Początek polskiego ruchu olimpijskiego

W 1919 roku niepodległa Polska dostała od Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego zaproszenie do udziału w zbliżających się igrzyskach olimpijskich w Antwerpii, które odbyły się w 1920 roku. Belgowie zostali gospodarzami igrzysk w uznaniu postawy i poświęcenia ich kraju, który został zaatakowany przez Niemców w 1914 roku.

100 lat Polskiego Komitetu Olimpijskiego - serwis specjalny

W odpowiedzi na zaproszenie do udziału w igrzyskach olimpijskich, 12 października 1919 roku w Hotelu Francuskim w Krakowie zebrali się członkowie władz II Rzeczpospolitej oraz działacze tworzącego się polskiego sportu. Tego dnia powstał Komitet Udziału Polski w Igrzyskach Olimpijskich. Dzień wcześniej w Krakowie uczestnicy zjazdu powołali Polski Komitet Lekkiej Atletyki.

1 grudnia 1919 roku w Warszawie odbył się kolejny zjazd, którego uczestnicy wybrali władze związku oraz zmienili jego nazwę na Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich. Na pierwszego prezesa został wybrany książę Stefan Lubomirski, a protektorem stowarzyszenia został sam Naczelnik Państwa Józef Piłsudski, który prywatnie był miłośnikiem aktywności fizycznej.

Reprezentacja Polski na otwarciu Igrzysk Olimpijskich w Paryżu 1924 roku na stadionie Colombes. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Pierwsze występy polskich sportowców na igrzyskach olimpijskich

Polscy sportowcy wystąpili na igrzyskach olimpijskich w Londynie w 1908 roku. George Gaidzik, który reprezentował Stany Zjednoczone, zdobył brązowy medal w skokach z trampoliny, zaś tenisistka Felicja Pietrzykowska, startująca w reprezentacji Austro-Węgier, nie odniosła większego sukcesu. Na następnych igrzyskach w Sztokholmie w 1912 polscy sportowcy reprezentowali barwy Rosji, Stanów Zjednoczonych oraz Austro-Węgier.

Po odzyskaniu niepodległości Polski Komitet Igrzysk Olimpijskich zdołał zorganizować kilkumiesięczny obóz przygotowawczy dla lekkoatletów, ale z powodu wybuchu wojny z bolszewikami polscy sportowcy nie wystąpili na igrzyskach olimpijskich w Antwerpii w 1920 roku. Pierwszymi, w których wystąpiła reprezentacja Polski były zorganizowane w 1924 igrzyska w Paryżu.

Nasza reprezentacja na tych igrzyskach zdobyła dwa medale - drużyna kolarzy torowych srebrny medal. W polskim zespole byli Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk. Z kolei kawalerzysta porucznik Adam Królikiewcz zajął trzecie miejsce w konkursie skoków przez przeszkody.

sa

Kazimierz Laskowski urodził się 124 lat temu, 7 listopada 1899 roku w Troicku na Syberii. Jego ojciec przebywał wówczas z rodziną na zesłaniu za działalność w polskim ruchu socjalistycznym. W 1914 roku młody Kazimierz przyjechał do Warszawy i w latach I wojny światowej zaczął rozwijać swoje zainteresowania sportowe w Towarzystwie Gimnastycznym "Sokół".

Zawodnik i działacz

U progu niepodległości uprawiał kilka dyscyplin sportowych w klubie na warszawskiej Agrykoli. W 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego. Wiele sukcesów sportowych odniósł w wojskowych zawodach.

Stulecie PKOl - zobacz serwis specjalny

Największą biegłość osiągnął w szermierce, w której w latach 20. wielokrotnie zwyciężał w mistrzostwach Wojska Polskiego oraz w cywilnych konkurencjach. W 1928 roku był członkiem polskiej kadry na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie, na których zdobył brązowy medal w konkursie drużynowym w szermierce. W 1930 roku wraz z kolegami ponownie zajął trzecie miejsce na mistrzostwach Europy.

Do 1926 roku toczył walki bokserskie i nawet zdołał wywalczyć tytuł wojskowego mistrza Polski. Równoległe do kariery sportowej pracował jako działacz. Był członkiem szermierskiego i bokserskiego związku sportowego i sędzią w obu dyscyplinach.

Służba w wojsku

W 1922 roku ukończył Centralną Wojskową Szkołę Gimnastyki i Sportowców w Poznaniu. Po studiach pozostał na uczelni. W 1928 roku przeniósł się do Warszawy i dowodził wojskową kompanią szermierską, a następnie pracował jako instruktor szermierki i boksu w Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego.

W wojnie obronnej 1939 roku walczył w stopniu kapitana. Dostał się niewoli i do 1945 roku przebywał w obozie jenieckim, w którym prowadził konspiracyjne ćwiczenia fizyczne dla współwięźniów.

– Nasi sportowcy w chwilach próby potrafili szybko zamienić sportowy dres na wojskowy mundur. Nie zastanawiali się nad decyzją o podjęciu walki. Ryzykowali swoje życie i porzucali nieraz pięknie zapowiadające się kariery sportowe – mówiła Magdalena Stokłosa, jedna z autorek książki "Sportowcy dla niepodległej" w audycji Marka Stremeckiego z cyklu "Historie jak z książki".

Posłuchaj audycji o sportowcach, którzy walczyli o niepodległość.

Powrót do kraju

Po wyjściu z niewoli pomagał rodakom przebywającym w Niemczech w repatriacji do ojczyzny. Sam przyjechał do Polski w 1948 roku i powrócił do swoich przedwojennych zajęć. Pracował w Akademii Wychowania Fizycznej jako nauczyciel szermierki. Ponadto nawet w wieku 50 lat okazyjnie występował jako sportowiec.

Zmarł 20 października 1961 roku w Warszawie.

sa

68 lat temu w Paryżu zmarł Ksawery Tartakower, polski, a później francuski szachista pochodzenia żydowskiego, sześciokrotny reprezentant Polski na olimpiadach szachowych, członek "złotej" drużyny polskiej na olimpiadzie w 1930 roku.

Roszady międzynarodowe

Słynne szachy sandomierskie. Jak trafiły do Polski?

Urodził się 22 lutego 1887 roku w rosyjskim Rostowie nad Donem w żydowskiej rodzinie pochodzenia polsko-austriackiego. Jego rodzice właśnie przeszli na katolicyzm, dlatego od dziecka posługiwał się zarówno rosyjsko-żydowskim imieniem "Sawielij" ("Szaweł, Saul"), jak i chrześcijańskim "Ksawery". Po ojcu odziedziczył austriackie obywatelstwo, dzięki czemu mógł kształcić się na wiedeńskim uniwersytecie, gdzie uzyskał tytuł doktora praw.

Gdy rozpętano I wojnę światową, został wcielony do armii austro-węgierskiej, po 1918 roku przyjął zaś obywatelstwo odrodzonej właśnie Rzeczypospolitej Polskiej. Wybuch II wojny światowej zaskoczył go w Argentynie, skąd udało mu się przedrzeć do Europy, by pod przybranym nazwiskiem "Cartier" walczyć jako oficer armii generała de Gaulle'a. Po wojnie postanowił nie wracać do Polski wciągniętej w sferę radzieckich wpływów. Po raz kolejny zmienił obywatelstwo – został Francuzem i jako obywatel Francji zmarł 4 lutego 1956 roku w Paryżu.

Jednym z najbardziej widocznych skutków tych przeprowadzek jest to, że słynny szachista w niemal każdym kraju przedstawiany był (i jest!) innym imieniem. W Polsce grał jako Ksawery, we Francji jako Xavier, zaś Anglicy i Niemcy przyswoili sobie jego żydowskie "Sawielij", zapisując je jako "Savielly". I dziś właśnie tak na świecie mówi się o nim najczęściej.

Olimpiada na siedząco

Studia w Wiedniu miały tę zaletę, że w mieście tym znajdowały się kawiarnie, w nich zaś kwitło życie towarzyskie, którego elementem były szachy. Tartakower, który grać nauczył się już w dzieciństwie, znalazł tu świetne warunki do rozwijania swej pasji. Jeszcze przed uzyskaniem doktoratu z prawa w 1909 roku wygrał kilka liczących się turniejów szachowych. Powoli przekonywał się, że swojej przyszłości nie zwiąże ze zdobytym wykształceniem. Szachy były o wiele bardziej pociągające.

Gdy został Polakiem, zajął się więc szachami na poważnie. W niedługim czasie wszedł do elity polskich graczy, w latach 20. brał udział w prestiżowych turniejach, a w następnej dekadzie sześciokrotnie reprezentował Polskę na olimpiadach szachowych. Zdobył pięć medali w rozgrywkach drużynowych (złoty, dwa srebrne i dwa brązowe) oraz trzy medale indywidualnie (złoty i dwa brązowe). Dwukrotnie był mistrzem Polski (1935 i 1937).

Orangutan na szachownicy

Tartakower odnalazł się nie tylko w roli praktyka, lecz także teoretyka szachów. Współpracował z czasopismami szachowymi, pisał artykuły, analizy i komentarze. Opublikował wiele książek na temat gry, z których najsłynniejsza to "Die hypermoderne Schachpartie" ("Hipermodernistyczna gra w szachy") z 1924 roku. W środowisku dał się poznać także jako działacz sportowy - w 1935 roku udało mu się doprowadzić do organizacji olimpiady szachowej w Warszawie.

"Szachy to uniwersytet życia"

Po wojnie i osiedleniu się we Francji kontynuował karierę szachisty, ale coraz mniej stawiał na rywalizację, a coraz więcej na intelektualny wymiar królewskiej gry. Po wielkich sportowych sukcesach w barwach Polski skupił się teraz na samej sztuce szachów. Był lubiany w towarzystwie za swoje poczucie humoru, a także za to, co nazwano "tartakoweryzmami". Były to aforyzmy na temat gry, takie jak "zawsze istnieje właściwe posunięcie. Trzeba je tylko znaleźć", "izolowany pionek rozsiewa smutek na całej szachownicy", "mistrz może czasami zagrać słabo, amator nigdy", "partia szachów jest zwykle opowieścią o 1001 omyłkach" czy "partia szachów jest zawsze wygrana w następstwie błędu: partnera lub własnego".

Humor nie opuszczał go także podczas wymyślania nowych strategii i posunięć na szachownicy. W 1924 r. na turnieju w Nowym Jorku zaprezentował "otwarcie orangutana". Tartakower miał zainspirować się widokiem orangutana kołyszącego się na lianie w nowojorskim zoo. Niestety środowisko szachowe nie jest widocznie skłonne do żartów, bo manewr zaproponowany przez Tartakowera nazywa się dziś "otwarciem Sokolskiego", od nazwiska szachisty, który o tym jednym ruchu napisał całą monografię. Wielu jednak wciąż używa owej pierwszej nazwy. Podobnie jak wielu samego Tartakowera nazywa jego pierwszym imieniem.

mc

Początek pasji

Przyszedł na świat w Żółkwi, znajdującej się na terenach dzisiejszej Ukrainy. W 1919 roku zdał maturę i rozpoczął naukę w Szkole Podchorążych Artylerii w Poznaniu. Następnie służył w 1 Pułku Artylerii Górskiej w Nowym Targu, skąd został wysłany na kurs do Oficerskiej Szkoły Aeronautycznej w Toruniu. To właśnie wtedy zafascynował się aeronautyką. ‒ Mój pierwszy lot na balonie wolnym był w 1922 roku. Przy pięknej letniej pogodzie skończył się przedwcześnie. Kosz balonu osunął się wzdłuż stogu siana ‒ wspominał Zbigniew Burzyński w radiowej audycji z lat 70.

Burzyńskiego przepełniała pasja do baloniarstwa, bardzo szybko rozwijał swoje umiejętności. W dość niedługim czasie awansował na porucznika. Brał również udział w montażu pierwszego polskiego sterowca "Lech". Zajmował się także projektowaniem i nadzorowaniem budowy balonów. W tym czasie służył już w Jabłonnie, w II Batalionie Aeronautycznym.

Droga do pucharu Gordona Bennetta

Sport balonowy rozwinął się dopiero pod koniec lat 20. XX wieku. ‒ Ale już w 1931 roku przy dźwiękach hymnu polskiego z lotniska pod Bazyleą w Szwajcarii startuje balon "Warszawa". Piloci Franciszek Hynek i Zbigniew Burzyński. W tym właśnie locie zdobywają pierwsze ostrogi lotnicze, chociaż ten lot nie przyniesie im jeszcze poważniejszego sukcesu ‒ opowiadał Zbigniew Lipiński, autor audycji "Ludzie biało-czerwonych szachownic".

Pomimo że Polacy nie wygrali zawodów, otrzymali nagrodę za najwyższą rozwiniętą prędkość. Na tamte czasy osiągnięcie ok. 68 km na godzinę było wyczynem pionierskim. Umożliwiło im to w 1933 roku wyjazd do USA na prestiżowe zawody Gordona Bennetta. ‒ Wzruszające było powitanie przez Polonię w Chicago. Z góry wiedzieli, że my musimy zwyciężyć ‒ wspominał Zbigniew Burzyński w archiwalnym nagraniu Polskiego Radia.

Dzięki dokładnym obliczeniom i sprytnemu manewrowi, polegającym na obniżeniu wysokości lotu balonu w pierwszej fazie wyścigu, zespół złożony z Franciszka Hynka i Zbigniewa Burzyńskiego wygrał zawody. Jako pierwsi w historii zdobyli puchar Gordon Bennetta dla Polski! Warto dodać, że wyścig ten polegał na pokonaniu balonem gazowym jak największej odległości w linii prostej. Lot musiał odbywać się bez międzylądowań.

Komplikacje po lądowaniu

Burzyński i Hynek nie uniknęli jednak problemów, ich balon wylądował na wzgórzu pośrodku lasu. Mieli ze sobą jedynie skromne zapasy jedzenia. W trakcie lotu wyzbyli się reszty prowiantu, a także innych przedmiotów, w tym radioodbiornika, w celu zrzucenia balastu. Wyczerpujący marsz do najbliższych zabudowań trwał cztery dni. ‒ Usłyszeliśmy szum nadjeżdżającej drezyny, na której siedziało kilkunastu robotników ‒ opowiadał Franciszek Hynek w archiwalnym nagraniu Polskiego Radia. Zawieźli nas do swojego miejsca zamieszkania i zaopiekowali się nami.

Ich historią żyła nie tylko Polonia amerykańska, ale również rodacy w kraju. ‒ Wtedy cała Polska gorąco przeżywała przygody polskiej załogi,  bo po raz pierwszy była szansa, że zajmiemy pierwsze miejsce. Ja również, siedząc przy radio, śledziłam z wielkim niepokojem prowadzone poszukiwania  ‒ wspominała w audycji "Balony" Antonina Burzyńska, żona Zbigniewa Burzyńskiego. Przypuszczano, że balon mógł wylądować nawet w Kanadzie. ‒ W całym kraju wszyscy się cieszyli i ze łzami w oczach się przytulali, kiedy nareszcie przyszła wiadomość, że załoga żyje - mówiła Antonina Burzyńska.

Podniebne rekordy

28 lutego 1933 roku Burzyński wzbił się na wysokość 9762 m, ale dopiero dwa lata później zgłosił oficjalny zamiar pobicia rekordu wynoszącego wówczas 8600 m. Polak osiągnął wtedy 9437 m, tym samym zostając nowym rekordzistą świata. ‒ Pół roku później, w lipcu 1935 roku, poprawił ten rekord, wznosząc się na wysokość 10002 m, a w 1936 roku osiągnął 10853 ‒ mówił autor audycji "Balony" Jerzy Waglewski.

Doskonałe umiejętności i profesjonalizm Zbigniewa Burzyńskiego pozwoliły mu na osiągnięcie najlepszych wyników na świecie. W 1935 roku po raz drugi sięgnął po trofeum zawodów Gordona Bennetta, tym razem w zespole z Władysławem Wysockim. Podczas tych zawodów pobili również dwa dotychczasowe wyniki. ‒ Ustanowili światowe rekordy: długości 1650 km i czasu trwania lotu 57 godzin i 54 minuty ‒ opowiadał  autor audycji "Balony" Jerzy Waglewski.

Żołnierz i społecznik

Po wybuchu II wojny światowej Zbigniew Burzyński brał udział w kampanii wrześniowej. Dowodził kompanią balonów obserwacyjnych. Na początku października 1939 roku trafił do niewoli niemieckiej, w której przebywał do kwietnia 1945 roku.

W latach powojennych ukończył studia na Politechnice Warszawskiej i uzyskał dyplom inżyniera mechanika ze specjalnością balonową. Pracował  przy konstruowaniu balonów. Działał również na rzecz odrodzenia sportu balonowego w Polsce. Został przewodniczącym nowo powołanej w 1956 roku Rady Balonowej Aeroklubu PRL. Zajmował się również organizowaniem zawodów oraz szkoleniem pilotów balonów. ‒ W zawodach brali udział nasi uczniowie. Już w pierwszym starcie w 1961 roku mieliśmy ogromną radość ‒ wspominała Antonina Burzyńska w audycji "Balony". ‒ Nasz młody pilot, mający za sobą tylko 16 lotów wobec innych zawodników, którzy latali ponad 200 razy, wygrał zawody w Holandii. Świadczy to o klasie, jaką było polskie baloniarstwo.

Zbigniew Burzyński zmarł 30 grudnia 1971 roku w Warszawie. 

WP

Ten pierwszy wieloetapowy wyścig kolarski został zorganizowany przez "Przegląd Sportowy" i Warszawskie Towarzystwo Cyklistów, a jego pełna nazwa brzmiała: "I Bieg Kolarski Dookoła Polski". Co ciekawe, dopiero w kolejnych latach, wzorem francuskiego Tour de France, najsłynniejszego tego typu wyścigu na świecie, nazwano go właśnie z francuska Tour de Pologne.

Oczywiście można się sprzeczać, jak jest lepiej, jak powinniśmy, my Polacy, w Polsce, mówić... przecież wszystkie wielkie "toury" - przepraszam! - "wyścigi" kolarskie mają swoje narodowe nazwy w swoich narodowych językach: właśnie francuski "Tour de France", włoski "Giro d’Italia" czy hiszpański "Vuelta a España". Rada Języka Polskiego, wypowiedzią profesora Andrzeja Markowskiego, sytuuje tę francuską nazwę polskiego wyścigu jako nazwę własną, stąd też nie podlegającą prawu polskiego nazewnictwa. Kiedyś, może właśnie z chęci dodania naszemu wyścigowi znaczenia zmieniono jego nazwę na "Tour de Pologne"... i w takiej formie nazwa ta pełnoprawnie funkcjonuje w Polsce od czasów powojennych.

Otwarcie sezonu Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów, maj 1938

Pierwszy wyścig rozpoczynał się w Warszawie i kończył też w Warszawie. Od pomnika Kopernika do słynnego wtedy Toru na Dynasach, dzierżawionego przez Warszawskie Towarzystwo Cyklistów betonowego toru kolarskie w parku na Dynasach, znajdującego się przy skarpie wiślanej w części Powiśla. Wielka Polska Pętla, jak można by nazwać ten wyścig, także wzorem zachodnim, zaczęła się 7 września i zakończyła 16 września - w niedzielę. Trasa licząca 1491 kilometrów obejmowała 8 etapów i miała jeden dzień przerwy - we wtorek 11 września w Krakowie. Do wyścigu stanęło 71 kolarzy, a ukończyło zaledwie 43. Jak na tamte czasy był to bardzo wymagający wyścig.

Kolarze w poszczególnych etapach odwiedzali największe wtedy miasta - kolejno Lublin, Lwów, Rzeszów, Kraków, Wieluń, Poznań, Łódź i Warszawę. Trasa miała tzw. charakter ciągły - kiedy jeden etap kończył się w danym mieście, to następny też z tego samego miasta ruszał dalej. Najdłuższym etap był ten z Krakowa do Wielunia - liczył sobie 226 kilometrów. Etapów powyżej 200 kilometrów było dokładnie cztery - 221 kilometrów z Wielunia do Poznania i dwa razy po 211 kilometrów z Lublina do Lwowa i z Poznania do Łodzi.

Oprócz pierwszego etapu wygranego przez Eugeniusza Michalaka i ostatniego etapu wygranego przez Zygmunta Wisznickiego, wszystkie pozostałe etapy wygrał "największy heros" tego I wyścigu dookoła Polski - Feliks Więcek i on był od drugiego etapu jego liderem i ostatecznym zwycięzcą. Co ciekawe, zwycięzca ostatniego etapu, Zygmunt Wisznicki, zapisał jedynie to jedno zwycięstwo etapowe i tylko ten jeden rok ścigania w wyścigach kolarskich. Ba! są nawet takie strony internetowe, które nawet tego jednego etapowego zwycięstwa mu nie dają. Wszyscy jednak mogą obejrzeć w Repozytorium Cyfrowym Filmoteki Narodowej (FINA) dokument pod nazwą "Pierwszy Wyścig", ukazujący wyraźne zwycięstwo Wisznickiego. W zapisie filmu widać wyraźnie kolejne ujęcia i plansze tekstowe, bo film był niemy:

"Plansza tekstowa: Na drodze do Warszawy bliski już triumfu Feliks Więcek musi zmienić oponę. Kolarz zmienia oponę. Widzowie oczekujący na stadionie. Plansza tekstowa: Wśród huraganu oklasków piętnastotysięcznego tłumu wpada na Dynasy Zygmunt Wisznicki. Lecz wszystko przekrzyczał rozradowany. Plansza tekstowa: dyszkancik pewnej uroczej dziewoi, ucieszonej dzielnością jej Zygmusia... Samochód wjeżdża na stadion, za nim wjeżdża zawodnik". (zapis oryginalny)

Zwycięzca pierwszego Touru, Feliks Więcek, był przed wojną określany mianem najlepszego polskiego kolarza szosowego. Pochodził z Bydgoszczy i z zawodu był czeladnikiem rzeźnickim. W następnym roku, podczas II Wyścigu zajął 4. miejsce. Natomiast zwycięzca 1. etapu, Eugeniusz Michalak był kolarzem warszawskim... lecz nie tylko kolarzem szosowym, ale także torowym i łyżwiarzem szybkim. Niesamowicie wszechstronny zawodnik w tymże 1928 roku brał wcześniej udział, na przełomie lipca i sierpnia, w IX Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie (wtedy jeszcze w Holandii) i zajął 49 miejsce w wyścigu indywidualnym, a w drużynowym polscy szosowcy sklasyfikowani zostali na 13 miejscu. Michalak chyba największy sukces odniósł dopiero w II Biegu Dookoła Polski w 1929 roku i zajął wtedy w klasyfikacji generalnej 2. miejsce za Józefem Stefańskim.

O Michalaku można pisać książki, o jego mistrzowskich tytułach w kolarstwie górskim, o mistrzostwie Polski w kolarstwie torowym, także w tandemach... była kiedyś taka konkurencja. Można także opisywać jego tytuły mistrza Polski w łyżwiarstwie szybkim w wieloboju czy na 500 metrów. Wspaniałych mieliśmy wtedy zawodników, a ci współcześni też są wybitni! I tylko szkoda tych czasów, kiedy podczas wyścigów kolarskich wychodziły na trasy tłumy widzów, ludzi, którzy podziwiali swoich bohaterów.

Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie, na swoich internetowych stronach, tak opisuje fakty związane z wielkim polskim wyścigu: "Przed wybuchem II wojny światowej rozegrano w sumie pięć edycji wyścigu – w 1928, 1929, 1933, 1937 i 1939 roku. Nazwa Tour de Pologne pojawiła się podczas IV edycji, kiedy na starcie po raz pierwszy stanęli zawodnicy zagraniczni, z Francji i Rumunii".

Natomiast cytowany Przegląd Sportowy tak opisuje ówczesne fakty: "Dnia 16 bm. o godz. 15.13 skończył się w Warszawie na Dynasach 1-szy Bieg Dookoła Polski (...) Impreza ta, której świadkami były setki tysięcy, a może i miljony ludności różnych dzielnic Polski, impreza, która wzbudziła jak najżywsze zainteresowanie w każdym zakątku naszego kraju, a także i zagranicą – przeszła najśmielsze oczekiwania z nią powiązane. Zarówno wyniki sportowe Biegu, które omówimy wszechstronnie w następnych numerach, jak całość prac organizacyjnych, a nade wszystko duch zawodników i nieporównany z niczem zapał ludności – wszystko to otworzyło przed sportem polskim horyzonty, o których do dnia 16-go września r. b. marzyli tylko szaleńcy sportowi. Bieg Dookoła Polski, poza biorącym każdego widza ogromem wysiłku jego uczestników, poza nie mającą w Polsce żadnych porównań potęgą organizacyjną, spełnił ponadto wprost historyczną rolę w dziejach propagandy sportu w Polsce. Półtora tysiąca kilometrów szos polskich, przez które przelecieli w ciągu 10-ciu dni bohaterscy kolarze – to jakby wielka wstęga, zespalająca najpotężniejsze ośrodki naszego życia kulturalnego, społecznego, gospodarczego i sportowego w jedną wielką solidarną i przez to potężną całość".

Piękne słowa!

PP