Historia

Adam Tadeusz Wieniawski - kompozytor i organizator konkursów muzycznych

Ostatnia aktualizacja: 21.04.2022 05:40
72 lata temu, 21 kwietnia 1950 roku, zmarł w Bydgoszczy znany kompozytor, dyrygent i pedagog, członek słynnej rodziny - Adam Tadeusz Wieniawski. W swoim artystycznym życiu zanotował wiele ciekawych i znaczących wydarzeń, którym przewodniczył, kierował i inicjował. To dzięki niemu zapoczątkowany został Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego w 1935 roku i od tej pory odbywający się cyklicznie co pięć lat, podobnie do formuły Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina... w którego drugiej (1932) i trzeciej edycji (1937) był przewodniczącym jury.
Adam Wieniawski
Adam Wieniawski Foto: NAC

Adam Wieniawski urodził się pod koniec listopada 1879 roku w Warszawie, w rodzinie Aleksandra i Julii. Ojciec Adama, brat bliźniak Józefa, przez pewien czas próbował swoich sił jako śpiewak operowy, poświęcając się jednak karierze urzędniczej.  Słynny kompozytor i jeden z najwybitniejszych polskich wirtuozów skrzypiec Henryk Wieniawski był stryjem Adama. W rodzinnym domu Wieniawskich zawsze traktowano muzykę z odpowiednim szacunkiem i atencją, stąd zamiłowanie młodego Adama do studiowania tej dziedziny stuki nie dziwi. Adam miał czterech stryjów i oprócz Henryka znani byli też prozaik i komediopisarz Julian oraz pianista i kompozytor Józef.

Magdalena Nowicka na stronach portalu Meakultura, opisując "Nieznaną rodzinę sławnego skrzypka", pisze: "Ojciec słynnego skrzypka, Tadeusz Wieniawski (1798–1884) – ceniony w Lublinie lekarz, miał z Reginą pięciu synów: Juliana, Henryka, Józefa i Aleksandra oraz Kajetana. Poza Henrykiem tylko Józef stał się zawodowym muzykiem – był pianistą, kompozytorem, pedagogiem i dyrygentem, natomiast Aleksander (brat bliźniak Józefa) przez jakiś czas występował jako śpiewak operowy, zrezygnował jednak z tego zajęcia na rzecz kariery urzędniczej. Najstarszy z synów Wieniawskich, Julian nie obrał muzycznej drogi jak pozostali dwaj bracia, wykazywał natomiast zdolności literackie. Był prozaikiem, komediopisarzem i działaczem politycznym, tworzącym pod pseudonimem Jordan".

Rodzina muzyką silna

Ciekawie też Julian opisuje życie w domu rodzinnym i zamiłowanie do muzykowania. W jego pamiętnikach czytamy: "Ojciec nasz zajęty szeroką prowincjonalną praktyką w Lubelskim, rzadkim był gościem w domu. Była to natura despotyczna, z którą żartów nie było. (…) Cały ciężar wychowania spadał na nieocenioną naszą Matkę Reginę (…), której poświęcenie się i zaparcie wszelkich przyjemności światowych nie miało granic. Zamiłowana w muzyce i sama niezwykle muzykalna, umiała rozbudzić w nas poczucie piękna. Temu też przypisać należy fanatyczny popęd moich braci Henryka i Józefa do zawodu artystycznego. Początków muzyki udzielała nam sama, z anielską niemal cierpliwością".

Prawdą jest też, że to właśnie nestorka rodu jest odpowiedzialna za liczne wspólne koncertowanie, także w domu paryskiej emigracji. To dzięki niej odbywały się cykliczne cotygodniowe rodzinne muzykowania, przeradzające się często w kameralne koncerty. Nie dziwi więc ta niesamowita mnogość muzycznych umiejętności i artystycznego ducha rodziny Wieniawskich. Dla porządku należy dodać, że Adam tez miał bardzo staranne wykształcenie muzyczne, zarówno w Warszawie jak i w Berlinie oraz Paryżu. Dość powiedzieć, że jego nauczycielami byli znani w swoim czasie Henryk Marcel Szczawiński, Zygmunt Noskowski, Waldemar Bargiel oraz we Francji Vincent d’Indy, Gabriel Fauré i André Gedalge.

Człowiek-instytucja

Adam Wieniawski, po powrocie do Polski w 1918 roku zatrudnił się jako wykładowca w Konserwatorium Warszawskim, którego już 10 lat później został dyrektorem. Umiejętności kierowania instytucjami i wydarzeniami muzycznymi dość szybko dały o sobie znać, a w późniejszej działalności przyczyniły się do pełnienia wielu znaczących funkcji.

Wiemy już o kierowaniu jury podczas II i III Konkursu Chopinowskiego w Warszawie. Adam był też prezesem Warszawskiego Towarzystwa Muzycznego im. Stanisława Moniuszki, mianowany w 1928 roku. W roku 1932 został prezesem Związku Kompozytorów Polskich. Cały czas, kierując wieloma instytucjami, prowadząc wiele wydarzeń najwyższej rangi muzycznej, był także czynnym kompozytorem pozostawiając po sobie opery, balety, utwory symfoniczne, kameralne i fortepianowe oraz opracowania pieśni.

Ten piękny muzycznie i organizacyjnie życiorys zakończył się w 1950 roku. Adam Tadeusz Wieniawski pochowany został na warszawskim cmentarzu Powązkowskim.

PP