Historia

Edmund Chojecki - jeden z przedstawicieli narodowego romantyzmu

Ostatnia aktualizacja: 01.12.2022 05:30
123 lata temu, 1 grudnia 1899 roku, zmarł w Meudon pod  Paryżem Edward Chojecki, znany w swoich czasach pisarz, ale też działacz polityczny, często określany mianem przedstawiciela narodowego romantyzmu.
Portret Edmunda Chojeckiego
Portret Edmunda ChojeckiegoFoto: Wikipedia/domena publiczna

Emigracja 

Chojecki swój pomysł na odnalezienie wolnej ojczyzny upatrywał w poglądach na wskroś utopijnego socjalizmu, a nawet anarchizmu. W młodości przyjaźnił się w Warszawie z Cyprianem Kamilem Norwidem, pisał artykuły i recenzje teatralne, również literackie, w "Przeglądzie Warszawskim" i w miesięczniku literacko-naukowym "Biblioteka Warszawska".

W 1844 roku wyemigrował do Francji i na zawsze związał się z Paryżem. Te paryskie więzi czasem bywały zrywane wyjazdami na różnego typu kongresy czy wręcz w związku z przymusowym wydaleniem. Zawsze jednak wracał do swojej przybranej ojczyzny, dość powiedzieć, że pisał i wydawał głównie w języku francuskim i to pod pseudonimem Charles Edmond.

Chojecki urodził się w połowie października 1822 roku, w małej wsi Wiski, 35 kilometrów na południowy wschód od Białej Podlaskiej. Ośrodek Myśli Politycznej, w swoim internetowym serwisie Polskie Tradycje Intelektualne tak pisze o Chojeckim: "Edmund Chojecki (1822–1899) – publicysta, dziennikarz, literat i podróżnik, zwolennik doktryn rewolucyjno–demokratycznych odwołujący się często do dorobku francuskich socjalistów utopijnych, zwłaszcza do P.J. Proudhona. Urodził się 15 października 1822 r. w Wiskach na Podlasiu. Młodość spędził w Warszawie, podbijając salony literackie oraz nawiązując wiele znajomości i przyjaźni, m.in. z C.K. Norwidem. Był w tym okresie również redaktorem "Echa", sekretarzem Dyrekcji Teatrów, publikował w "Przeglądzie Warszawskim" i w "Bibliotece Warszawskiej".

Radykalizm

Często też pisarz określany jest mianem podróżnika, a niektórzy wręcz żartowali, że "wszędzie go było pełno". Do Paryża dotarł wprawdzie w 1844 roku, ale wcześniej wyruszył z wyprawą na Krym. Publikował prace związane ze Słowiańszczyzną, co potwierdził obecnością na wielkim Kongresie słowiańskim w Pradze w 1848 roku. Niestety bardzo wyraziste poglądy, szczególnie charakteryzujące się dość dalekim radykalizmem, powodują, że władze austriackie wydalają go z Kongresu i z Pragi. Portal Tradycji Intelektualnych dodaje: "Wkrótce po tym zdarzeniu opublikował rozprawę Rewolucjoniści i stronnictwa wsteczne w 1848 roku. W czasie Wiosny Ludów był również sekretarzem „Trybuny Ludów”, dziennika politycznego założonego i redagowanego przez Adama Mickiewicza. Z funkcji tej, podobnie jak wszyscy związani z dziennikiem Polacy, musiał zrezygnować po interwencji ambasady rosyjskiej".

Podróże i sprawa polska

Po tych zdarzeniach Chojecki zostaje wydalony z Francji udaje się do Egiptu, skąd miał już blisko do armii Omara Paszy i wziął udział jako ochotnik w wojnie krymskiej. Niedługo potem odwiedził Włochy i Szwajcarię, mając nadzieję i lobbując za powrotem do Paryża. Osiąga cel dzięki wstawiennictwu księcia Ludwika Napoleona w 1852 roku. Postawiono mu jednak jeden warunek - musi odstąpić od skrajnych poglądów i radykalnego sposobu ich propagowania. To dzięki temu ma możliwość objęcia znaczącego stanowiska kierownika Biblioteki Senatu. Wtedy też współtworzy podwaliny pod znany dziennik "Le Monde" - ta pierwsza jego wersja wychodziła pod tytułem "Le Temps", a był to rok 1861.

Chojecki nie potrafił długo być  w jednym miejscu, udał się na wyprawę badawczą na Islandii i Grenlandii. Niezależnie od różnych wydarzeń i wypraw stale agitował za odzyskaniem przez Polskę tak upragnionej wolności, w poglądach swoich był niezmiernie narodowy, ale i romantyczny. To dlatego zrywa zażyłą znajomość z Pierrem-Josephem Proudhonem, francuskim politykiem i dziennikarzem, zarzucając mu, że jest przeciwny sprawie niepodległości Polski. Próbował też pozyskać sprawie polskiej innych twórców, jak choćby Julesa i Edmonda de Goncourt, Gustawa Flauberta czy George Sand.

W wygłoszonej na posiedzeniu towarzystwa naukowej pomocy w Paryżu w 1870 roku czytamy: "Rodacy! Wobec zgromadzenia polskiego, przyrodzony popęd nakłania ku zajmowaniu się przede wszystkim własnymi sprawy. Wydaleni z ojczyzny, — duchem nawołujemy jej obecność, i przez chwilę, wolno zamarzyć, że wieje nam nad głową wyswobodzona jej chorągiew. W mrzonce tej, nie wszystko złudzeniem. Ojczyzna żyje, gdy każdy jej syn, we własnym sumieniu, poczuwa jej nieśmiertelność, gdy w każdym sercu tętni wiara w konieczne jej zmartwychwstanie. Ze wszystkich atoli polskich spraw, szczególna świętość cechuje te mianowicie, które, dlatego właśnie, że zajmują pierwsze stanowisko na polskiej ziemi, składają zarazem główny zaczyn niepożytych prawd i duchowego bytu u wszystkich oświeconych narodów. Rzecz polska, — rzecz więc zatem powszechnie ludzka, inaczej nie byłaby polska; — oto pewnik, którego ubiegłe nasze i współczesne dzieje, są żywym a nieustannym dowodem. W dziedzinie duchowej, na pierwszym miejscu wybłyska u nas, znane z podań i z własnego doświadczenia uczucie: Patriotyzm".

PP


Czytaj także

Adam Asnyk. Poeta, spiskowiec, obieżyświat

Ostatnia aktualizacja: 11.09.2023 05:40
Od dziecka był radykalnym niepodległościowcem. Swoje marzenie o walce spełnił, gdy wybuchło powstanie styczniowe. Załamany klęską zrywu, sięgnął po pióro. Życie nie oszczędziło mu osobistych tragedii. Leczył smutek, podróżując do najodleglejszych zakątków świata, ale nie skończyło się to dla niego dobrze.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Różnorodność w jedności. Czego nas uczy polski romantyzm?

Ostatnia aktualizacja: 09.01.2022 13:08
– Ta dwoistość romantyzmu, który jest jednocześnie narodowy, swoisty i ponadnarodowy, jest bardzo dobrym modelem kultury na dzisiejsze czasy, które są czasami globalizacji, uniformizacji. Te problemy pojawiły się po raz pierwszy na początku XIX wieku i dlatego kultura romantyczna może być wzorem dla współczesnej kultury polskiej i nie tylko polskiej, w obrębie tego zjednoczonego, ale zróżnicowanego jednak świata – ocenia prof. Andrzej Waśko.
rozwiń zwiń
Czytaj także

Towarzystwo Literackie Polskie. Wielka Emigracja mówi Europie o swojej ojczyźnie

Ostatnia aktualizacja: 29.04.2023 05:45
191 lat temu emigranci z Polski, którzy po upadku powstania listopadowego znaleźli się w Paryżu, założyli stowarzyszenie. Jego celem było zarówno wspieranie polskiej kultury, jak i dbałość, by Europa nie zapomniała o zniewolonym przez zaborców kraju nad Wisłą.      
rozwiń zwiń
Czytaj także

Geneza i konteksty polskiego romantyzmu

Ostatnia aktualizacja: 29.08.2022 12:51
W ramach tegorocznego Narodowego Czytania sięgniemy po "Ballady i Romanse" autorstwa Adama Mickiewicza. Publikacja dzieła polskiego wieszcza rozpoczęła w naszej kulturze okres romantyzmu.
rozwiń zwiń