", rozpoczęła się w 1900 roku. Pomysłodawcą miejsca, które miałoby w sobie skupiać drobnotowarowy handel był pochodzący z Niemiec Albert Simons, który wcześniej prowadził fabrykę galanterii metalowej oraz wytwórnię kamieni szmerglowych i szlifierskich. Postanowił jednak zmienić specjalizację i czerpać zyski z wynajmu powierzchni handlowej.

Handel kwitł pełną parą

Dom handlowy zostały otwarty w 1903 roku. Pasaż składał się z czterech pięciopiętrowych skrzydeł biegnących wzdłuż Długiej i Nalewek. Front budowli wyróżniał się szerokimi otworami okiennymi i licznymi szyldami. Zrezygnowano z większego zdobienia fasady, co w porównaniu z gęstym oszkleniem zbliżało go nieco stylem do modernizmu, dopiero co kiełkującego w architekturze.

Budynek był nowoczesny nie tylko z zewnątrz, ale również i w środku. Był wyposażony w prąd elektryczny, siedem wind i ognioodporne żelbetonowe stropy. Na wyższych piętrach znajdowały się składy towarów, z kolei na niższych odbywał się handel.

Pasaż Simonsa był ważnym miejscem dla żydowskich mieszkańców Warszawy. Znajdował się w nim teatr miniatur, który odtwarzał żydowski folklor. Siedzibę w budynku miał także warszawski klub funkcjonującego na całym świecie syjonistycznego ruchu sportowego Makabi. Z kolei amatorzy kuchni żydowskiej mogli udać się do wykwintnej restauracji Herszfinkla, która serwowała wyborne specjały. Dużą popularnością cieszyła się także sprzedaż kapeluszy, tanich dodatków krawieckich, wyrobów pasmanteryjnych, odzieży i tkanin.

Tragiczne chwile w Powstaniu Warszawskim

Pasaż Simonsa został brutalnie dotknięty przez II wojnę światową. Już we wrześniu 1939 roku spadły na niego niemieckie bomby. Najgorsze nadeszło wraz z wybuchem Powstania Warszawskiego, kiedy został obsadzony przez żołnierzy ze batalionu "Chrobry". Niemcy nie byli w stanie go zdobyć.

– Były to codzienne walki z wrogiem. Niemcy atakowali, wdzierali się na piętra pasażu Simonsa, mieli przewagę ogniową zwykle. Myśmy w nocy starali się ich stamtąd wykurzać, zresztą z różnym skutkiem. Ale w zasadzie mimo tej ciężkiej nawały ogniowej udało nam się pasaż do końca sierpnia utrzymać – wspominał powstaniec Jerzy Peltz.

Po dniach ciężkich walk Niemcy postanowili zlikwidować polski opór za pomocą ciężkiego bombardowania, które przeprowadzono nad ranem 31 sierpnia 1944 roku. Powstańcy w tym czasie odpoczywali po całonocnej straży na pryczach w piwnicach pasażu.

– My byliśmy pogrążeni w głębokim śnie. Bombardowanie obudziło nas, ja pamiętam, że zeskoczyłem z pryczy, było ciemno i usiłowałem sięgnąć po zapałki. W tym czasie nastąpiła nowa eksplozja i straciłem przytomność. Kiedy się ocknąłem nie było już piwnicy i prycz, leżałem po prostu w głębokim leju – opowiadał Jerzy Peltz.

Cudem ocalony powstaniec ujrzał niemal księżycowy krajobraz. – Wszystko było zawalone, olbrzymie kawały żelazobetonowych słupów sterczały ze wszystkich stron i nikłe światełko dochodziło z góry. Miałem przysypane ręce i nogi. Dzięki natychmiastowej pomocy, już po pół godzinie szczęśliwie się wydostałem. Miałem wyjątkowe szczęście, dlatego że z plutonu "Śmiałka" liczącego czterdzieści osób nie ocalał właściwie nikt – powiedział Jerzy Peltz w audycji Polskiego Radia z 1983 roku.

Resztki wypalonych murów pasażu Simonsa stały przez kilka lat po zakończeniu wojny niczym ponury pomnik. Jeszcze w 1947 spod jego gruzów ekshumowano 99 ciał. W 2017 roku prywatny inwestor planował zbudować na jego miejscu apartamentowiec. Przeciwko temu zaprotestował Związek Powstańców Warszawskich, który spodziewał się, że pod ziemią spoczywa reszta powstańców. W trakcie przeprowadzonej tamtego roku ekshumacji nie odnaleziono jednak ludzkich szczątków.

sa

Rotunda na Dynasach została zbudowana w 1896 roku jako ekspozycja dla obrazu "Panorama Tatr", autorstwa kilkunastu polskich malarzy. Inwestycja nie przyniosła spodziewanych zysków, ale budynek przetrwał do II wojny światowej. Gmach był zaprojektowany na planie dwunastoboku i miał aż 40 metrów średnicy.

Największa polska panorama

– Wszystko zaczęło się w roku 1894, kiedy doktor praw Henryk Lgocki z Krakowa, pomyślał, że dobrze byłoby zainwestować w panoramę. Koniec XIX wieku to epoka rozkwitu panoram, wielkich malowideł, którymi szalenie epatowała się ówczesna publiczność – mówił varsavianista Ryszard Mączyński w audycji Polskiego Radia z 1995 roku. – Malarze Stanisław Janowski i Ludwig Boller, a w całym dziele brało udział dwunastu artystów, namalowali "Panoramę Tatr".

Obraz był największą polską panoramą i rozmiarami przewyższał nawet słynną "Panoramę Racławicką" autorstwa Wojciecha Kossaka i Jana Styki. Prace nad nim trwały dwa lata i składały się z dwóch etapów. Podczas pierwszego malarze przygotowywali szkice krajobrazu ze szczytu Miedzianego. Sam obraz powstał w Monachium, gdzie znajdowała się najbliższa pracownia, w której mogło powstać dzieło tak dużych rozmiarów.

Obraz został ukończony w 1896 roku. Początkowo prezentowano go w stolicy Bawarii, ale niedługo później został przeniesiony do Warszawy, swojego docelowego miejsca wystawowego. Na potrzeby panoramy została zbudowana rotunda, w której obraz mógł się pomieścić.

– Początkowo panorama cieszyła się wielką popularnością, ale wkrótce spowszedniała i już w 1899 roku musiano ją zamknąć, bo po prostu nie było chętnych do jej oglądania – opowiadał Ryszard Mączyński.

Zamknięcie wystawy okazało się równocześnie końcem dla obrazu. "Panorama Tatr" została wystawiona pocięta na części, których odwrócone strony służyły jako płótno dla malarzy. Budynek rotundy czekał jednak o wiele lepszy los.

Gmach teatru

Rotunda przejściowo weszła w posiadanie Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów, które planowało ją wykorzystać jako salę sportową. Koszty utrzymania okazały się jednak zbyt duże i budynek ponownie zmienił właściciela. Wtedy po raz pierwszy została siedzibą teatru.

– To co dawało się zaadoptować do potrzeb teatru to jedynie konstrukcja, wnętrze trzeba było urządzić na nowo. Zajęli się tym w 1909 roku Julian Kratochwil i Jan Hutten-Czapski. Oni założyli Teatr Współczesny, z tym że całe to przedsięwzięcie upadło bardzo szybko. Pozostał gmach teatru. Wiadomo, że został on podzielony na dwie kondygnacje, że znajdował się tam bufet, szatnie. Był to budynek ogrzewany i oświetlony elektrycznością, co znacznie podnosiło jego atrakcyjność. Scena była tradycyjna, pudełkowa. Był to jeden z potężniejszych teatrów, liczbę miejsc obliczano na 1200 – Ryszard Mączyński.

Budynek został przejęty przez Abrahama Kamińskiego. – Poszukiwał siedziby dla realizacji swoich pomysłów reżyserskich i stworzonej przez siebie trupy. On w 1913 roku wykupił ten gmach i dokonał wielkiego remontu – wyjaśniał Ryszard Mączyński.

Teatr Kamińskiego był jednym z kilku stałych teatrów żydowskich w Warszawie i prawdziwym centrum kultury żydowskiej w mieście. Na jego deskach w 1916 roku zadebiutowała Ida Kamińska, córka Abrahama i Estery Kamińskich.

Garaż i ruina

W 1937 roku rotunda ponownie zmieniła swoje przeznaczenie. Zakupił ją Chevrolet, a przedsiębiorstwo umiejscowiło w niej garaż.

"Największy, najnowocześniejszy garaż w Polsce. Całkowita obsługa samochodu. Warsztaty: mechaniczny, elektrotechniczny, wulkanizacyjny, lakierniczy. 4 dźwigi na stacji obsługi. Obszerne, ogrzewane hale i boksy. Nowoczesne umywalnie. Pokoje dla szoferów" – można było przeczytać w ulotce reklamowej garażu.

Ulotka reklamowa garażu na Dynasach. Foto: Polona

Rotunda przetrwała okupację, ale odniosła poważne zniszczenia w 1944 roku. Z wojny wyszła w formie ruiny, w całości pozostały jedynie dolne fragmenty murów. W powojennej prasie pojawiały się dyskusje odnośnie tego co zrobić z pozostałościami po budynku. Przewidywano rozebranie ruin lub ich odbudowanie z dalszym przeznaczeniem jako garaż. Czas pokazał, że nie zrobiono nic i ruina coraz bardziej niszczała. Obecnie w tym miejscu ma powstać nowoczesny apartamentowiec.

sa