Historia

Helena Marusarzówna. Jej odwaga dorównywała urodzie

Ostatnia aktualizacja: 17.01.2024 05:45
- Hela znała doskonale góry. Wiele razy przeprowadzała ludzi, przewoziła ważne dokumenty z Węgier do Polski. W marcu 1940 roku została aresztowana przez Gestapo - wspominała jej siostra Zofia.
Helena Marusarzówna
Helena MarusarzównaFoto: Wikimedia Commons/Domena Publiczna

106 lat temu urodziła się Helena Marusarzówna, najlepsza polska zawodniczka narciarska w latach 1936-1939.

- Od najmłodszych lata wykazywała duży temperament - mówiła jej siostra. - Była odważną, zaciętą dziewczyną. Na deskach zaczęła jeździć w dzieciństwie i, mimo że wtedy najpopularniejsze były konkurencje klasyczne, ona najbardziej lubiła zjazdy oraz slalomy.


Posłuchaj
05:26 Wspomnienie o Helenie Marusarzównie.mp3 Wspomnienie o Helenie Marusarzównie. (PR, 14.09.1973)

 

Ze słynnego rodu Marusarzy

Urodziła się w Zakopanem. Była jednym z sześciorga dzieci Jana Marusarza i Heleny, córki Szymona Tatara, jednego z pierwszych przewodników tatrzańskich. Matka słynęła z niezwykłej urody - uwiecznił ją na obrazie sam Józef Mehoffer. Brat, też od wczesnych lat związany ze sportem, to słynny "król nart" - Stanisław Marusarz.

Pierwsze kroki Helena, Stanisław i ich brat Jan, startujący, podobnie jak Helena, w konkurencjach alpejskich, stawiali na Lipkach, nieopodal zakopiańskiego domu. Narty mieli zrobione z desek, które przywiązywali do kierpców. Staszek, wybitny skoczek, sam budował swoje skocznie ze śniegu i gałęzi.

- Pamiętam, że pierwsze większe zawody Heli odbyły się w 1934 roku na Lipkach - wspomina Zofia. - Ukończyła wtedy szkołę podstawową. Radość była ogromna, bo zajęła jedno z pierwszych miejsc. W nagrodę otrzymała książkę.

Sukcesy sportowe

Był to czas, kiedy kobiety dopiero zaczynały zajmować się konkurencjami narciarskimi. - Dlatego Hela miała przyjemność poznać smak wielkich zawodów w Feldbergu, na parę miesięcy przed wojną, gdzie zajęła świetne 2. miejsce - słyszymy w audycji.

Helena Marusarzówna największe sukcesy odnosiła w slalomie i zjazdach. Dziewięciokrotnie zdobyła tytuł mistrzyni Polski. Zachwycała też swa urodą. Pozowała do zdjęć reklamowych, była dublerką w filmie "Halka", brała też udział jako modelka w rewii mody zimowej, zorganizowanej w Warszawie przed zakopiańskimi zawodami FIS w 1939 roku.

Konspiracja

Brat Heleny Stanisław oraz siostra Bronisława prowadzili schronisko na Hali Pysznej. Po wybuchu wojny miejsce to stało się punktem przerzutowym dla kurierów tatrzańskich. Marusarzówna, podobnie jak Jan i Staszek, wyruszyła na przerzutowe szlaki. Pozostałe trzy siostry zostały łączniczkami Armii Krajowej.

Najstarszą Zofię Niemcy schwytali i osadzili w obozie w Ravensbrück, gdzie była 5 lat. Bronka i Marysia uciekły przez zieloną granicę, później trafiły do polskiej armii na Zachodzie. Po wojnie nie wróciły do kraju.

Helenę Gestapo złapało w marcu 1940 roku. - Niemcy osadzili ją w więzieniu Muszynie, potem w Nowym Sączu, a następnie w Tarnowie - wspominała po latach Zofia. - Hela do końca nie zdradziła swoich towarzyszy z konspiracji. Została rozstrzelana w Pogórskiej Woli 12 września 1941 roku. Miała wtedy zaledwie 23 lata.

Memoriał Marusarzówny i Czecha

Prochy Heleny Marusarzówny zostały przewiezione do Zakopanego. Uroczysty pogrzeb odbył się 27 listopada 1958 roku. Jest pochowana na Pęksowym Brzyzku, na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem.

Została pośmiertnie odznaczona Orderem Virtuti Militari oraz Krzyżem Walecznych.

Od 1946 roku w stolicy polskich Tatr jest rozgrywany memoriał, któremu patronują: Helena Marusarzówna oraz inny bohater z czasów wojny, najwszechstronniejszy polski narciarz okresu międzywojennego, trzykrotny olimpijczyk, taternik i ratownik górski, Bronisław Czech.

Wspominają ich najbliżsi - posłuchaj.

Czytaj także

99. rocznica urodzin Stanisława Marusarza

Ostatnia aktualizacja: 18.06.2012 01:00
Sportowy kalendarz biograficzny Czwórki - 18 czerwca 2012.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Halina Konopacka - pierwsza polska złota medalistka olimpijska

Ostatnia aktualizacja: 28.01.2024 05:45
- Zaczęło się po prostu z zamiłowania do ruchu, z zamiłowania do przyrody. Ciekawość kazała rzucić, biegać, próbować. Jak wzięłam dysk, to okazało się, że po paru razach padł rekord Polski. No to już wtedy kazali mi trochę trenować. I tak się zaczęło – o swoich początkach w rzucie dyskiem opowiadała Halina Konopacka.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Janusz Kusociński – symbol sukcesów sportowych Polski

Ostatnia aktualizacja: 31.07.2023 05:38
– Dwudziestoczterokrotny rekordzista Polski, dwukrotny rekordzista świata, a to tylko część imponującej statystyki "Kusego", który do tej pory jest symbolem sukcesów sportowych Polski międzywojennej, symbolem obywatela, sportowca, a w potrzebie, również dzielnego żołnierza i konspiratora – mówił historyk dr Janusz Osica.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Józef Baran-Bilewski. Opiekun złotych medalistów, ofiara Katynia

Ostatnia aktualizacja: 04.03.2024 05:45
Choć był zawodowym żołnierzem, jego największą pasją był sport. Stał za olimpijskimi sukcesami Janusza Kusocińskiego i Stanisławy Walasiewicz. W okresie II RP działał na rzecz rozwoju kultury sportowej. Został zamordowany w Katyniu w 1940 roku.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Bronisław Czech. Tragiczny koniec polskiego króla nart

Ostatnia aktualizacja: 04.06.2023 05:45
Najwszechstronniejszy narciarz przedwojennej Polski zginął w 1944 roku w niemieckim nazistowskim obozie Auschwitz. Prawdopodobnie uratowałby się, gdyby przyjął propozycję trenowania niemieckich juniorów. Odmówił.
rozwiń zwiń