Historia

Pierwszy w Polsce przeszczep szpiku kostnego

Ostatnia aktualizacja: 28.11.2022 05:30
38 lat temu, 28 listopada 1984 roku, w warszawskim Centralnym Szpitalu Klinicznym Wojskowej Akademii Medycznej dokonano ważnej i udanej operacji przeszczepienia szpiku kostnego od dawcy spokrewnionego.
Pobieranie krwi od dawcy szpiku
Pobieranie krwi od dawcy szpikuFoto: Forum

Pierwsze przeszczepy

Czy było to pierwsze przedsięwzięcie w Polsce?... tego typu przeszczep allogeniczny - tak. Należy jednak pamiętać o poznańskim przeszczepie syngenicznym z 1983 roku. Różnica jest znacząca, bo przeszczep allogeniczny nie pochodzi od bliźniaka homozygotycznego, natomiast ten syngeniczny jest przeszczepem szpiku lub komórek macierzystych z krwi obwodowej od bliźniaka homozygotycznego (jednojajowego). Oba stwierdzenia mają swoje obszerne konotacje medyczne i naukowe, są jednak istotne w kwestii zakwalifikowania dawcy i późniejszego prowadzenia osoby z przeszczepem.

Jednak ten wcześniejszy przeszczep zakończył się niepowodzeniem, bo jak pisze Joanna Sobiak w "Nowinach Lekarskich" z 2011 roku: "W Polsce pierwszy zabieg transplantacji szpiku syngenicznego wykonała profesor Urszula Radwańska wspólnie z dr. med. Ryszardem Kaftańskim. Przeszczep został wykonany w Klinice Pediatrii w Poznaniu w 1983 r. u dziecka z anemią aplastyczną. Sukces był jednak krótkotrwały, ponieważ po początkowym przyjęciu nastąpiło tzw. późne odrzucenie i w konsekwencji zgon". Natomiast w przypadku tego drugiego przeszczepu z 1984 roku można mówić o pełnym sukcesie: "Pierwsze udane przeszczepienia szpiku wykonał profesor W. Jędrzejczak w Warszawie: w 1984 r. allogeniczne u dziecka z zespołem Fanconiego, a w 1985 r. autologiczne".

Dawcy i biorcy przeszczepu

Istotą zagadnienia jest znalezienie dawcy zgodnego komórkowo z biorcą przeszczepu. W terminologii fachowej przeszczep szpiku kostnego określa się jako zabieg gdzie podajemy pacjentowi preparat zawierający krwiotwórcze komórki macierzyste, by w konsekwencji były one w stanie odtworzyć układ krwiotwórczy pacjenta biorcy. Najczęściej chodzi o biorcę, którego układ uległ poważnemu uszkodzeniu w czasie wcześniejszej chemioterapii lub radioterapii i jest to przeszczepienie autogeniczne. Należy też pamiętać, że przeszczep szpiku kostnego w zależności od dawcy materiału wyróżnia trzy rodzaje działań i są to przeszczep autogeniczny, syngeniczny i allogeniczny.

Przeszczep autogeniczny to taki, w którym podajemy biorcy własne komórki macierzyste zaczerpnięte z krwi obwodowej bądź szpiku... i trzeba jasno stwierdzić, że jest to najbezpieczniejszy rodzaj przeszczepu szpiku kostnego, w którym w zasadzie nie występują tzw. elementy choroby przeszczep przeciw gospodarzowi, czyli nie powinno w mowie potocznej wystąpić chorobowe odrzucenie przeszczepu. Natomiast przeszczep syngeniczny jest w przypadku dawcy w postaci tzw. bliźniaka homozygotycznego czyli jednojajowego. W tym przypadku nie występują w zasadzie chorobowe reakcje "przeszczep przeciw gospodarzowi". Natomiast trzeci rodzaj przeszczepu - allogeniczny - to przeszczep, który pochodzi od osoby niebędącej takim bliźniakiem. W tym przypadku można mówić o dawcy rodzinnym lub niespokrewnionym.

Pierwszy udany przeszczep szpiku

Opisywany przez nas udany pierwszy tego typu przeszczep wykonał zespół lekarzy pod kierunkiem prof. Wiesława Jędrzejczaka i udziale prof. Cezarego Szczylika w Wojskowym Instytucie Medycznym. Co ciekawe, rok później ten sam zespół lekarzy przeprowadził pierwsze w Polsce autogeniczne przeszczepienie szpiku. O kolejnych sukcesach polskiej transplantologii Sobiak pisze w swoim "Rysie historycznym": "Pierwsze przeszczepienie od dawcy niespokrewnionego wykonał profesor J. Hołowiecki w 1997 r. w Katowicach. Pierwsze jednoczesne przeszczepienie szpiku i krwi pępowinowej zawdzięczamy profesorom A. Lange (Wrocław) oraz W. Jędrzejczakowi (Warszawa), którzy operację wykonali w 1996. W Poznaniu w 2000 r. profesor Jacek Wachowiak wykonał pierwsze przeszczepienie oparte wyłącznie na krwi pępowinowej, pochodzącej od niespokrewnionego dawcy. Pierwsze jednoczesne przeszczepienie 2 jednostek krwi pępowinowej, pochodzącej od dwóch różnych dawców, wykonał profesor W. Jędrzejczak w 2003 r. w Warszawie".

Warto wspominać tego typu wydarzenia, bo są one niewątpliwymi sukcesami polskiej medycyny i dobrze świadczą o naszych osiągnięciach w dziedzinie transplantologii.

PP


Zobacz więcej na temat: medycyna przeszczepy
Czytaj także

Białaczka. Każdy może pomóc - nie ma się czego bać

Ostatnia aktualizacja: 30.10.2018 11:12
Na białaczkę może zachorować każdy, bez względu na wiek. Na szczęście każdy może też pomóc.Dla wielu chorych szansą na życie jest przeszczepienie szpiku lub komórek macierzystych od niespokrewnionego dawcy.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Dawca szpiku: świadomość, że podarowało się komuś życie jest cudowna

Ostatnia aktualizacja: 08.12.2019 08:11
- Moje komórki macierzyste zostały przekazane pacjentowi ze Stanów Zjednoczonych. Niewiele o nim wiem. Po jakimś czasie dowiedziałam się, że żyje i że wszystko u niego dobrze - mówiła na antenie Polskiego Radia 24 Renata Rafa, dawca szpiku i pracownik DKMS. W audycji "Społeczeństwo obywatelskie: Reaktywacja" wzięli również udział pacjent po przeszczepie szpiku Wojciech Niewinowski oraz Magdalena Przysłupska, rzecznik prasowy DKMS.
rozwiń zwiń
Czytaj także

35 lat temu Zbigniew Religa dokonał pierwszego udanego przeszczepu serca w Polsce

Ostatnia aktualizacja: 05.11.2020 12:00
To był zabieg ratujący życie, jedyna szansa dla Piotra Macury, któremu zawał zniszczył serce. Podjął się tego zabrzański zespół, wtedy jeszcze docenta, Zbigniewa Religi. To było dokładnie 35 lat temu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Pierwszy w Polsce udany przeszczep nerki. "To było dla nas ogromne przeżycie"

Ostatnia aktualizacja: 26.01.2024 05:50
- To było ogromne wydarzenie i przeżycie dla nas wszystkich. Największą bohaterką tego dnia była jednak biorczyni. Nikt nie mógł jej obiecać po pierwsze, że przeżyje, a po drugie, że operacja w ogóle się uda – stwierdził na antenie Polskiego Radia prof. Wojciech Rowiński, jeden z lekarzy, który w 1966 roku asystował podczas zabiegu.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Sukces wrocławskich lekarzy. Po raz pierwszy w Polsce przeprowadzili taką operację

Ostatnia aktualizacja: 31.08.2022 19:41
Jednoczesna retransplantacja serca i transplantacja nerki - po raz pierwszy w Polsce wrocławscy lekarze przeprowadzili taką operację, w jednym czasie. Pacjentka to 54-letnia kobieta, która po raz pierwszy nowe serce dostała 20 lat temu. 
rozwiń zwiń
Czytaj także

Ogólnopolski Dzień Dawcy Szpiku - jak pomóc innym?

Ostatnia aktualizacja: 13.10.2022 18:25
Dla wielu pacjentów przeszczep szpiku jest jedyną szansą na powrót do zdrowia, jednak nie tak łatwo znaleźć "bliźniaka genetycznego". Tylko pół procent światowej populacji, liczącej już blisko 8 miliardów ludzi, jest zarejestrowana w bazie potencjalnych dawców szpiku - to kropla w morzu potrzeb. W Ogólnopolskim Dniu Dawcy Szpiku sprawdzamy jak zostać dawcą i obalamy mity, które wokół tego tematu narosły.
rozwiń zwiń