Historia

Nie żyje Stanisław Szuszkiewicz. Pierwszy przywódca niepodległej Białorusi

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2022 05:42
– My, białoruska opozycja demokratyczna, zawsze mówiliśmy, że musimy sami zmienić sytuację panującą w naszym kraju. Musimy sami doprowadzić do demokratyzacji naszego państwa. Ale nie możemy tego zrobić, dopóki Rosja popiera Łukaszenkę, a rosyjskie media głoszą, że jest najlepszym białoruskim prezydentem – mówił Stanisław Szuszkiewicz na antenie Polskiego Radia w 2006 roku.
Białoruski polityk Stanisław Szuszkiewicz odbiera nagrodę imienia Jana Nowaka Jeziorańskiego przyznawanej osobie lub instytucji przedstawiającej myślenie o państwie jako dobru wspólnym. Zdjęcie zostało zrobione w czerwcu 2006 roku
Białoruski polityk Stanisław Szuszkiewicz odbiera nagrodę imienia Jana Nowaka Jeziorańskiego przyznawanej osobie lub instytucji przedstawiającej „myślenie o państwie jako dobru wspólnym”. Zdjęcie zostało zrobione w czerwcu 2006 roku Foto: Bartek Sadowski / Forum

Stanisław Szuszkiewicz od 26 kwietnia znajdował się w szpitalu na oddziale intensywnej terapii z powodu powikłań po przebyciu Covid-19. Zmarł w nocy z 3 na 4 maja 2022 roku. Miał 87 lat.

Naukowiec, który został politykiem

Stanisław Szuszkiewicz urodził się 15 grudnia 1934 roku w Mińsku. Był synem radzieckiej pisarki Heleny Romanowskiej i białoruskiego poety Stanisława Szuszkiewicza, represjonowanego przez władze ZSRR – literat był wielokrotnie przesłuchiwany przez NKWD, a kilkanaście lat życia spędził w rosyjskich łagrach, w tym m.in. w obwodzie kemerowskim. 

Ukończył studia fizyczno-matematyczne na Białoruskim Uniwersytecie Państwowym, a w 1973 roku uzyskał tytuł profesora. Z polityką związał się dopiero po wybuchu elektrowni atomowej w Czarnobylu w 1986 roku – jako naukowiec informował o zagrożeniach wynikających z tej katastrofy i angażował się w prowadzenie prac nad ograniczeniem jej szkód.

Kilka lat później, w 1990 roku, Stanisław Szuszkiewicz został delegatem Zjazdu Deputowanych Ludowych ZSRR, a niedługo potem deputowanym Rady Najwyższej Białorusi. Jednocześnie zasilił również grono członków korespondentów Narodowej Akademii Nauk Białorusi. W 1991 roku - już jako przewodniczący Rady Najwyższej - potępił pucz Janajewa (nieudaną próbę powstrzymania rozpadu systemu komunistycznego w pogrążonym w kryzysie ZSRR) i wezwał do poparcia Borysa Jelcyna, ówczesnego przywódcę rosyjskiego obozu demokratycznego.

Układ białowieski

Największym politycznym osiągnięciem Stanisława Szuszkiewicza było jednak doprowadzenie do spotkania ówczesnego prezydenta Ukrainy Leonida Krawczuka i Borysa Jelcyna – od 10 lipca 1991 roku prezydenta Federacji Rosyjskiej – we wsi Wiskule (białoruska część Puszczy Białowieskiej), gdzie zlokalizowany był ośrodek wypoczynkowy dla wysokich rangą funkcjonariuszy partyjnych ZSRR.

Prowadzone tam rozmowy zaowocowały podpisaniem 8 grudnia umowy o rozwiązaniu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw. Na mocy układu białowieskiego nastąpił ostateczny upadek imperium radzieckiego. Białoruś odzyskała niepodległość, a na czele suwerennego państwa stanął właśnie Szuszkiewicz. Funkcję przewodniczącego Rady Najwyższej Republiki Białorusi pełnił do 1994 roku.

Przeczytaj również niektóre wywiady Stanisława Szuszkiewicza dla portalu PolskieRadio24.pl:

Naukowiec i opozycjonista

Stanisław Szuszkiewicz należał do opozycji antyłukaszenkowskiej. Wielokrotnie otwarcie krytykował białoruskiego prezydenta Aleksandra Łukaszenkę, za co był prześladowany. Władza sprawiała mu trudności m.in. przy wyjazdach za granicę.

– Na Białorusi wiele osób popiera Łukaszenkę, chociaż nie jest to większość. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że ludzie są dezinformowani. Na Białorusi nie ma niezależnych środków masowego przekazu i stąd obywatele kraju cały czas otrzymują informację tylko ze źródeł państwowych. Jest to tak naprawdę propaganda, która stwierdza, że żyjemy w najcudowniejszym kraju, a poziom naszego życia jest lepszy niż na przykład Polaków, czy Litwinów. I to kłamstwo wielu Białorusinów przyjmuje za prawdę – mówił Stanisław Szuszkiewicz w rozmowie z dziennikarką Polskiego Radia Katarzyną Zawidzką. 

Dodał również, że wielu jego rodaków wciąż można określić mianem "homo sovieticus", ponieważ wciąż wierzą, że ustrój radziecki jest najlepszym z możliwych ustrojów. – Muszę przyznać, że mi samemu przez długo czas też się tak zdawało. I tylko dzięki temu, że zacząłem otrzymywać wiadomości ze źródeł niezależnych, wyjeżdżałem do Polski i Słowenii, zrozumiałem, że sytuacja wygląda zupełnie inaczej. A Białorusini pozostają w tym stanie i dlatego poparcie dla Łukaszenki jest tak wielkie – powiedział na antenie Polskiego Radia. 

Zobacz także: 

Posłuchaj
06:33 Archives 864.mp3 Stanisław Szuszkiewicz, białoruski polityki, mówi o wyborach prezydenckich przeprowadzonych na Białorusi w 2006 roku. Z były przywódcą białoruskiego państwa rozmawiała Katarzyna Zawidzka. 

Warto podkreślić, że prócz polityki aktywnie zajmował się również działalnością naukową. Był uznanym specjalistą z zakresu radioelektroniki i fizyki jądrowej, a wykłady uniwersyteckie prowadził m.in. w Polsce i w Rosji. Pozostawił po sobie imponujący dorobek naukowy obejmujący ponad 150 publikacji, w tym m.in. podręczniki akademickie. Był trzykrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla – w 2007, 2008 i 2009 roku.

jb 

Czytaj także

Stanisław Szuszkiewicz otrzymał doktorat honoris causa Szkoły Głównej Handlowej

Ostatnia aktualizacja: 05.06.2014 20:15
Stanisław Szuszkiewicz jest pierwszym przywódcą niepodległej Białorusi. Wraz z Borysem Jelcynem i Leonidem Krawczukiem podpisał w Białowieży na Białorusi akt rozwiązujący ZSRR – porozumienie białowieskie. Doprowadził też do wyprowadzenia z Białorusi broni jądrowej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Białoruś: groszowa emerytura Stanisława Szuszkiewicza wzrosła ponad tysiąc razy

Ostatnia aktualizacja: 21.11.2015 13:00
Były przywódca Białorusi Stanisław Szuszkiewicz został milionerem w ekwiwalencie rublowym. Wszystko dzięki staraniom żony, która zadbała o jego emeryturę. Do tej pory jego emerytura wynosiła równowartość 65 polskich groszy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

O tym, jak Stanisław Szuszkiewicz doprowadził do upadku ZSRR. "Swoją pracę zawsze chciałem wykonać jak najlepiej"

Ostatnia aktualizacja: 31.12.2021 13:30
Czy pierwszy szef białoruskiego niepodległego państwa Stanisław Szuszkiewicz miał poczucie, że zmienił historię, gdy podpisał wraz z przedstawicielami Rosji i Ukrainy porozumienie o rozpadzie Związku Radzieckiego? O tym, jak wspomina grudzień 1991 roku - opowiedział portalowi PolskieRadio24.pl.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Białoruś: sygnatariusz porozumień białowieskich, Stanisław Szuszkiewicz, na reanimacji

Ostatnia aktualizacja: 26.04.2022 09:00
Były przewodniczący parlamentu Białorusi Stanisław Szuszkiewicz, który w imieniu swego kraju podpisał w 1991 r. porozumienie o rozwiązaniu ZSRR, znajduje się na reanimacji – poinformowało  Radio Swaboda, powołując się na jego żonę Irynę.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Przyjaciel Polski i przywódca niepodległej Białorusi". Zmarł Stanisław Szuszkiewicz

Ostatnia aktualizacja: 04.05.2022 10:08
- Był naukowcem, intelektualistą i przyjacielem Polski. Żegnamy dziś Stanisława Szuszkiewicza - pierwszego przywódcę niepodległej Białorusi - napisał w środę rzecznik MSZ Łukasz Jasina.
rozwiń zwiń