Historia

Lwów. Miasto ograbione przez Sowietów i Niemców

Ostatnia aktualizacja: 25.10.2022 05:50
24 października br. prezydent Francji Emmanuel Macron w czasie spotkania w Watykanie wręczył prezent papieżowi Fraciszkowi. Było to pierwsze francuskie wydanie rozprawy filozoficznej Immanuela Kanta "Projekt wiecznego pokoju" z 1796 roku. Na pierwszej stronie książki widnieje pieczątka "Czytelnia Akademicka we Lwowie".
Uniwersytet Jana Kazimierza, Lwów, lata 1919-1939
Uniwersytet Jana Kazimierza, Lwów, lata 1919-1939Foto: Polona/domena publiczna


Czytelnia Akademicka we Lwowie, z której pochodzi starodruk podarowany papieżowi Franciszkowi, została utworzona w 1867 roku i była pierwszym polskim studenckim towarzystwem naukowym. W dwudziestoleciu międzywojennym zrzeszała głównie studentów lwowskiego Uniwersytetu im. Jana Kazimierza. Jednym z celów tej akademickiej organizacji było prowadzenie biblioteki.

źr. Polona.pl źr. Polona.pl/domena publiczna

Grabież polskich miast

We wrześniu 1939 roku Polska została napadnięta przez dwa sprzymierzone ze sobą państwa totalitarne. 1 września granice Rzeczypospolitej od zachodu przekroczyły wojska niemieckie, natomiast 17 września od wschodu wkroczyli Sowieci. Z powodu ogromnej przewagi najeźdźców i bierności zachodnich sojuszników Polska znalazła się pod okupacją III Rzeszy i ZSRR, które podzieliły się terytorium II Rzeczypospolitej niemal po równo. Niemal, ponieważ nieco większą część zagarnął Józef Stalin. Lwów do czerwca 1941 roku plądrowany i niszczony był przez Sowietów. Po napaści III Rzeszy na Związek Sowiecki, Lwów znalazł się pod okupacją niemiecką. Uniwersytet im. Jana Kazimierza został zamknięty.

Posłuchaj
16:44 Polska w planach Stalina cz 3 O realizacji planów Józefa Stalina względem Polski opowiadał prof. Paweł Wieczorkiewicz. Audycja "Tajna historia Polski" prowadzona przez Olgę Braniecką (PR, 13.01.2008)

 

Na ziemiach, które od 1945 roku znajdują się za naszą wschodnią granicą, kwitła polska kultura i nauka. Tam swoje pierwsze dzieła tworzyli mistrzowie romantyzmu: Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki. Eliza Orzeszkowa, autorka "Nad Niemnem", mieszkała i pisała w Grodnie, we Lwowie urodzili się Zbigniew Herbert i Stanisław Lem, natomiast nagrodzony literackim Noblem Czesław Miłosz przyszedł na świat na terenie dzisiejszej Litwy. W Wilnie i Lwowie istniały znakomite wyższe uczelnie, a lwowska szkoła matematyczna dała Polsce najwybitniejszych naukowców w tej dziedzinie. 

W czasie II wojny światowej polska kultura i nauka poniosły ogromne straty. Również na Kresach, które musiały zmagać się z terrorem obu okupantów. Niemcy, którzy wkroczyli na te tereny w 1941 roku, podobnie jak Sowieci, prowadzili akcję eliminacji polskich elit. We Lwowie dokonali mordu profesorów miejscowych uczelni. Wraz z nimi rozstrzelany został m.in. tłumacz i krytyk literacki Tadeusz Boy-Żeleński. W następnym roku w Drohobyczu z rąk niemieckiego żołnierza zginął wybitny pisarz Bruno Schulz, a rękopisy kilku jego prac, w tym owianą legendą powieści "Mesjasz", zaginęły w trakcie wojny.

Czytaj także:


th/im

Czytaj także

"Okupacja sowiecka była równie okrutna jak niemiecka". Prof. Wojciech Polak o II wojnie światowej

Ostatnia aktualizacja: 05.09.2020 16:15
- Ludobójstwo na Polakach było prowadzone z taką samą żelazną konsekwencją jak u Niemców. Mówiąc krótko, padliśmy ofiarą dwojga bandytów - mówił w Polskim Radiu 24 prof. Wojciech Polak, historyk.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Powojenne losy "Panoramy Racławickiej" i innych polskich zbiorów ze Lwowa

Ostatnia aktualizacja: 18.07.2023 05:55
Po II wojnie światowej podjęto trud odzyskania pozostałych we Lwowie zabytków polskiej kultury, w tym "Bitwy pod Racławicami". Starania zakończyły się sukcesem i 18 lipca 1946 roku słynny obraz Wojciecha Kossaka i Jana Styki wraz z częścią zbiorów lwowskiego Ossolineum został przekazany polskiej stronie. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Cmentarz Orląt Lwowskich. Symbol walki o niepodległość

Ostatnia aktualizacja: 25.08.2023 05:40
25 sierpnia 1971 roku władze radzieckie podjęły decyzję o likwidacji Cmentarza Orląt Lwowskich. Ta jedna z najważniejszych polskich nekropolii wojennych czekała na odbudowę przeszło trzydzieści lat. W tym czasie na jej terenie znajdował się zakład kamieniarski, garaże i wysypisko śmieci. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

NKWD "oczyszcza" Lwów z Polaków. "Nie wiedzieliśmy, co nas czeka"

Ostatnia aktualizacja: 04.01.2024 05:45
- Kiedy na postoju pytaliśmy się konwojentów o cel podróży, ci ironicznie odpowiadali, że jedziemy do Berlina. Byli oni informowani, że wiozą samych folksdojczów - wspominała Maria Kulczyńska, uczestniczka tych tragicznych wydarzeń.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ograbieni z przyszłości. Jak wyglądałaby Polska, gdyby nie II wojna światowa?

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2023 05:50
II wojna światowa musiała wybuchnąć. Dążyły do tego oba zbrodnicze totalitaryzmy – niemiecki nazizm i sowiecki komunizm. W wyniku konfliktu wśród licznych strat, które ponieśli Polacy, wliczyć trzeba jeszcze jedną – ograbienie z przyszłości, na którą pracowała II RP, a która nigdy się nie wydarzyła.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Kresy Wschodnie. Przez II wojnę światową Polską straciła niemal pół terytorium

Ostatnia aktualizacja: 01.09.2022 00:01
- W ujęciu propagandowym Polska wyszła zwycięsko z II wojny światowej. Ale jakiż to za zwycięzca, którego terytorium było o 20 procent mniejsze niż przed ową zwycięską wojną? Jakiż to zwycięzca, który stracił kilka milionów swoich obywateli? – pytał historyk prof. Jerzy Eisler w radiowej audycji "Kronika polska". 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Grabież polskich dzieci podczas II wojny światowej. Nierozliczona niemiecka zbrodnia

Ostatnia aktualizacja: 10.09.2023 05:48
Niemcy podczas II wojny światowej porwali 200 tys. polskich dzieci. Zmienili im imiona i nazwiska, sfałszowali metryki, zmusili do zatarcia wspomnień i wychowali w duchu nazistowskiej propagandy. Po wojnie udało się odzyskać zaledwie 15-20 proc. spośród nich. Nikt nigdy nie poniósł kary za tę zbrodnię.
rozwiń zwiń
Czytaj także

"Szkoły należy zamknąć". Polska oświata w czasie niemieckiej okupacji

Ostatnia aktualizacja: 08.09.2023 05:58
Nie bez przyczyny już w pierwszym rozdziale "Raportu o stratach poniesionych przez Polskę w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej 1939-1945", przedstawionego w 2022 roku, pojawia się temat systemu edukacji. Niszczenie polskiej szkoły było jednym z głównych elementów zaplanowanej przez Niemców walki z polską kulturą. 
rozwiń zwiń