Historia

Gdzie jest czarny neseser? Zagadka ostatniego przemówienia Stefana Starzyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 01.07.2022 05:40
Treść ostatniego radiowego prezydenta Warszawy znamy dzięki jednej z zaginionych płyt z czarnego nesesera. Ponad 40 lat temu, przez krótki moment, płyta zawierająca to przemówienie trafiła do rąk historyczki z Uniwersytetu Warszawskiego. 
Stefan Starzyński na antenie Polskiego Radia
Stefan Starzyński na antenie Polskiego RadiaFoto: Polskie Radio/mat. promocyjne

W 1979 roku na apel prof. Macieja Józefa Kwiatkowskiego odpowiedziała m.in. prof. Bożena Krzywobłocka. Historyk i wykładowczyni Uniwersytetu Warszawskiego wspominała, że kilka lub kilkanaście lat wcześniej student Aleksander Komitan przyniósł jej płytę z przemówieniem prezydenta Stefana Starzyńskiego. Profesor spisała z niej tekst przemówienia i oddała nośnik uczniowi.

"Chciałem, by Warszawa była wielka. Wierzyłem, że wielką będzie. Ja i moi współpracownicy kreśliliśmy plany, robiliśmy szkice wielkiej Warszawy przyszłości. I Warszawa jest wielka. Prędzej to nastąpiło niż przypuszczaliśmy. Nie za lat pięćdziesiąt, nie za lat sto, lecz dziś widzę wielką Warszawę. Gdy teraz do Was mówię, widzę ją przez okna w całej wielkości i chwale, otoczoną kłębami dymu, rozczerwienioną płomieniami ognia, wspaniałą, niezniszczalną, wielką, walczącą Warszawę. I choć tam, gdzie miały być wspaniałe sierocińce - gruzy leżą, choć tam, gdzie miały być parki - dziś są barykady gęsto trupami pokryte, choć płoną nasze biblioteki, choć palą się szpitale - nie za lat pięćdziesiąt, nie za lat sto, lecz dziś Warszawa broniąca honoru Polski jest u szczytu swej wielkości i chwały" mówił w ostatnim przemówieniu, wygłoszonym 23 września, prezydent Stefan Starzyński.

Relacja prof. Krzywobłockiej to dowód na to, że płyty ukryte w czarnym neseserze wciąż istnieją. Warto więc ich poszukiwać.

***

Polskie Radio zainicjowało w piątek, 6 maja, narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku. Akcję "Gdzie jest czarny neseser?” wspierają: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Część odnalezionej kolekcji – w postaci 93. metalowych płyt gramofonowych – została wpisana w ubiegłym roku na Listę Krajową programu UNESCO "Pamięć świata". Nagrania te zostały wydane właśnie przez Agencję Muzyczną Polskiego Radia w postaci pięciopłytowego, ekskluzywnego boxu.

Premiera albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest dla Polskiego Radia jednocześnie impulsem do rozpoczęcia poszukiwań brakującej części kolekcji płyt – akcja opatrzona została hasłem: "Gdzie jest czarny neseser? Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku".

Więcej informacji po adresem czarnyneseser.pl

mat. prasowe/bm

Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Co Niemcy zrabowali Polskiemu Radiu?

Ostatnia aktualizacja: 27.05.2022 05:50
Okupanci zrabowali niemal całe mienie należące do warszawskiej rozgłośni. Zniszczeniu uległy najprawdopodobniej wszystkie z 9200 płyt z nagraniami. Najpewniej przetrwały jedynie nośniki z przemówieniami i komunikatami nagranymi we wrześniu 1939 roku. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Mirosław Panufnik – pracownik Polskiego Radia, który chciał ocalić płyty z przemówieniami Starzyńskiego z 1939 roku

Ostatnia aktualizacja: 31.05.2022 06:00
Mirosław Panufnik we wrześniu 1939 roku wyniósł z rozgłośni Polskiego Radia czarny neseser z płytami z przemówieniami prezydenta Warszawy, Stefana Starzyńskiego. Chciał ocalić je przed Niemcami. Płyty nigdy nie wróciły do rozgłośni. Ostatni raz jedna z nich widziana była w latach sześćdziesiątych na Uniwersytecie Warszawskim. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Co działo się w Forcie Mokotowskim?

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2022 05:50
Po wysadzeniu w powietrze przez polskich saperów masztu radiowego w Raszynie 7 września 1939 roku, główna antena Polskiego Radia – Warszawa I – zamilkła. Ale ochotnicy z zespołu rozgłośni postanowili pracować dalej. Odtąd, aż do 28 września, program emitowano z nadajnika Warszawy II znajdującego się w Forcie Mokotowskim.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Kiedy nadano ostatni komunikat Polskiego Radia w 1939 roku?

Ostatnia aktualizacja: 07.06.2022 05:50
"Halo, halo. Czy nas słyszycie? To nasz ostatni komunikat. Dziś wojska niemieckie wkroczyły do Warszawy. Braterskie pozdrowienia przesyłamy żołnierzom walczącym na Helu i wszystkim walczącym, gdziekolwiek się jeszcze znajdują. Jeszcze Polska nie zginęła! Niech żyje Polska!" - brzmiały ostatnie słowa wygłoszone przez Polskie Radio we wrześniu 1939.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Przełomowy program "Świadkowie"

Ostatnia aktualizacja: 10.06.2022 05:50
"Świadkowie" to program telewizyjny wyemitowany 20 lutego 1979 roku, w którym inżynier Jan Pilecki ze wzruszeniem obejrzał płyty z nagraniami Polskiego Radia z września 1939 roku i na oczach telewidzów potwierdził, że są one autentyczne, nagrane przez niego czterdzieści lat wcześniej.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Przemówienia Stefana Starzyńskiego

Ostatnia aktualizacja: 14.06.2022 05:45
Od 8 września 1939 roku, czyli od początku oblężenia Warszawy, aż do 23 września, prezydent Stefan Starzyński występował codziennie na antenie Polskiego Radia
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Co wydarzyło się w kamienicy przy ul. Zielnej?

Ostatnia aktualizacja: 17.06.2022 05:50
Budynek przy ulicy Zielnej 25 w Warszawie był siedzibą Polskiego Radia przed wojną przez 10 lat. Tutaj w czasie obrony stolicy przed mikrofonem siadał prezydent Warszawy Stefan Starzyński, stąd ewakuowano płyty zawierające unikatowe nagrania wykonane we wrześniu 1939.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Heroiczna rola Haliny Przedpełskiej i Stefanii Żaboklickiej

Ostatnia aktualizacja: 21.06.2022 05:40
Zagrożony aresztowaniem podpułkownik Wacław Lipiński, w posiadaniu którego znajdowała się jedna z trzech części zbioru bezcennych płyt nagranych i ewakuowanych z Polskiego Radia we wrześniu 1939 roku, zdecydował się przekazać je dwóm znajomym, właścicielkom willi przy ulicy Hoene-Wrońskiego w Warszawie.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Czym były "metalofony"?

Ostatnia aktualizacja: 24.06.2022 05:40
"Metalofonami" nazywano płyty z blachy cynkowej grubości 0,5 mm, pokrytej czarnym lakierem nitrocelulozowym. Takie płyty ewakuowano we wrześniu 1939 roku z Polskiego Radia. Do dzisiaj nie wiadomo, co stało się z jedną z trzech części tego bezcennego zbioru nagrań.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Gdzie jest czarny neseser? Lewobrzeżna Warszawa zniszczona w 85 proc.

Ostatnia aktualizacja: 28.06.2022 05:40
Stolica Polski była jednym z najbardziej zniszczonych miast podczas II wojny światowej. Rujnowanie Warszawy rozpoczęło się już we wrześniu 1939 roku podczas jej oblężenia. Wówczas spłonął chociażby Zamek Królewski. Czy płyty w czarnym neseserze przetrwały tę tragedię?
rozwiń zwiń