Planowany od dawna zamiar samotnego rejsu wokół globu Leonid Teliga, żeglarz amator, postanowił zrealizować wyłącznie własnymi siłami. Sam i głównie za własne pieniądze zbudował jacht "Opty", na którym wyprawił się w świat. Łódź miała bogaty komplet żagli, które wystarczały na wszystkie rodzaje wiatrów. Wyposażona była w tratwę pneumatyczną, plastikowy niezatapialny bączek do komunikacji z lądem, aparaturę sygnalizacyjną i radio.

Zaczęło się w Casablance

Leonid Teliga wystartował w swoją samotną podróż 25 stycznia 1967 roku z Casablanki. - Przed startem najbardziej obawiałem się samotności – mówił żeglarz po powrocie z rejsu. – Bardzo często musiałem być samotny w czasie wojny, chociaż byli ludzie dookoła, czy będąc dowódcą i podejmując różne decyzje. Tym razem musiałem być zarówno dowódcą, jak i wykonawcą. Musiałem wydawać rozkazy sam sobie. Wiedziałem, że jestem dość niezdyscyplinowany i nie wiedziałem, jak z tym moim zdyscyplinowaniem będzie.

Rozmowa z Leonidem Teligą nagrana została w maju 1969 roku. Zaprezentowano ją w audycji "Popołudnie z młodością".

Kapitan opowiadał o obawach, jakie miał przed wyprawą. Mówił o kłopotach z  wyrostkiem robaczkowym, o tym, że nawet konsultował z lekarzami, czy go nie wyciąć przed rejsem. Wielokrotnie podczas rejsu towarzyszyły mu strach i obawa, czy sobie poradzi.

Samotnie przez morza i oceany

Urodzony 28 maja 1917 roku w Wiaźmie w Rosji, Leonid Teliga, był w czasie II wojny światowej oficerem piechoty Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Od młodzieńczych lat pasjonowało go żeglarstwo i rybołówstwo. Był dziennikarzem, tłumaczem, pisarzem.

Leonid Teliga wspominał w rozmowie chwile napięcia w kilka dni po starcie z Casablanki. Zbliżał się do Wysp Kanaryjskich.

- Zobaczyłem chmurki na niebie i wpadłem w pierwszy sztorm, do tego złapał mnie w tym momencie atak lumbago – opowiadał. - Przeszedłem ten sztorm, po pewnym czasie minął atak lumbago, a przede mną ukazał się jeden z najcudowniejszych zakątków świata, ujrzałem  miejsce, w którym góry Atlas dochodzą prawie do Atlantyku. Czułem się tak, jakbym wszedł do jakiejś wspaniałej galerii sztuki.

Skok przez Atlantyk

- Samo to stwierdzenie miało w sobie jakąś romantyczną siłę – powiedział Leonid Teliga. – Kiedyś w młodości marzyłem tylko o tym. Może w skrytości marzyło się i o rejsie dookoła świata, ale to były marzenia niewypowiedziane. Człowiek krępował się o tak wielkich rzeczach, o tak wielkich celach mówić.

Atlantyk okazał się dla Teligi najłatwiejszą częścią podróży. Znacznie trudniejsze odcinki nastąpiły później.

W drodze po sukces

Ostatni etap rejsu odbył za jednym zamachem. Trasa, o długości ponad 13 200 mil, wiodła przez pół świata – z Fidżi (na Oceanie Spokojnym) do Dakaru (w Afryce Zachodniej). Teliga nie zawijał po drodze do portów. Z wysp Fidżi wyruszył 29 lipca 1968. Przez wiele dni nie było z nim żadnego kontaktu. 5 kwietnia 1969 na Wyspach Kanaryjskich Teliga przeciął kurs, którym w lutym 1967 roku zdążał z Las Palmas na Barbados. Okrążenie kuli ziemskiej zabrało mu 2 lata i 2 miesiące.

Do Casablanki przypłynął 30 kwietnia. Po powrocie do Polski od razu trafił do szpitala z objawami choroby nowotworowej. Zmarł 21 maja 1970 roku.

Posłuchaj archiwalnych nagrań z udziałem Leonida Teligi - pierwszego Polaka, który samotnie opłynął Ziemię.

83 lata temu w sowieckim więzieniu w Chersoniu na Ukrainie zmarł Mariusz Zaruski, generał Wojska Polskiego, twórca Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, pionier polskiego żeglarstwa. W latach 1914-1917 żołnierz 1. Pułku Ułanów Legionów, następnie adiutant Józefa Piłsudskiego i prezydenta Stanisława Wojciechowskiego. Po wybuchu II wojny światowej aresztowany we Lwowie przez NKWD.

Na morskich szlakach

31 stycznia 1867 roku urodził się gen. Mariusz Zaruski. Wychowywał się w majątku Dumanów, w zaborze rosyjskim, w rodzinie o tradycjach patriotycznych. Edukację rozpoczął w prywatnej szkole powszechnej w Mohylewie, gimnazjum rosyjskie ukończył w Kamieńcu Podolskim. W 1885 roku zdał maturę i wyjechał na studia matematyczno-fizyczne do Odessy.

W tym mieście położonym nad Morzem Czarnym Zaruski zdecydował o wstąpieniu do Szkoły Sztuk Pięknych. W czasie wakacji zaciągnął się jako załogant na statek płynący do Bombaju, a po powrocie z rejsu zapisał się do odeskiej szkoły morskiej.

W Odessie działał w organizacji konspiracyjnej, która jako towarzystwo gimnastyczne prowadziła działania przeciwko Rosji. Zapewne na polecenie władz konspiracyjnych młody Zaruski zaciągnął się do carskiej armii. Służbę ukończył w stopniu chorążego rezerwy.

Carska policja wpadła na trop organizacji i jej członkowie trafili do aresztu. Zaruski został skazany na 5 lat zesłania. Trafił do Archangielska, w którym działało polskie środowisko. Jako zesłaniec wystarał się u gubernatora miasta o zezwolenie na udział w rejsach. Zgodę otrzymał na słowo honoru. Wypłynął do Norwegii na statku, który potem, podczas rejsu, uratował przed zatonięciem.

Armator statku wysłał go na naukę do szkoły morskiej, gdzie Mariusz Zaruski uzyskał tytuł szturmana żeglugi kabotażowej. Po ukończeniu nauki został kapitanem statku "Nadieżda" i pływał po morzach arktycznych.

Powrót z zesłania

Po powrocie z zesłania, w Odessie, wziął ślub z Izabelą Kietlińską. Młode małżeństwo podjęło decyzję o powrocie do kraju. Zamieszkali w Krakowie, gdzie Zaruski zaangażował się w działalność społeczną. Wznowił też studia w Akademii Sztuk Pięknych. Był uczniem Juliana Fałata i Leona Wyczółkowskiego. Przez jakiś czas pracował jako malarz portrecista, pisał też poezję.

Zniechęcony do sztuki rozpoczął pracę nad pisaniem podręcznika "Współczesna żegluga morska". Ozdobiona ilustracjami Zaruskiego książka, wywarła wpływ na rozwój polskiego żeglarstwa. Dzięki niej nawiązał współpracę z autorami "Wielkiej powszechnej encyklopedii ilustrowanej" i przygotował dla niej hasła o tematyce morskiej.

Na tatrzańskich szlakach

W 1904 roku, ze względu na kłopoty zdrowotne Izabeli, Zaruscy postanowili przenieść się do Zakopanego. Już wcześniej bywali w Tatrach i przynależeli do Towarzystwa Tatrzańskiego. Zamieszkali w willi "Krywań" przy ul. Ogrodowej (dziś. ul. Zaruskiego). Żona Zaruskiego prowadziła pensjonat, w którym gościli m.in. Józef i Bolesław Piłsudscy oraz Ignacy Daszyński.

W Zakopanem Zaruski działał w towarzystwie "Sokół" i prowadził zajęcia na Uniwersytecie Latającym. Uczestniczył w letnich i zimowych wyprawach górskich. Był autorem kilkunastu pionierskich letnich dróg na jedne z najtrudniejszych tatrzańskich szczytów.

Największe osiągnięcia Zaruski odniósł w dziedzinie taternictwa zimowego - jako pierwszy zdobył ponad 20 szczytów, w 1904 roku pierwszy wszedł na Giewont, Kopę Magury, Liliowe, Pośrednią i Skrajną Turnię. Szczególnie interesował się Giewontem, dokładnie opisał dwanaście wiodących na niego dróg i ich różnych wariantów.

Narty i TOPR

Dbał również o popularyzację narciarstwa. Widział w nim przyszłość Zakopanego. Pełnił funkcję sekretarza w powstałym 28 lutego 1907 roku Zakopiańskim Oddziale Narciarzy Towarzystwa Tatrzańskiego. Był instruktorem na pierwszym kursie narciarskim. Napisał "Podręcznik narciarstwa według alpejskiej szkoły jazdy". W 1913 roku opublikował pierwszy polski przewodnik zimowy po Tatrach: "Przewodnik po terenach narciarskich Zakopanego i Tatr Polskich", do którego dołączył mapę, na której zaznaczone były trasy narciarskie i stałe trasy przebiegu lawin.

Zaruski jako jeden z pierwszych badał i opisał zjawisko lawin śnieżnych w Tatrach. Był gorącym orędownikiem powołania Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. W działaniach wspierał go Mieczysław Karłowicz, który zginął pod lawiną 9 lutego 1909 roku. Przez cały 1908 rok Zaruski publikował artykuły i apele o poparcie idei Pogotowia. Śmierć Karłowicza stała się bezpośrednim powodem utworzenia Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratowniczego. Powstało ono 29 października 1909 roku. Zaruskiego mianowano Naczelnikiem Straży Ratunkowej. To on opracował rotę ślubowania ratownika TOPR i założył Księgę ślubowań, gdzie jako pierwszy złożył podpis. Opracował regulamin służbowy i system porozumiewania się w górach (tatrzański telegraf wzrokowy).

Śmierć Klimka Bachledy

Na początku działalności Pogotowia miało miejsce wydarzenie, które położyło się cieniem na jego historii. W wyprawie ratunkowej w sierpniu 1910 roku zginął bliski współpracownik i zastępca Zaruskiego – Klimek Bachleda. Oskarżony o niedopełnienie obowiązków, Zaruski poprosił o powołanie komisji, która oczyściła go z zarzutów.

Wśród zainteresowań Zaruskiego znalazła się także speleologia. Był odkrywcą kilku jaskiń tatrzańskich i jako pierwszy używał sprzętu wspinaczkowego w ich eksploracji. Udzielał się w lokalnej prasie, był redaktorem czasopisma "Zakopane", w którym pisał teksty o tematyce sportowej i propagującej zdrowy styl życia.

Zaruski nadzorował prace przy budowie schronisk na Hali Gąsienicowej i nad Morskim Okiem. Wspierał ochronę przyrody tatrzańskiej, organizował straż pożarną. Również z jego inicjatywy powstały na dworcu przebieralnie dla turystów. Należał do większości organizacji działających w Zakopanem: Sekcji Przyjaciół Zakopanego, Sekcji Ludoznawczej, Sekcji Przyrodniczej TT w Towarzystwie Przyjaciół Muzeum Tatrzańskiego.

Na szlaku Niepodległości

Mariusz Zaruski był członkiem polskich tajnych organizacji, w tym Związku Walki Czynnej. 5 sierpnia 1914 roku wyruszył na czele zakopiańskiej kompanii piechoty w kierunku Kielc. Oddział miał się tam spotkać z pozostałymi jednostkami strzeleckimi Piłsudskiego. Następnym etapem wojskowej drogi Zaruskiego był 1. Pułk Ułanów Władysława Beliny-Prażmowskiego. Objął dowództwo szwadronu, z którym uczestniczył niemal we wszystkich walkach oddziału. 21 lipca 1917 roku na krótko przejął dowództwo pułku. Aresztowany w trakcie kryzysu przysięgowego odsiedział dwa miesiące w przemyskim więzieniu i wrócił do Zakopanego. Józef Piłsudski mianował go komendantem POW w obwodzie nowotarskim.

Po powrocie do Zakopanego Zaruski był uczestnikiem wiecu założycielskiego Zakopiańskiej Organizacji Narodowej, która 1 listopada 1918 roku proklamowała powstanie Rzeczpospolitej Zakopiańskiej. Na Podhalu to samozwańcze państewko istniało przez dwa tygodnie, po czym Polska Komisja Likwidacyjna podporządkowała je odrodzonej Rzeczpospolitej. Zaruski wraz ze swą góralską kompanią wyzwolił polskie wsie na Spiszu i Orawie, za co gen. Edward Rydz-Śmigły awansował go do stopnia majora.

Adiutant prezydenta

Od 19 lutego 1919 roku Zaruski był dowódcą 11. Pułku Ułanów, z którym brał udział w walkach o Wilno. W 1923 roku został Adiutantem Prezydenta RP. Do jego obowiązków należało: informowanie o nastrojach panujących w wojsku, o pracach podejmowanych przez Ministerstwo Spraw Wojskowych, referowanie wniosków o ułaskawienie w sprawach karnych sądów wojskowych oraz dowodzenie szwadronem i kompanią przyboczną.

W tym czasie Zaruscy zamieszkali w Warszawie. Tuż przed zamachem majowym Zaruski, już w stopniu generała brygady, przeszedł w stan spoczynku. Przez cały czas służby wojskowej był wielokrotnie odznaczany m.in. orderem Virtuti Militari V klasy, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości.

Służba Ojczyźnie

Nigdy nie porzucił swojej drugiej wielkiej pasji - żeglarstwa. W 1924 roku współtworzył Yacht Klub Polski, był jego pierwszym komandorem. Od 1927 roku pełnił funkcję sekretarza generalnego Komitetu Floty Narodowej, który miał zająć się organizacją i koordynacją działań zmierzających do zbudowania polskiej floty. Zaruski rozpoczął serię spotkań z dygnitarzami państwowymi, organizował wykłady i pokazy slajdów. Docierał do najdalszych miejscowości. Zachęcał Polaków do wpłacania 1 złotówki na rzecz Komitetu. Już 13 lipca 1930 roku w Gdyni poświęcono "Dar Pomorza" - fregatę zakupioną ze składek pomorskich oddziałów KFN.

Od 1930 roku Zaruski kierował też polską Ligą Morską i Kolonialną - powstałą z przekształcenia Ligi Morskiej i Rzecznej. W ramach tej organizacji społecznej (działała do 1939 roku) prowadzono m.in. zbiórki pieniędzy na Fundusz Obrony Morskiej, z którego zbudowano okręt podwodny ORP Orzeł.

W związku z nasilającym się kryzysem gospodarczym idea budowy silnej floty straciła poparcie i 10 marca 1932 roku uchwałą Sejmu rozwiązano Komitet Floty Narodowej. Zawiedziony Zaruski powrócił do domu i zajął się pisaniem poradników żeglarskich, opowiadań marynistycznych i felietonów do gazet krajowych.

"Szkoła Zaruskiego"

Ważną częścią działalności Zaruskiego było szkolenie młodych kadr. Od 1929 roku kierował on wyszkoleniem żeglarskim w Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego. Wówczas został kierownikiem i głównym instruktorem ośrodka szkoleniowego w Jastarni. Pełnił tę funkcję przez trzy letnie sezony. Przez "Szkołę Zaruskiego" przeszła ogromna liczba młodych chłopców i dziewcząt – żeglarzy, studentów, harcerzy. Dwa lata później został prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego.

Zaruski był również zaangażowany w rozwój harcerstwa wodnego w Polsce po I wojnie światowej. Po odzyskaniu niepodległości w Wejherowie utworzono ośrodek szkolenia harcerzy wodnych. W roku 1930 roku istniało już 26 drużyn wodniackich, skupiających 830 harcerzy. Rok później utworzono w Komendzie Głównej ZHP Kierownictwo Harcerskich Drużyn Żeglarskich, którym kierował harcmistrz Witold Bublewski. Harcerki i harcerze byli uczestnikami kursów organizowanych przez Zaruskiego.

"Zawisza Czarny"

W 1934 roku harcerze zakupili statek, który nazwano "Zawisza Czarny". Brakowało im tylko kapitana. Poszukiwali człowieka doświadczonego i umiejącego pracować z młodzieżą. Taką osobą był Mariusz Zaruski, który stanowisko kapitana jachtu Głównej Kwatery Harcerzy ZHP objął 3 maja 1935. Pierwszy rejs "Zawiszy" pod dowództwem generała rozpoczął się 29 czerwca 1935 roku, a zakończył 13 sierpnia. Do sierpnia 1939 roku "Zawisza Czarny" wypłynął w 26 rejsów.

Wybuch II wojny światowej nie pozwolił na kolejny rejs "Zawiszy Czarnego". Ze względu na podeszły wiek Zaruski nie został przyjęty do wojska. Udał się na Wołyń, a potem do Lwowa, gdzie ukrywał się po zajęciu miasta przez Rosjan. Prawdopodobnie 10 grudnia 1939 roku ukrywającego się generała aresztowało NKWD. Przez kilka miesięcy był przetrzymywany w więzieniu Brygidki we Lwowie. Stamtąd trafił do sowieckiego więzienia w Chersoniu, koło Odessy, gdzie pół wieku wcześniej zaczynał przygodę z morzem. Wyniszczony warunkami panującymi w więzieniach zmarł na cholerę 8 kwietnia 1941 roku.

W roku 1997 roku z inicjatywy ZHP prochy generała przeniesiono do Zakopanego i złożono na cmentarzu na Pęksowym Brzyzku.

gs/mk

- Bałtyk, kanał La Manche, Morze Północne były mi wybitnie nieprzychylne. Wiały przeciwne i słabe wiatry. Halsowałem na tych akwenach bez wytchnienia – opowiadał kpt. Henryk Jaskuła po powrocie z samotnego rejsu dookoła świata.

Kiedy miał trzy lata jego rodzice postanowili wyemigrować do Argentyny. On jeden po zakończeniu II wojny światowej zdecydował się na powrót do Polski. Przyjechał do kraju w 1946 r. Ukończył studia w Akademii Górniczej w Krakowie. Ożenił się i osiadł z rodziną w Przemyślu.

Na wodach świata

Henryk Jaskuła był pierwszym Polakiem i trzecim żeglarzem w historii, który samotnie, bez zawijania do portu okrążył Ziemię. Dokonał tego na jachcie "Darze Przemyśla".

Henryk Jaskuła wyruszył z gdyńskiego portu w samotną podróż dookoła świata. Płynął z zachodu na wschód, wokół trzech przylądków: Dobrej Nadziei, Igielnego i Horn.

Na pokładzie miał radio, ale pozwalało ono wyłącznie na odbiór, oraz UKF do łączności na krótkim dystansie. Nie posiadał żadnego sprzętu radiowego,. którym mógłby skutecznie wezwać pomoc. Nie miał także tratwy ratunkowej. Kpt. Jaskuła zabrał ze sobą spore zapasy żywności. Grochówkę dostarczyło mu wojsko, miał też dwukilogramowe bochenki chleba, konserwy mięsne, 500 litrów wody.

O tym, co przeżył podczas 344 dni samotnej wyprawy opowiadał po powrocie na antenie Polskiego Radia.

- Atlantyk Południowy przyjął mnie, tak jak to potrafi zrobić w porze zimowej – mówił żeglarz. - Uderzenie sztormu trwało 5 dni, zepchnęło mnie z trasy. Za to zdumiewająco łagodny był Pacyfik. Przylądek Horn był dla mnie wyjątkowo uprzejmy. To się rzadko zdarza. 

Do Gdyni wrócił 20 maja 1980 roku. W porcie czekały na niego tysiące ludzi. Schodząc z pokładu swego jachtu przywitał zebranych słowami: "Polsko kochana, Twój syn powrócił".

- Po wyjściu na Atlantyk myślałem, że to co najtrudniejsze mam za sobą, ale się myliłem – opowiadał po powrocie.

Kapitan Jaskuła zmarł 14 maja 2020 roku.

12 października 1492 Krzysztof Kolumb dopłynął do archipelagu Bahamów. Jest to oficjalna data odkrycia Ameryki.

Nie od dziś historycy sprzeczają się o to, kto pierwszy odkrył Amerykę i czy sława Krzysztofa Kolumba jest uzasadniona. Przytacza się badania, z których wynika, że Nowy Świat został odkryty około roku 1000 przez wikingów. 10 lat później normandzki żeglarz Thorfinn Karlsefni, chciał już skolonizować Amerykę, ale wyprawa się nie powiodła. Po nim byli następni: João Vaz Corte-Real, Diderick Pinning, Hans Pothorst i Johannes Scolvus. Dlaczego więc odkrycie Ameryki przypisuje się Krzysztofowi Kolumbowi i wciąż uczy o tym w szkołach?

Historią rządzą przypadki

– Przed Kolumbem na pewno inni żeglarze docierali do brzegu kontynentu amerykańskiego i to nie pociągało za sobą wielkich skutków, bo wtedy nie było zapotrzebowania na nowy ląd – wyjaśniał prof. Tazbir spór o właściwe odkrycie Ameryki.

Na zdjęciu: Mapa podróży Krzysztofa Kolumba, aut. Phirosiberia,

Wikipedia/CreativeCommons (2009)

Posłuchaj dyskusji na temat tego, co stałoby się, gdyby Kolumb nie odkrył Ameryki.

Co takiego miał Krzysztof Kolumb, czego nie mieli żeglarze przed nim?

– Przekonał ich - Izabelę Kastylijską i Ferdynanda Aragońskiego - w ten oto sposób, że obiecywał różne bogactwa, których Hiszpania wtedy ogromnie potrzebowała – tłumaczył profesor Tadeusz Rosłanowski okoliczności wielkiego odkrycia Kolumba.

Co ciekawe, kiedy Kolumb umierał w 1506 roku nadal myślał, że w 1492 roku dopłynął do Indii. Przypadkowe odkrycie powiększyło świat i zmieniło losy globu.

Powstanie USA 100 lat później?

12 października trzy statki, z "Santa Marią" na czele, dotarły do San Salvadoru, który uznano za wyspę japońską. Kolumb opłynął jeszcze Kubę i Haiti, po czym wrócił w glorii chwały do Barcelony. Dopiero 20 lat po Kolumbie Amerigo Vespuci podróżujący do Ameryki Południowej oficjalnie stwierdził, że lądy zdobyte przez jego poprzednika to nie tereny Azji, a nowego kontynentu. Nazwano go od jego imienia Ameryką. Co stałoby się gdyby Europejczycy nie zetknęli się z krainą Indian?

– Sądzę, że Europa skupiłaby się bardziej na walce z ekspansją turecką – twierdził prof. Janusz Tazbir. – To znaczy na zagarnianiu przez Turcję kolejnych ziem w Europie, przeciwstawiono by się temu. Nie jest rzeczą przypadku, że wszystkie plany krucjat biorą w łeb w momencie odkrycia Ameryki.

Równie dobrze odkryć tych mogli dokonać Chińczycy. Inne nacje mimo podobnych osiągnięć technologicznych i fizycznych możliwości nie wyzwoliły w sobie jednak tak imperialistycznych zapędów jak Europejczycy. Jakie inne skutki odkrycia nowego kontynentu dostrzegał gość Andrzeja Sowy i Janusza Osicy?

– Opóźniłyby się te procesy, które były konsekwencją odkrycia Ameryki – mówił w 1996 roku prof. Tazbir. – Urośnięcie Hiszpanii do rzędu potęg morskich, ale potem i zadławienie się Hiszpanii tymi bogactwami, jakie zyskała w Indiach Zachodnich.

Na zdjęciu: Siuksowie - rdzenni mieszkańcy Ameryki, Biblioteka Kongresu Stanów Zj., aut. Mathew Brady or Levin Handy, Wikipedia/dp (1875)

Otwarcie nowej epoki

Dzięki odkryciu Kolumba Stary Kontynent otrzymał wówczas bardzo potrzebny zastrzyk pieniędzy i dopływ nowych dóbr. Kolonizatorskie działania Europejczyków zniszczyły jednak pierwotną kulturę Indian i zagrabiły sobie tereny do nich należące. Gdyby jednak Ameryka została na dobre odkryta 100 lat później świat mógłby dziś wyglądać zupełnie inaczej.

– Rola Stanów Zjednoczonych byłaby w tej chwili taka, jak jaka była u schyłku XIX wieku – zaznaczał prof. Janusz Tazbir w audycji z cyklu "Historia na opak".

Jedno jest pewne – 520 lat temu dokonała się rzecz przełomowa. Od odkrycia Kolumba świat uległ przebiegunowaniu. Dziś to Amerykanie rządzą światem.

mb

22 marca 1940 roku został zamordowany przez Niemców Tadeusz Ziółkowski, kapitan żeglugi wielkiej, komendant pierwszego statku szkoleniowego "Lwów".

Przyszły wychowawca pokoleń polskich nawigatorów młodość spędził w Bydgoszczy, lecz zawsze ciągnęło go w stronę morza i często odwiedzał Gdańsk. W 1902 roku zaciągnął się w Hamburgu na statek "Grossherzogin Elizabeth". Tak zaczęła się jego młodzieńcza, morska epopeja: odbył kilka wielomiesięcznych rejsów na żaglowcach i parowcach, stopniowo awansował też na kolejne stopnie w żeglarskiej hierarchii. W 1910 roku, po przebytym kursie i zdanych egzaminach, został kapitanem żeglugi wielkiej, co jest najwyższą rangą w marynarce handlowej.

W charakterze pierwszego oficera na statkach cywilnych Ziółkowski pływał aż do I wojny światowej. W 1914 roku został powołany do służby w niemieckiej marynarce, gdzie służył na krążowniku pomocniczym, czyli przebudowanym i uzbrojonym statku cywilnym, "Kronprinz Wilhelm". Wojna skończyła się dla niego już w 1915 roku, kiedy to został - wraz z załogą swojego statku - internowany w USA.

Na wieść o odzyskaniu przez Polskę niepodległości, powrócił do kraju. Natychmiast zgłosił się do powstającej marynarki wojennej. Kontradmirał Kazimierz Porębski powołał go do komisji, która miała na celu zakup statku szkoleniowego.

Gdy latem 1921 roku wysłużony holenderski żaglowiec "Nest" został dostosowany do celów szkoleniowych i przemianowany na "Lwów", Tadeusz Ziółkowski został jego pierwszym kapitanem. Zaczęto go nazywać "Pierwszym żeglarzem Rzeczpospolitej".

W 1924 roku został powołany do polsko-niemieckiej Rady Portu i Dróg Wodnych Gdańska, która zarządzała portem gdańskim. Awansował wówczas do rangi komandora. Rankiem 1 września 1939 został aresztowany przez Niemców. Osadzono go w obozie Stutthof, gdzie zginął z rąk okupantów.

bm